عمد یا غیرعمد؟

محمد جعفری ـ روزنامه نگار

«7دلیل برای اثبات غیرعمدی‌بودن قتل میترا استاد» این مهم‌ترین چالشی بود که محمدعلی نجفی و وکیل مدافعش در سومین جلسه محاکمه با آن رو‌به‌رو بودند و حدود 3ساعت برای اثبات آن تلاش کردند. نجفی مدعی است که شلیک‌هایش ناخواسته و غیرارادی بوده و گلوله‌ای که به همسرش اصابت کرده، به‌احتمال زیاد بعد از اصابت به سقف کمانه کرده و به میترا برخورد‌ کرده است. اما نجفی و وکیل مدافعش برای اثبات این ادعا چه مدارکی داشتند و آیا دفاعیات آنها از سوی قضات تأیید می‌شود؟

به گزارش همشهری، سومین جلسه محاکمه محمدعلی نجفی به اتهام قتل همسر دومش میترا استاد صبح دیروز از ساعت‌10 در شعبه نهم دادگاه کیفری یک استان تهران به ریاست قاضی محمدرضا محمدی کشکولی آغاز شد. این آخرین فرصت نجفی بود تا همه تلاشش را برای اثبات بی‌گناهی در قتل عمد انجام دهد. تلاش مرکز رسانه قوه قضاییه و تعامل با رسانه‌ها موجب شده بود تا نظم خوبی برای حضور خبرنگاران در جلسه برقرار باشد. پس از آنکه رئیس دادگاه رسمیت جلسه را اعلام کرد، از گودرزی، وکیل مدافع نجفی خواست تا به دفاع از موکل خود بپردازد. گودرزی که معتقد است پرونده، نواقص زیادی دارد و با عجله به دادگاه فرستاده شده، وقتی در جایگاه ایستاد، گفت: «از سوی دادگاه اعلام شد که متهم به قتل اقرار کرده است اما باید توجه داشت که موکل من به قتل شبه‌عمد اعتراف کرده و هیچ‌جا نگفته که قتل را عمدی مرتکب شده است. من هم معتقدم آنچه اتفاق افتاده، قتل شبه‌عمد است. نجفی از روز اول حرف‌هایش یکی بوده و نگفته که شلیک مستقیم کرده است. باید این ابهام که شلیک مرگبار به قفسه سینه مقتول مستقیم بوده یا غیرمستقیم، برطرف شود.» او ادامه داد: «از سویی گلوله خارج‌شده از بدن مقتول که حالت آن تغییر کرده نشان می‌دهد گلوله به طور غیرمستقیم وارد بدن شده است. همچنین بیضوی‌بودن محل ورود گلوله حاکی از آن است که گلوله با زاویه و از بالا وارد شده است. همینطور اندازه محل ورود گلوله 1.5 در 2سانتی‌متر است اما کالیبر گلوله 9میلی‌متر بوده و بزرگ‌تر‌بودن محل ورود از کالیبر حاکی از آن است که گلوله با زاویه و به شکل غیرمستقیم وارد شده است. همچنین نصف مخروط بالای گلوله از بین رفته که حاکی از برخورد آن با جسم سخت است. بنابر‌این خواستار برائت موکلم از اتهام قتل عمدی هستم.»


قتل غیرعمد بود
در ادامه نوبت به نجفی رسید تا بار دیگر پاسخگوی سوالات هیأت قضایی باشد. زمانی که قاضی کشکولی سوالات را مطرح می‌کرد، صحنه بازسازی قتل که 3روز بعد از حادثه انجام شده بود، در دادگاه نمایش داده شد.
قاضی: غیراز شما، همسرتان و فرزندش آیا فرد دیگری در آنجا سکونت داشت؟
نجفی: نه، هیچ‌کس نبود. شب قبل برادر همسرم برای شام به خانه‌مان آمد و آخر‌شب هم رفت. بعد از آن خودمان بودیم.
قاضی: بررسی‌ها نشان می‌دهد زمان وقوع قتل بین ساعت9:05 تا 9:23 بوده است. در این‌باره توضیح دهید.
نجفی: فکر می‌کنم حدود ساعت 9:30 دقیقه بود. بعد از اتفاق دچار شوک شده بودم و بعد با راننده‌ام تماس گرفتم. قبل از حادثه هم ساعت‌8:30 مهیار را بیدار کردم که به مدرسه برود.
قاضی: غیراز این اسلحه آیا شما سلاح دیگری داشتید؟
نجفی: خیر. همانطور که قبلا گفتم سال‌ها قبل وزارت دفاع یک مسلسل به من و چند نفر دیگر هدیه داده بود که بعد از مدتی آن را پس دادم. اسلحه کمری فقط همین بود که امانت دست من بود.
قاضی: در تحقیقات، شما درباره مسلح‌بودن اسلحه 3روایت بیان کردید. یک مرتبه گفتید وقتی وارد حمام شدم، اسلحه را مسلح کردم. بار دیگر گفتید نمی‌دانم چه زمانی مسلح شد و بار دیگر هم گفتید اسلحه از قبل مسلح بود. در این‌باره توضیح دهید.
نجفی: وقتی اسلحه را برداشتم و به سمت حمام رفتم، اطمینان ندارم که دقیقا چه اتفاقی افتاد. اما اسلحه مسلح بود و من دقت کافی نداشتم، چون وقتی 2شب قبل اسلحه را از چمدان برداشتم، هدفم این بود که برگردم و خشاب را از آن خارج کنم. بنابر‌این اسلحه از قبل مسلح بود.
قاضی: در این حادثه چند گلوله شلیک کردید؟
نجفی: اول فکر می‌کردم 4گلوله اما بعد در دادسرا گفتند 5گلوله. خودم نمی‌توانم قطعی بگویم، اما متوجه شدم که گلوله آخر به همسرم برخورد کرد و داخل وان افتاد.
قاضی: آیا مقتول هنگام شلیک گلوله شما را با دو دست گرفته بود؟
نجفی: بله. اول دستانش روی شانه‌ام بود. بعد که من نیم‌قدم عقب رفتم، تعادل هر دو نفرمان به‌هم خورد. با دو دست دستم را گرفته بود. چند‌مرتبه دستم بالا و پایین رفت و گلوله‌هایی که شلیک شد در همین حالت بود و وقتی دستم را رها کرد، دیگر گلوله‌ای شلیک نشد.
قاضی: چه زمانی فهمیدید که گلوله‌ای به‌دست مقتول اصابت کرده است؟
نجفی: من اصلا متوجه نشدم. در آگاهی فهمیدم.
قاضی: دکمه‌هایی مربوط به یک پیراهن مردانه در محل حادثه کشف شده است. آیا متعلق به شما‌ست؟
نجفی: ما در خانه جدید مشاجره لفظی داشتیم اما درگیری فیزیکی نه. روز حادثه یکی از دکمه‌های پیراهنی که تنم بود، کنده شد. دکمه‌ای سرمه‌ای یا مشکی‌رنگ.

کارشناسان چه گفتند؟
در ادامه این جلسه سرگرد لیلا اسماعیلی، کارشناس معاینه جسد توضیحات کوتاهی درباره جسد ارائه کرد و سپس سرگرد عزتی‌راد، کارشناس اسلحه تازه‌ترین نظریه‌اش درخصوص شلیک‌های جنجالی محمدعلی نجفی را به دادگاه ارائه داد. او گفت: «گلوله بعد از برخورد با کف دست مقتول 2 استخوان کف دست او را شکسته و بعد وارد سینه شده است. البته ممکن است که به دیوار هم برخورد کرده باشد که نظر قطعی در این‌باره مستلزم این است که یک هیأت کارشناسی در این‌باره نظر بدهند. با وجود این، تغییر شکل گلوله به دلیل مقاومت بدن مقتول رخ داده است.»
کارشناس بعدی که در جایگاه ایستاد، دکتر میرویسی، پزشک قانونی بود. او که شخصا گلوله را از بدن مقتول خارج کرده، گفت: «وقتی ما به محل حادثه رسیدیم، صحنه کاملا به‌هم‌خورده بود. خون زیادی در آنجا نبود، چرا‌که گلوله وارد بدن مقتول شده اما خارج نشده بود. یک سوراخ در کف دست چپ مقتول وجود داشت اما سوراخ خروجی کاملا بزرگ بودو دست متلاشی شده بود. همینطور یک سوراخ روی سینه مقتول بود اما خروجی نداشت. گلوله زیر پوست مشخص بود که با یک برش کوچک گلوله را خارج کردم. ساعت 8صبح روز بعد از حادثه در سالن تشریح پزشکی قانونی جسد تشریح ‌و معلوم شد ابعاد محل ورود گلوله 1.5 در 2سانتی‌متر است. گلوله استخوان‌های دوم و سوم دست را خرد کرده و موجب شکسته‌شدن دنده دوم سمت چپ سینه شده بود. شواهد نشان می‌داد مرگ در چند ثانیه اتفاق افتاده و علت آن پاره‌شدن عروق و ریشه آئورت است.»


اسرار دکمه‌های کشف‌شده
در ادامه جلسه قاضی از مهیار، پسر نوجوان مقتول چند سوال پرسید. یکی از سوالات درخصوص دکمه‌های کشف‌شده در محل حادثه بود که او اینطور جواب داد: «وقتی به خانه رسیدم و با جسد مادرم رو‌به‌رو شدم، شوک عصبی به من وارد شد و پیراهنم را پاره کردم و دکمه‌هایش کنده شد.» او همچنین درباره چاقویی که برداشته و با آن دنبال قاتل مادرش بود نیز گفت: «من دچار شوک شده بودم. نتوانستم خودم را کنترل کنم. چاقویی برداشتم اما چند لحظه بعد آن را به راننده تحویل دادم. به او گفتم مادرم را نجفی کشته چون به‌جز او هیچ‌کس در خانه نبود.»


7دلیل نجفی برای اثبات غیرعمد‌بودن قتل
با پایان تحقیقات از مطلعان پرونده، قاضی بار دیگر اتهام قتل عمدی، ایراد جراحات غیرمنتهی به فوت و حمل و نگهداری سلاح غیرمجاز را به نجفی تفهیم کرد و از او خواست برای آخرین‌مرتبه به دفاع از خودش بپردازد. نجفی بار دیگر در جایگاه ایستاد و اینطور به دفاع از خودش پرداخت: «از همان روز اول هدفم روشن‌شدن حقیقت بود، نه برائت خودم. در این ماجرا تقصیر خودم را تا حدی می‌پذیرم و به خدا پناه می‌برم. ان‌شاءالله که مورد رحمت الهی قرار بگیرم. برای آخرین دفاع از خودم لازم می‌دانم به 7مورد اشاره کنم:

1ـ من به هیچ عنوان در جریان گزارش کارشناس پزشکی قانونی نبودم و در جلسه دادگاه از آن مطلع شدم. بنابراین حرف‌های من با گزارش کارشناس مطابقت دارد و نشان می‌دهد چیزی که در خاطرم داشته‌ام، گفته‌ام.
2ـ وقتی وارد حمام شدم، در شرایطی پیش‌بینی‌نشده با مرحوم سینه به سینه شدم. تیر اول شلیک شد. 4تیر بعدی در شرایطی نامتعادل و درحالی‌که دستم را گرفته بود، شلیک شد. بعد از آنکه دستم را رها کرد، شلیک دیگری انجام ندادم.
3ـ از 5تیر شلیک‌شده، 4تیر به در و دیوار و سقف برخورد کرده که محل اصابت نشان می‌دهد غیرمتعادل و بی‌اختیار بودم.
4ـ درباره تیری که به سینه مرحوم برخورد کرد، با 2نظریه مواجه هستیم؛ یکی اینکه اول گلوله با دست برخورد کرده و بعد به سینه اصابت کرده و در سینه باقی مانده‌ و شکل طبیعی‌اش از بین رفته است. نظر کارشناس محترم اسلحه هم همین است و به‌نظرم اگر گروه کارشناسی موضوع را بررسی کند، این سوال پاسخ داده می‌شود. فرض دوم اما این است که تیری که به سینه وارد شده، تیری است که به سقف برخورد کرده و از بالا آمده است که پس از برخورد با سقف شکل اصلی خود را از دست داده و هم با زاویه بالا به پایین وارد بدن مرحوم شده است. به‌نظرم احتمال کمانه‌کردن جدی است و اگر صلاح بدانید، گروه کارشناسی در این‌باره نظر بدهند.
5ـ من قصد شلیک نداشتم. اقداماتی که من و همسرم در 2هفته قبل از حادثه برای پیدا‌کردن خانه و خرید انجام دادیم، نشان می‌دهد قصد قبلی وجود نداشته است. اگر قصدی وجود داشت، راه‌های دیگری هم وجود داشت.
6ـ اسلحه از سال‌60 مجوز داشته و در اختیار من بوده است. هیچ دلیلی برای اینکه کارت حمل سلاح را تمدید نکنم، وجود نداشته است. فقط از قصور و مشغله زیاد بوده و اینکه فکر می‌کردم اعتبارش 10ساله است.
7ـ اسلحه 2شب قبل از وقوع به طور تصادفی در چمدان بود که همسرم آن را پیدا کرد و به من داد. من هم آن را روی قفسه کمد گذاشتم. قبل از آن اسلحه در جایی غیردسترس بود.امیدوارم خداوند گناهان من را ببخشد و روح آن مرحوم هم در آرامش باشد و قضات محترم نیز حکم عادلانه‌‌ای صادر کنند.با پایان دفاعیات نجفی، رئیس دادگاه ختم دادرسی را اعلام کرد و قرار است هیات قضایی پس از شور، رأی خود را صادر کنند.


طبق نظریه کارشناس اسلحه‌شناسی پس از درگیری  نجفی با میترا در ورودی حمام 5 گلوله شلیک شد و پس از شلیک آخر، میترا به داخل وان افتاد. یکی از گلوله ها مستقیم به کمد روبه روی در اصابت کرد. 3گلوله پس از اصابت به دیوار، لبه وان و سقف کمانه کرد و گلوله پنجم پس از اصابت به کف دست مقتول و عبور از  آن وارد قفسه سینه او  شد .