نرخ بیکاری تک رقمی می‌شود

شیرین شفیعی|اصفهان- خبرنگار: 


  پس از دو سال رکوردشکنی، سرانجام تب بالای بیکاری در اصفهان فروکش کرد و عددهای 14 و 13 درصدی نرخ بیکاری در بهار امسال جای خود را به 7/10 درصد داد. مدیر کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان اصفهان این موفقیت را دستاورد جاری شدن آب در زاینده‌رود و به بار نشستن طرح‌های اشتغال‌زایی در سال گذشته می‌داند و معتقد است که با بودجه 8 هزار و 500 میلیارد تومانی امسال می‌توان نرخ بیکاری را در استان اصفهان تک‌رقمی کرد.

در گزارشی که مرکز آمار ایران درباره آمارگیری نیروی کار در بهار امسال منتشر کرده، نام اصفهان نیز در فهرست 19 استانی به چشم می‌خورد که نرخ بیکاری در آنها رو به کاهش گذاشته است. براساس این آمار نرخ بیکاری در استان‌های آذربایجان غربی، اصفهان، البرز، ایلام، بوشهر، تهران، چهارمحال و بختیاری، خراسان رضوی، خراسان شمالی، سیستان و بلوچستان، فارس، قزوین، کردستان، کرمانشاه، کهگیلویه و بویراحمد، گیلان، مرکزی، همدان و یزد کاهش یافته اما در 12 استان کشور این نرخ با رشد همراه بوده است. البته بعضی استان‌ها نیز رکورد بیکاری تک‌رقمی را ثبت کرده‌اند.

در شرایطی که کارگران و کارفرمایان استان صنعتی اصفهان در جنگ اقتصادی با چالش‌های فراوانی دست و پنجه نرم می‌کنند، کاهش نرخ بیکاری پس از یک سال ثبت آمارهای خیره‌کننده، خبر خوشی است که می‌تواند نویدبخش روزهای بهتر در بازار پرتنش کار اصفهان باشد.


ترسالی اصفهان را نجات داد

مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان اصفهان با اشاره به این‌که نزدیک به 70 درصد جمعیت استان را کارگران تشکیل می‌دهند، به همشهری می‌گوید: این‌که نرخ بیکاری استان اصفهان در سال گذشته 12 درصد و بالاتر از متوسط کشور بود، دلایل مختلفی داشت. یکی از مهم‌ترین آنها، خشکسالی‌های پی‌درپی بود که به شدت در افزایش جمعیت بیکاران موثر بود. دومین دلیل، بالا بودن نرخ مشارکت اجتماعی اصفهانی‌هاست؛ موضوعی که باعث می‌شد روز به روز بر جمعیت افراد جویای کار اضافه شود.

«محسن نیرومند» نرخ مشارکت اجتماعی در استان اصفهان را 3 درصد بالاتر از متوسط کشوری می‌داند و می‌افزاید: به عبارت دیگر، مردم اصفهان 3 درصد بیشتر از دیگر هم وطنانمان جویای کار هستند که این شرایط بر افزایش نرخ بیکاری تاثیر گذاشته است.
وی مهم‌ترین دلیل کاهش نرخ بیکاری در فصل بهار را ترسالی معرفی کرد و توضیح داد: بارش‌های مناسب فصل زراعی قبل که تا پایان فصل بهار نیز ادامه یافت، باعث شد تعداد زیادی از کشاورزان شرق و غرب استان اصفهان بر سر مزارع خود بازگردند، از سوی دیگر در بسیاری از شهرستان‌های استان، کشت گلخانه‌ای به‌شدت رونق یافته و این دو عامل، نقش موثری در کاهش نرخ بیکاری داشته است.


اجرای 7 هزار طرح در روستاهای فراموش شده

مدیرکل تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان اصفهان همچنین با اشاره به اجرای نزدیک به 7 هزار طرح با اعتبار 400 میلیارد تومان در روستاهای فراموش شده استان از سال 96 تاکنون، می‌گوید: اجرای این طرح‌ها برای جلوگیری از مهاجرت روستاییان و عوامل اقلیمی، دست به دست هم داد تا نرخ بیکاری استان اصفهان در بهار امسال به 7/10 درصد برسد که از میانگین کشور یک دهم درصد کمتر است.

نیرومند با این حال 7/10 درصد را نرخ بیکاری نقطه‌ای می‌داند و یادآور می‌شود: معمولا در فصل بهار، مشاغل فصلی مانند کارگاه‌های ساختمانی رونق بیشتری دارد و به همین دلیل نرخ بیکاری در شروع سال از فصل‌های دیگر پایین‌تر است و اگر برای آینده برنامه‌‌ریزی مناسبی نداشته باشیم ممکن است دوباره شاهد افزایش نرخ بیکاری استان اصفهان باشیم.

او که صنعتی بودن استان را یکی از عوامل بالا بودن نرخ بیکاری معرفی می‌کند، می‌گوید: در یکی دو سال اخیر که تحریم‌های اقتصادی شدت گرفته و در شرایط جنگ اقتصادی به سر می‌بریم، مشکلاتی مانند کاهش خطوط تولید و تعدیل نیرو در استان‌های صنعتی بیشتر اتفاق می‌افتد و همین موضوع باعث افزایش نرخ بیکاری می‌شود، بنابراین یکی از راه‌های مهار بیکاری در استان اصفهان این است که برای تامین سرمایه در گردش و تسهیلات مورد نیاز واحدهای تولیدی مشکل‌دار، کمک کنیم تا بتوانند به فعالیت خود ادامه دهند.


8هزار و 500 میلیارد تومان اعتبار کمک به تولید

نیرومند از مدیریت قوی بر توزیع اعتبارت کمکی به واحدهای تولیدی در دو سال اخیر خبر می‌دهد و می‌افزاید: از سال گذشته تاکنون، هم توزیع اعتبارات کمکی در دستور کار بوده و هم نظارت دقیق و مداومی بر طرح‌ها انجام می‌شود تا تسهیلات کمک به تولید در جای دیگری هزینه نشود. از سوی دیگر، طرح‌های اشتغال‌زایی روستایی و مشاغل خانگی نیز مورد حمایت قرار می‌گیرند تا بخشی از رکود و مشکلات صنعت جبران شود. وی دوبرابر شدن اعتبارات اشتغال‌زایی و حمایت از واحدهای تولیدی را یکی دیگر از راهکارهای مهار نرخ بیکاری در استان اصفهان می‌داند و می‌گوید: امسال نزدیک به 8 هزار و 500 میلیارد تومان اعتبار برای کمک به اجرای طرح‌های جدید در حوزه کسب و کار و حمایت از واحدهای تولیدی مشکل‌دار اختصاص یافته که امیدواریم بتوانیم با استفاده از آن، نرخ بیکاری را در استان اصفهان تک‌رقمی کنیم.


کاهش سهم صنعت، افزایش سهم خدمات

مدیر گروه طرح‌های آماری سازمان مدیریت و برنامه‌‌ریزی اصفهان نیز نرخ مشارکت اقتصادی استان در سال 97 را 4/43 درصد و در سال 96 حدود 4/41 درصد اعلام می‌کند و می‌گوید: مقایسه آمار در سهم اشتغال نشان می‌دهد که این میزان در بخش کشاورزی در 2 سال گذشته تغییر چندانی نداشته و از 3/10 به 2/10 درصد رسیده است.

«رستم پیرعلی» با اشاره به آمار بخش صنعت توضیح می‌دهد: سهم اشتغال در این بخش از 4/44 درصد در سال 96 به 8/40 درصد در سال گذشته کاهش یافت که این امر می‌تواند ناشی از شرایط اقتصادی حاکم بر کشور در این برهه زمانی باشد اما با وجود ثابت ماندن سهم اشتغال در بخش کشاورزی و کاهش آن در بخش صنعت، سهم اشتغال در بخش خدمات افزایش یافت و از 3/45 به 9/48 درصد رسید.

او یادآور می‌شود: نرخ بیکاری شهری استان در سال 97 به 6/14 درصد و نرخ بیکاری روستایی به 2/7 درصد می‌رسد که این دو نرخ در سال 96 به ترتیب حدود 4/15 و 5/7درصد بود.


   بیکاری؛ بزرگ‌ترین مشکل اصفهان

 نرخ بیکاری استان در پاییز سال گذشته 1/14 درصد بود که در انتهای زمستان 97 به 3/12 درصد و در بهار امسال به 7/10 درصد رسیده است. معاون هماهنگی امور اقتصادی استاندار  اصفهان در این باره می‌گوید: با این‌که نرخ مشارکت در استان اصفهان بیش از شهرهای دیگر و براساس آن درصد افراد آماده به کار اصفهان 1/42 درصد است، اما کاهش نرخ بیکاری شروع خوبی خواهد بود. «حسن قاضی‌عسگر»، بزرگ‌ترین معضل استان را بیکاری معرفی می‌کند و می‌افزاید: تلاش می‌کنیم با تسهیل امور و کاهش بوروکراسی از طریق تفویض اختیار به شهرستان‌های دیگر، با تعدیل نیرو روبه‌رو نباشیم و برای کاهش بیکاری قدمی برداریم.


 

راهکارهایی برای کاهش نرخ بیکاری

وحید آب‌نیلی|کارشناس تعاون و مدرس دانشگاه: 


  یکی از عوامل اصلی تعیین‌کننده نرخ بیکاری در اقتصاد، میزان اشتغال است. طبیعی است میزان اشتغال نیز به میزان تولید و رشد اقتصادی بستگی دارد. هرچه رشد اقتصادی افزایش یابد، میزان اشتغال نیز افزایش می یابد و در نتیجه نرخ بیکاری کاهش خواهد یافت. بنابراین سیاست‌هایی که موجب افزایش رشد اقتصادی شوند به افزایش اشتغال و کاهش نرخ بیکاری کمک می‌کنند. از مهم‌ترین سیاست‌های دولت می‌توان به سیاست‌های مدیریتی، پولی، مالی، ارزی، تجاری و سیاست‌های حاکم بر بازار نیروی کار و سرمایه‌های انسانی اشاره کرد.

متاسفانه به دلیل مرتبط بودن اشتغال و بازار کار کشور با همه تصمیمات کلان دولت‌ها در سالیان گذشته اشتغال‌زایی متاثر از سیاست‌های هیجانی و لحظه‌ای پیشرفت چندانی نداشته و این مسئله باعث انباشت تقاضا برای کار در کشور طی سال‌های گذشته شده است. 

در سال‌های اخیرکم‌آبی و کم توجهی به احقاق سهم آب اصفهان نه‌تنها از رونق مشاغل کشاورزی در فصل بهار و تابستان کاسته بلکه نابودی برخی مشاغل متقاضیان کار در این بخش را باعث شده است.

مرکز آمار ایران مرجع رسمی محاسبه و انتشار نرخ بیکاری است. بر اساس تعریف مرکز آمار، نرخ بیکاری عبارت است از نسبت جمعیت بیکار به جمعیت فعال. مسئله مهم در این تعریف، مفاهیم جمعیت بیکار و جمعیت فعال است؛ جمعیت فعال اقتصادی تمام افراد بزرگ‌تر از 10 سال را در بر می گیرد که در هفته قبل از آمارگیری در تولید کالا و خدمات مشارکت داشته (شاغل) و یا با وجود قابلیت مشارکت، مشارکت نداشته‌اند (بیکار). در واقع جمعیت فعال به دو دسته شاغل و بیکار تقسیم می شوند. افراد شاغل طبق تعریف، بخشی از جمعیتِ فعالند که در هفته آمارگیری، حداقل یک ساعت کار کرده‌اند. افراد بیکار نیز بخشی از جمعیت فعال هستند که در هفته آمارگیری با وجود آمادگی برای انجام کار و جستجوی کار، فاقد کار بوده‌اند.

دلایل افزایش نرخ بیکاری عبارتند از سوء مدیریت و هدررفت سرمایه‌های انسانی، عدم شناخت کافی در نیازسنجی، آمایش سرزمین و ارائه آمار صحیح و دقیق، نداشتن برنامه‌ای جامع و کامل برای مهار بیکاری و پیشگیری از تعطیلی کارخانه‌ها، نبود رابطه مناسب میان جذب دانشجو و فارغ التحصیلان دانشگاهی با ضرورت‌ها و نیازهای منطقه، به‌کارگیری دوباره بازنشستگان به علت بی‌نیازی به پرداخت حق بیمه و دریافت حقوق کمتر، روی‌آوری سرمایه‌گذاران به دیگر استان‌ها و مهاجرت‌های فراوان به این استان و تعدیل نیرو در کارگاه‌ها و کارخانه‌های صنعتی به علت مشکلات اقتصادی. 

از دیگر عوامل رشد نرخ بیکاری همچنین می‌توان به سیاست‌های نامتعارف پرداخت تسهیلات ارزان‌قیمت به بنگاه‌های زودبازده اشتغال‌زا، دیدگاه بسته برخی مسئولان نسبت به صنعت پراشتغال و درآمدزای و طرح‌هایی با محوریت گردشگری(با این‌که استان اصفهان در تمام فصول سال از پتانسیل بالایی در این زمینه برخوردار است)، فقدان منابع مالی کافی و بالا بودن نرخ سود تسهیلات برای حل مشکلات مالی و سر پا نگه داشتن 90 درصد صنایع کوچک و متوسط اصفهان و مشکلات دریافت تسهیلات برای بخش خصوصی و تعاونی از بانک‌ها و بوروکراسی زیاد در مراحل بررسی و البته رکود فزاینده اقتصادی اشاره کرد. از همه مهم‌تر این‌که ۷۳درصد نیروی کار در کشور و به تناسب در استان اصفهان فاقد مهارتند. مهارت به عنوان یکی از ظرفیت‌های مهم در کشور به شمار می‌رود و نهادینه شدن فرهنگ مهارت‌آموزی در سطح کشور نقش مهمی در ایجاد اشتغال برای افراد و رفع معضل بیکاری در کشور دارد. از این رو فنی و حرفه‌ای نیز می‌تواند از تمام ظرفیت‌های موجود در راستای نهادینه شدن فرهنگ مهارت‌آموزی استفاده کند.

کاهش نرخ بیکاری نمی‌تواند در قالب یک پروژه جدا از دیگر برنامه‌های کشور به‌ویژه بدون ارتباط با رشد اقتصادی و کاهش نرخ تورم اتفاق بیفتد پس آنچه امروز ضرورت دارد و باید مدیران ارشد استانی بر مبنای آن برنامه‌ریزی کنند سازماندهی کردن منابع و ظرفیت‌ها به شکلی است که بیشترین منافع و عواید نصیب استان شود؛ با تأکید بر این‌که نیروی انسانی یا به عبارتی نیروی کار متخصص و البته متعهد از اهمیت بالایی برخوردار است و باید در بحث مطالعات و آمایش بیشتر روی آن توجه کرد. این رسالت باید توسط سازمان‌های بالادستی و در سند آمایش سرزمین کشور و سند آمایش سرزمین استانی مشخص شود، با این وجود مدیران استانی و کارشناسان نیز باید چشم‌اندازی از جایگاه استان داشته باشند.