صاحب‌خانه‌ها دبه می‌کنند

گزارش‌های میدانی و خبرهای رسیده به همشهری حاکی از این است که برخی موجران توافق‌های قبلی با مستأجران بر سر میزان افزایش رهن و اجاره و تمدید قراردادهای قبلی را بر هم زده‌اند و خواستار بالا بردن اجاره یا تخلیه ملک شده‌اند. بنگاه‌های مشاور املاک نیز با تأیید موردی این اتفاق، بی‌ضابطگی بازار اجاره را عامل اصلی می‌دانند و می‌گویند: وقتی بحث ورود دولت به بازار اجاره و مالیات بر اجاره‌داری مطرح شد، برخی از صاحب‌خانه‌ها قراردادهای قبلی اجاره را با شرایطی بهتر از کف بازار با مستأجران تمدید کردند اما وقتی برنامه‌های دولت اجرایی نشد و دوباره قیمت اجاره روند صعودی گرفت، این موجران توافق قبلی را بر هم زدند و توافق جدید با نرخ بالاتر را خواستار شدند.

 برای مثال، یکی از این نقض توافق‌ها، مربوط به قرارداد یک واحد استیجاری در منطقه نظام‌آباد است که یک‌بار با توافق مالک و مستأجر و افزایش 35درصدی اجاره‌بها در اردیبهشت تمدید شده اما اینک، مالک به بهانه پایین بودن قیمت توافق شده، درخواست کرده است 25درصد دیگر نیز به مبلغ اجاره‌بها اضافه شود در غیراین صورت مستأجر باید در فرصت یک‌ماهه به‌دنبال یافتن خانه جدیدی باشد. در مورد دیگر، یک قرارداد اجاره در منطقه نارمک، فقط 5‌ماه پس از انعقاد به مشکل خورده و مالک به بهانه استفاده شخصی، خواستار تخلیه ملک شده تا بتواند خانه را با قیمت بالاتری اجاره بدهد. البته آنگونه که مشاور املاک این منطقه می‌گوید، مستأجر طرف این قرارداد مقابل خواسته نابه‌جای مالک ایستادگی کرده اما مالک همچنان در تلاش است ملک را تحویل بگیرد یا اجاره آن را بالا ببرد.

در مواردی نیز مالکان در میانه قرارداد خواستار تبدیل رهن به اجاره نقدی شده‌اند و توافق خود با مستأجران را نقض کرده‌اند. البته اینها فقط مشتی نمونه خروار است که در بازدید میدانی خبرنگار همشهری از چند بنگاه مشاور املاک و گفت‌وگو با چند مستأجر به‌دست آماده و یقینا عمق بحران ازآنچه به‌نظر می‌رسد بیشتر است.

لفظ‌های بی‌اعتبار در بازار مسکن
بررسی‌ها نشان می‌دهد بخش عمده خروج موجران از توافق با مستأجران به قراردادهایی اختصاص داشته که در سال یا سال‌های گذشته امضا شده اما برای سال جدید به‌صورت زبانی یا با پشت‌نویس کردن قرارداد قبلی تمدید شده است و حالا به بهانه اینکه نرخ توافق شده در این قراردادها از نرخ کف بازار پایین‌تر است، از سوی صاحب‌خانه‌ها فسخ می‌شود. البته حسام عقبایی، نایب‌رئیس اتحادیه مشاوران املاک در گفت‌وگو با همشهری تأکید می‌کند: حتی اگر توافق موجر و مستأجر به‌صورت دست‌نویس روی یک تکه کاغذ نوشته شده باشد، یک قرارداد محسوب می‌شود و قابل‌پیگیری است اما وقتی یک مالک روی حرف قبلی خودش نایستد و دنبال بهانه‌جویی باشد، ماجرا فقط به سند ختم نمی‌شود، بلکه آرامش روانی مستأجر هم مطرح است که مستأجر را وادار می‌کند برای حفظ آرامش روانی خودش، تن به توافق جدید بدهد. یکی از مشاوران املاک نیز در جریان پیگیری خبرنگار همشهری، ضمن تأیید فسخ متعدد قراردادهای اجاره تمدیدی از سوی مالکان، می‌گوید: برخی از صاحب‌خانه‌ها، لفظشان اعتبار است و حتی اگر مکتوب نشده باشد پای آن می‌ایستند اما در آشفته‌بازار فعلی، نه‌تنها لفظ بسیاری از مالکان بی‌اعتبار شده، بلکه برخی از مالکان اگر بتوانند قیمت توافق شده در قراردادهای رسمی را هم ماهی یک‌بار بالا می‌برند.

   تقاطع ناکارآمدی‌های اقتصاد کلان
بهار امسال که موج قیمتی بازار مسکن به دروازه بازار اجاره، وزارت راه و شهرسازی اجرای سیاست‌هایی را برای حمایت از اجاره‌نشینان وعده داد و بدنه کارشناسی این وزارتخانه نیز مشغول تدوین برنامه‌هایی برای تحقق این هدف‌گذاری شد؛ اما همان زمان هم این سؤال مطرح بود که آیا ساختار غلط و ناکارآمد اقتصاد کلان کشور، اجازه اثرگذاری به این سیاست‌ها می‌دهد؟ مدیرکل دفتر سرمایه‌گذاری و اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی می‌گوید: از مجموع برنامه‌های در دست تدوین برای ساماندهی بازار اجاره، برخی پس از تصویب کمیسیون اقتصادی دولت برای تصویب نهایی به هیأت وزیران ارسال شده و برخی هنوز در دست بررسی است. عباس فرهادیه، در گفت‌وگو با همشهری می‌افزاید: به‌دنبال تصمیم وزارت راه و شهرسازی برای ساماندهی بازار اجاره، آنچه وظیفه کارشناسان بوده بدون وقفه انجام شده اما سیستم به‌گونه‌ای است که نهایی‌شدن، اجرا و اثرگذاری نهایی آنها زمان زیادی می‌طلبد و همین مسئله باعث شده با همه تلاش‌هایی که صورت گرفته، هنوز هیچ‌کدام از برنامه‌های مربوط به ساماندهی بازار اجاره عملیاتی نشود درحالی‌که تقریبا فصل جابه‌جایی در بازار مسکن به نیمه رسیده است.