صنعت
فاصله صنعت و دانشگاه در اصفهان کم می‌شود
با توسعه همکاری مراکز دانشگاهی و شرکت شهرک‌های صنعتی، می‌توان اصفهان را از یک استان صنعتی به استانی فراصنعتی تبدیل کرد
نفیسه زمانی نژاد|اصفهان- خبرنگار:
آمارها چنین نشان می‌دهند که در اصفهان به عنوان استانی صنعتی، بین صنایع و دانشگاه‌ها فاصله بسیاری وجود دارد درحالی‌که از دانش به عنوان منبعی راهبردی و حتی گاه برتر از منابع طبیعی و اقتصادی یاد می‌شود.
همکاری دانشگاه و صنعت از آن مواردی است که معمولاً با هدف بهره‌برداری همزمان از توان علمی دانشگاه و تجربههای صنعت صورت می‌گیرد، اما با یک بررسی اجمالی و میدانی از ارﺗﺒﺎط ﻣﯿﺎن داﻧﺸﮕﺎه و ﺻﻨﻌﺖ در استان اصفهان مشخص می‌شود که همواره اﯾﻦ دو ﻧﻬﺎد درگیر اﺧﺘﻼل رابطه بوده‌اند.
راهکارهایی برای تقویت ارتباط صنعت و دانشگاه
اﮔﺮﭼﻪ اﯾﻦ وضعیت در ﺳﺎلﻫﺎی اﺧﯿﺮ اﻧﺪﮐﯽ بهبود یافته اﺳﺖ، اما هنوز به مرحله‌ای نرسیده که بتوان به جرات از ارتباط مناسب آنها نام برد. براساس اظهارات کارشناسان لازمه بهبود ارتباط دانشگاه با صنعت در گام نخست شناسایی نیازهای بخش صنعت است؛ به‌ویژه صنایع نوپایی که احتیاج به حمایت و پرورش دارند و از این نوع صنایع در این استان بسیار یافت می‌شود. پس از شناسایی این نیازها، لازم است این موضوعات به‌عنوان پایان‌نامه یا کار تحقیقاتی در اختیار دانشجویان علاقه‌مند قرار گیرد و برای دریافت نتیجه مورد نظر همچنان باید ارتباط بین این دو نهاد وجود داشته باشد.
پس از آن، مواردی چون اعمال سیاست‌های تشویقی، مانند معافیت‌ها و تخفیف‌های مالیاتی برای صنایعی که با دانشگاه‌ها در رفع تنگناهای صنعتی مشارکت دارند و ارتقای اعضای هیات علمی و تشویق دانشگاه‌هایی که با تحقیقات کاربردی خود و فرصت‌های مطالعاتی در صنعت توانسته‌اند مشکلی از پیش پای صنعتگر بردارند، بسیار مؤثر قلمداد می‌شود.
در این زمینه، رئیس اتاق بازرگانی اصفهان بیان می‌کند: در جامعه‌ای که با افزایش سرعت رشد دانش روبه‌رو هستیم، تنها شرط برای رشد بنگاه‌های اقتصادی و صنایع، جاری بودن جریان دانش در این واحدهای اقتصادی و صنعتی است.
این مسئول خاطرنشان می‌کند: ارتباط دانشگاه و صنایع به میزانی دارای اهمیت است که فقدان این ارتباط به علاوه نبود جریان دانش در واحدهای اقتصادی باعث عدم استفاده کامل از ظرفیت صنعتی استان می‌شود.
«مسعود گلشیرازی» یادآور می‌شود: اتفاق خوشایندی که اخیرا در این زمینه افتاده، آن است که رئیس دانشگاه آزاد کشور امکانات این دانشگاه را به منظور پیاده‌سازی مبانی اقتصاد مقاومتی در اختیار اقتصاد استان قرار داده و باید از این ظرفیت ایجاد شده در جهت رقم زدن یک مدل موفق در کشور استفاده کنیم.
گلشیرازی ادامه می‌دهد: که اگرچه تاکنون به صورت پراکنده اقداماتی در زمینه برقراری تعامل صنعت و دانشگاه صورت گرفته که به دلایل مختلفی به ثمر ننشسته است، اما اکنون با محوریت دادن به مفاد تفاهمنامه اتاق بازرگانی و دانشگاه آزاد و استفاده از تجارب ارزشمند دانشگاهیان و فعالان بخش صنعت و بررسی خطاهای صورت گرفته، تصمیم بر آن است که در این زمینه کار عملیاتی متناسب با نیاز صنایع استان و توانمندی‌های دانشگاه انجام شود.
به گفته وی، با هدفگذاری مناسب دوره گذار از دانشگاه‌های صرفاً آموزش‌محور و پژوهش‌محور غیرصنعتی را طی می‌کنیم و به دانشگاه‌های پژوهش‌محور مبتنی بر تأثیر در صنعت و تجاری‌سازی خواهیم رسید.
این مسئول تاکید می‌کند: عملیاتی کردن تعامل صنعت و دانشگاه محوری‌ترین فعالیت این دوره اتاق بازرگانی اصفهان است، به طوری که تمامی امکانات اتاق بازرگانی برای تحقق و عملیاتی شدن این مهم در اختیار مسئولان مربوطه قرار خواهد گرفت، ضمن آن‌که تشکیل مرکز توانمندسازی نیروی انسانی از دیگر فعالیت‌های اتاق است که در راستای این سیاست‌ها انجام می‌شود.
رتبه اصفهان در فن بازارها
واقعیت آن است که ارتباط دانشگاه و صنعت در کشور ایران دارای سابقه‌ای 70 ساله برابر با عمر دانشگاه در کشور است، اما به‌رغم توافق عمومی بر ضرورت و اهمیت این مهم هنوز این رابطه، سیستمی و پیوسته نیست و به شکلی گاه‌به‌گاه و گسسته وجود دارد.
حال موضوع قابل‌تأمل آن است که در شرایط موجود شرط ماندن در بازار رقابت جهانی توجه به دانش است. همان‌گونه که به گفته «برات قبادیان»، معاون آموزش، پژوهش و فناوری وزارت صنعت، معدن و تجارت فقط ۲ درصد از ۱۰۰ هزار واحد تولیدی- صنعتی کشور که دارای واحد تحقیق و توسعه هستند در عرصه رقابت جهانی موفق بوده‌اند. به این ترتیب لازم است که در راستای تقویت ارتباط بین صنعت و دانشگاه، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری برنامه‌های خود با صنعت را به شکل مدون و مستند ارائه کند و این برنامه را به دانشگاه‌های کشور تعمیم دهد و حمایت‌های مالی مورد نظر را برای آنها به‌صورت شفاف در نظر گیرد.
چرا صنایع به دانشگاه نیاز دارند؟
رئیس شرکت شهرک‌های صنعتی اصفهان درباره ارتباط صنایع با دانشگاه‌ها ارزیابی مثبتی دارد و معتقد است اگر صاحبان این صنایع خواهان فعال بودن هستند، لازم است در زمینه تحقیق و توسعه اقدامی جدی داشته باشند، زیرا کاملا واضح است مدیران در همه زمینه‌ها تخصص موردنیاز را ندارند و باید با پژوهشکده‌های دانشگاه‌ها وارد مذاکره شوند. ازاین رو برای افزایش کیفیت، تنوع محصول، مدیریت و بهینه‌سازی مصرف انرژی ارتباط صنایع با مراکز علمی ضرورت دارد البته به شرط آن‌که برای تقویت این ارتباط دو سویه حمایت‌های مورد نیاز صورت گیرد.
به گفته «محمدجواد بگی»، سال‌ها قبل میزگرد تخصصی دولت، دانشگاه و صنعت راه‌اندازی و سعی شد که در کلینیک کسب‌وکار شاهد حضور فعال صنعت و دانشگاه باشیم؛ حضوری که در 5 سال اخیر اتفاق افتاده است اما در همین سال‌ها شرایط اقتصادی به نحوی بوده که سرمایه‌گذاران بیشترین فرصت خود را صرف بازاریابی و تامین مواد اولیه برای تولید کرده‌اند.
وی تصریح می‌کند: البته با توجه به لزوم پایداری در عرصه جهانی، عرضه محصولات به‌روز و علمی ضروری است و درهرصورت نیاز است که صنایع با دانشگاه‌ها مرتبط باشند.
در ادامه رئیس شرکت شهرک‌های صنعتی، از بالا بودن رتبه اصفهان در فن‌بازارها طی 3 سال گذشته خبر می‌دهد به‌طوری‌که این استان در این سال‌ها در کشور رتبه دوم یا سوم را به دست آورده و این نشان می‌دهد فعالیت ما در این زمینه خوب بوده و ارتباط بین دانشگاه‌ها و مراکز صنعتی استان به خوبی برقرار شده است.
وی یادآور می‌شود: قطعا با توسعه همکاری مراکز دانشگاهی و شرکت شهرک‌های صنعتی استان اصفهان، به‌ویژه در استقرار واحدهای فناوری دانشگاهی در شهرک فناوری اصفهان، می‌توان این استان را از یک استان صنعتی به استانی فراصنعتی تبدیل و زمینه اشتغال بخش بزرگی از فارغ‌التحصیلان و نخبگان دانشگاهی را در حوزه صنعت فراهم آورد.
تفاهمنامه دانشگاه با اتاق بازرگانی اصفهان
«مجتبی ملااحمدی»، عضو دبیرخانه سرای نوآوری با تاکید بر برقراری تعامل هرچه بیشتر دانشگاهیان و فعالان اقتصادی در راستای حل مشکلات صنعت بیان می‌کند: شرایط کشور نیازمند تعامل همه جانبه صنعت، دانشگاه و فعالان اقتصادی است.
او ضمن اشاره به انعقاد تفاهمنامه بین دانشگاه آزاد و اتاق بازرگانی اصفهان، قرار گرفتن امکانات دانشگاه و صنعت در کنار هم، انتقال دانش فنی، تبدیل ایده به محصول و تجاری‌سازی آن، ایجاد سازوکارهای علمی بازاریابی بین‌المللی، هدفمندکردن رساله‌ها و پایان‌نامه‌ها بر اساس نیاز صنعت و ایجاد فرصت‌های مطالعاتی و پژوهشی اساتید و دانشجویان در اتاق بازرگانی را از جمله مفاد این تفاهمنامه بیان می‌کند.
ارتباط صنعت و دانشگاه نیازمند زیرساخت‌های حمایتی
نسیم زمانی|اصفهان- خبرنگار:
با وجود آن‌که بسیار بر ارتباط صنعت و دانشگاه تاکید می‌شود در سوی دیگر این جریان افرادی قرار دارند که معتقدند پژوهش‌های دانشگاهی تاکنون در جهت رفع معضلات صنعتی کشور گامی کارآمد برنداشته که دلیل آن بی‌توجهی به نیازهای تحقیقاتی صنایع بوده است. این افراد ارتباط صنعت و دانشگاه را غیرحرفه‌ای می‌دانند و اعتقاد بر رقابت‌ناپذیر بودن دانشگاه و صنعت دارند. در این زمینه با «مرتضی سامتی»، استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید.
ارزیابی شما از ارتباط صنعت و دانشگاه چیست؟
کمتر اتفاق می‌افتد که یک استاد راهنما در یک دانشکده برای موضوع تحقیقاتی یا پایان‌نامه به دانشجویان خود پیشنهاد‌هایی این‌چنینی ارائه دهد، به طوری‌که اگر از فارغ‌التحصیلانی که در رشته‌های مرتبط با صنعت تحصیل‌کرده‌اند پرسیده شود که چند بار در طول دوران تحصیلشان به بازدید از کارخانه‌ها صنعتی برده شده‌اند، در خوش‌بینانه‌ترین حالت از تعداد انگشتان یک دست بیشتر نمی‌شود. به جرات می‌توان گفت باوجود گفته‌ها و شعارهای بسیار در رابطه با ارتباط صنایع و دانشگاه‌ها تاکنون شاهد چنین فرایندی نبوده‌ایم و اگر هم اتفاق افتاده، بسیار ناچیز بوده است.
دلیل این عدم ارتباط چیست؟
چون نه‌تنها نسلی آشنا به ادبیات ارتباطات دانشگاه و صنایع بر سرکار نیستند، بلکه چنین تفکری بین دانشگاهیان از بین رفته است. احتمال این‌که پروژه‌ای از صنایع آورده و بین دانشجویان توزیع شود بسیار اندک است و البته صنعت نیز خود تفکر استفاده از دانشگاه را ندارد، این درحالی‌است که در یک دهه اخیر تقریباً 50 هزار عنوان کار پژوهشی در دانشگاه‌ها انجام شده که اثربخشی بسیار اندکی بر اقتصاد و اجتماع داشته‌اند.
راهکار موثر برای رفع این مشکل کدام است؟
آنچه قابل‌توجه است این‌که رشد چنین صنایعی نیازمند زیرساخت‌های حمایتی است که دولت در ایجاد این زیرساخت‌ها در هیچ زمان موفق عمل‌نکرده است، حتی بازار سرمایه موردنیاز آنها هم دولتی نبوده و همواره با یاری بخش خصوصی این
صنایع توسعه یافته‌اند. در واقع زمانی بخش خصوصی باعث رشد صنایع می‌شود که افرادی با قابلیت لازم و با ریشه‌ای از جنس رقابت، وارد صحنه فعالیت شوند، ولی از آنجا که در کشور ما اساس شکل‌گیری این نوع صنایع، دولتی است رقابتی که لازمه رشد چنین صنایعی است ایجاد نمی‌شود و به دلیل غیررقابتی بودن چندان سراغی از علم و دانشگاه هم نمی‌گیرند. معمولاً صاحبان این نوع صنایع به جای رفتن به سمت تولید، به سوی واردات می‌روند چون سهل‌ترین اقدام برای آنها واردات است و اگر هم فعالیت تولیدی انجام دهند، مبتنی بر علم و رقابت نیست. بنابراین از طریق تکیه بر بخش خصوصی شاید بتوان تا میزانی این فرایند را بهبود بخشید.