تراژدی نابودی یک جنگل

فرزاد عسگری | البرز- خبرنگار


جنگل 200 هکتاری حاشیه شهرجدید هشتگرد یکی از منابع طبیعی مهم استان محسوب می‌شود که این روزها در معرض نابودی قرار گرفته است. جنگلی که حدود 2 دهه پیش، همزمان با ساخت شهرجدید هشتگرد به صورت دست‌کاشت ساخته شده بود، اکنون حال و هوای کویری به خود گرفته است و درختانی که برای کاشت آنها، هزینه و وقت بسیاری صرف شده بود، خشک شده‌اند. 

عدم توجه و برنامه‌‌ریزی برای آبیاری این درختان، بخشی قابل توجهی از جنگل را خشک کرده و اگر اوضاع به همین شکل ادامه پیدا کند، تمام این جنگل به ورطه نابودی کشیده خواهد شد. 
از دست دادن این جنگل علاوه بر تاثیرات مخربی که روی محیط‌زیست و آب و هوای این منطقه خواهد داشت، سیما و منظر شهرجدید هشتگرد را نیز تحت‌الشعاع قرار می‌دهد، بنابراین از تمام دستگاه‌های مرتبط با این موضوع انتظار می‌رود هرچه سریع‌تر پیش از آن‌که این منبع طبیعی ارزشمند نابود شود، اقدامی برای احیای آن انجام بدهند.


جنگل حاشیه اتوبان دیگر سرسبز نیست

یکی از اهالی شهر هشتگرد درباره جنگل حاشیه اتوبان می‌گوید: سرسبزی این جنگل طراوت خاصی به شهر داده بود، اما حالا که رو به نابودی است، بر روی سیمای شهر نیز تاثیر منفی خواهد گذاشت، در حالی که فضای خشک هشتگرد و شهرجدید با وجود این جنگل، سبزترمی‌شد.
«مهرداد کاسب» ادامه می‌دهد: جنگل حاشیه اتوبان کرج– قزوین محل مناسبی برای استراحت مسافران و رهگذران بود و سایه درختان فضای خنکی را به وجود آورده بود که امروز در حال نابودی است. 

وی با بیان این‌که موج باران‌هایی که در فصول پاییز و زمستان در استان البرز می‌بارید، به این جنگل جانی دوباره داده بود، اما با آغاز تابستان دوره نابودی این جنگل نیز آغاز شده است، اضافه می‌کند: کاش قبل از تصمیم‌گیری برای ساخت چنین جنگلی، برای مدیریت، آبیاری و نگهداری آن فکر می‌شد تا امروز اینگونه شاهد این تراژدی نباشیم.


در انتظار آب

رئیس شورای اسلامی شهر جدید هشتگرد درباره علت خشک شدن این جنگل می‌گوید: مقرر شده بود که شرکت مادرتخصصی عمران شهر جدید، یک ایستگاه پمپاژ و تصفیه‌خانه آب در این منطقه بسازد تا فضای سبز شهر جدید از آب بهره ببرد، اما این مهم پیش نرفت. برخی از اقدامات این‌چنینی بسیار حیاتی و پراهمیت است، بنابراین وقتی این وعده‌ها عملی نمی‌شوند، سیستم کلی شهر به هم می‌ریزد.

«شمس‌الله ارمنده‌ای» با تاکید بر لزوم ایجاد هرچه سریع‌تر شبکه آب‌رسانی برای حفظ جنگل، ادامه می‌دهد: تا پایان 3 ماهه نخست سال 98 باید ساخت مخزن ذخیره آب در شمال شهر جدید هشتگرد و لوله‌کشی پساب تصفیه‌خانه به محل مورد نظر برای تکمیل طرح انتقال مویرگی آب به فضای سبز شهری انجام می‌شد، اما این طرح همچنان ناقص مانده است.

 وی با بیان این‌که با آغاز فصل تابستان، فضای سبز شهر جدید هشتگرد از بی‌آبی آسیب کلی خواهد دید می‌افزاید: باید هرچه سریع‌تر راهکاری برای حل این معضل ارائه شود. این جنگل مصنوعی که امروز شاهد گام برداشتن آن به سمت نابودی هستیم، حاصل چندین ماه تلاش ده‌ها کارگر زحمتکش است.


اختصاص بودجه برای تکمیل شبکه آبرسانی

رئیس هیات‌مدیره شرکت عمران شهر جدید هشتگرد با تاکید بر این نکته که شرکت عمران به‌تنهایی نمی‌تواند متولی این جنگل باشد، می‌گوید: این جنگل سال‌ها قبل ایجاد شده و در سال‌های اول توسط کارکنان شرکت عمران آبیاری می‌شد، اما حالا که حجم جنگل به واسطه رشد درختان افزایش یافته است، این شرکت به‌تنهایی نمی‌تواند پاسخگوی نیاز به آبیاری این حجم از جنگل باشد.

«داود صفدری» با اظهار نگرانی درمورد بقای جنگل هشتگرد می‌افزاید: هرچند ایجاد ایستگاه پمپاژ پساب فاضلاب تصفیه‌خانه شهر جدید جزو وظایف اداری شرکت عمران نبود، اما برای احیای جنگل ورودی شهر، ساخت این تصفیه‌خانه را با اختصاص حدود ۵۰ میلیارد ریال بودجه متقبل شدیم و امیدواریم فرایند ساخت و تکمیل این پروژه هرچه زودتر به پایان  برسد.


ساخت ایستگاه پمپاژ پساب فاضلاب

نایب‌رئیس هیات‌مدیره شرکت عمران شهر جدید هشتگرد با اعلام خبر راه‌اندازی بخش نخست ایستگاه پمپاژ پساب فاضلاب شهر جدید هشتگرد در نیمه اول مرداد امسال، می‌گوید: اکنون 5 درصد از پساب تولیدی تصفیه‌خانه فاضلاب شهر جدید هشتگرد توسط پمپ‌های کف‌کش شهرداری و شرکت عمران برای آبیاری قسمتی از فضای سبز شهر و جنگل حاشیه اتوبان استفاده و مابقی رهاسازی می‌شود.

«محمدعلی حاجی‌زاده» عنوان می‌کند: در این راستا شرکت عمران شهر جدید هشتگرد در دستور کار قرار دادن ساخت ایستگاه پمپاژ پساب فاضلاب و اجرای خط انتقال و توزیع پساب به طول ۳۶ کیلومتر در ضلع جنوبی تصفیه‌خانه فاضلاب شهر، سعی بر استفاده بهینه از پساب خروجی تصفیه‌خانه برای آبیاری جنگل حاشیه اتوبان کرج- قزوین دارد.

وی با تاکید بر لزوم تکمیل پروژه آب‌رسانی قبل از نابودی کامل جنگل، ادامه می‌دهد: با توجه به تأکید شرکت عمران شهر جدید مبنی بر تسریع در تکمیل پروژه، اکنون ایستگاه پمپاژ پساب فاضلاب و استخر جمع‌آوری پساب توسط شرکت پیمانکار در ۲ شیفت کاری در حال اجراست و مراحل پایانی و تجهیز فاز اول را طی می‌کند. 

حاجی‌زاده با اشاره به این‌که فاز اول این پروژه با تأسیسات هیدرومکانیکال و الکترومکانیکال در نیمه اول مرداد امسال به بهره‌برداری خواهد رسید، می‌افزاید: برای راه‌اندازی این طرح اعتباری حدود ۵۰ میلیارد ریال اختصاص یافته است و در فاز اول آن 10 کیلومتر از خط 36 کیلومتری انتقال و توزیع پساب به جنگل، محقق خواهد شد.
به گفته وی، فاز اول این طرح با ۶۰ درصد پیشرفت فیزیکی، ۳۰ درصد از این جنگل را آبیاری خواهد کرد.

توسعه  جنگل‌ها با مشارکت مردم

سعید غفاری | کارشناس کشاورزی و جنگل‌کاری


البرز مساحت جنگلی بالایی ندارد. در سال‌های اخیر خشکسالی بر البرز چنان چیره شده که فضای سبز را به‌سختی می‌توان نگه داشت. مساحت البرز بیش از 500 هزار هکتار است‌ که تنها 3 درصد آن را جنگل تشکیل داده است. بدون شک وجود 15 هزار هکتار جنگل در مقایسه با وسعت 500 هزار هکتاری استان چندان رضایت‌بخش نیست.
با توجه به هم‌جواری البرز با تهران، داشتن جمعیت بالا و کمبود سرانه فضای سبز در استان، ضرورت افزایش جنگل‌کاری و اختصاص اعتبارات بیشتر برای این‌ کار ضروری به نظر می‌رسد.
گونه‌های شاخص جنگلی در البرز شامل اُرس (سرو کوهی)، زرشک، بنه یا پسته وحشی، داغداغان و توس هستند.

مشارکت مردم در توسعه جنگل‌ها و فضای سبز استان بسیار اهمیت دارد. بدون شک توسعه فضای سبز استان بدون مشارکت مردم، به‌خصوص جوامع محلی امکان‌پذیر نیست.
بر این اساس اداره جنگل‌کاری و جنگل‌داری منابع طبیعی استان باید اقدام به اجرای طرح‌هایی با مشارکت جوامع محلی‌ بکند.
در این طرح‌ها از ظرفیت‌های مردمی برای ‌کاشت‎ گونه‌های جنگلی‌ درختی و درختچه‌ای در اراضی ملی‌‌ای که دارای قابلیت مناسب از نظر منابع آب، خاک، اقلیم و پوشش گیاهی هستند، ‌استفاده شود.

جنگل‌کاری با مشارکت مردم باعث افزایش سرانه فضای سبز استان و ارتقای تنوع‌ گونه‌های جنگلی برای رسیدن به توسعه پایدار، کاهش رواناب‌ها و جلوگیری از سیلاب‌ها و حفاظت از خاک می‌شود.
جنگل‌کاری به‌جز تجهیزات به اعتبار نیز نیاز دارد و بخش عمده عدم تحقق این برنامه به دلیل کمبود منابع مالی بوده است. با توجه به محدودیت اعتباری منابع طبیعی استان، انتظار می‌رود مردم و به‌خصوص گروه‌های مردم‌نهاد تعامل بیشتری برای درختکاری و ایجاد جنگل‌های دست‌کاشت در استان داشته باشند تا هر سال شاهد افزایش وسعت فضای سبز استان باشیم. در مناطق کوهستانی اغلب این درختان پهن‌برگ هستند و در مناطق خشک بیابانی نیز گونه‌هایی کاشته می‌شوند که نسبت به کم‌آبی مقاوم باشند. باید برای داشتن البرزی سبز و حفظ و احیای جنگل همه دست به دست هم  دهند.