آسیا
گام نخست صلح در افغانستان
هیأت اعزامی از کابل و نمایندگان طالبان در نشست دوحه بر سر کاهش خشونت‌ها در افغانستان توافق کردند
محمدامین خرمی ـ خبرنگار
سومین دور مذاکرات میان نمایندگان جامعه مدنی و احزاب سیاسی افغانستان با نمایندگان طالبان با توافق طرفین بر سر ضرورت کاهش خشونت‌ها و تلفات غیرنظامیان از طریق توقف حمله به اماکن غیرنظامی در سراسر آن کشور به پایان رسید تا برای نخستین بار امید به آغاز روند مذاکرات صلح پررنگ شود.
هیأت 70نفره‌ای که از کابل به دوحه سفر کرده بود، طی 2روز گذشته با هیأت 17نفره طالبان بر سر میز مذاکره نشستند تا از دغدغه‌های‌شان برای آینده افغانستان بگویند. نتیجه بحث‌های دوطرف که تا نیمه‌های شب ادامه داشت، قطعنامه‌‌ای نسبتا جامع بود که کمیته‌ای 9نفره متشکل از 6نفر از سیاسیون و فعالان مدنی افغانستان و 3نفر از اعضای طالبان تهیه کردند. در این قطعنامه، بر ضرورت آغاز «مذاکرات فراگیر صلح» میان گروه‌های مختلف افغانستان اشاره و تأکید شده که پایان جنگ در افغانستان از طریق گفت‌وگوهای بین‌الافغانی ممکن است.
قطعنامه نشست دوحه بر حاکمیت نظام اسلامی در آینده افغانستان، تامین عدالت اجتماعی ، سیاسی و حقوق شهروندی و همچنین حفظ استقلال و تمامیت ارضی این کشور تأکید کرده است. برای نخستین بار و به اصرار زنان شرکت‌کننده در نشست، بندی نیز در حمایت از حقوق زنان و همچنین اقلیت‌های مذهبی به قطعنامه افزوده شده است. در این بند طرفین بر تامین حقوق سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، آموزشی و فرهنگی زنان «در چارچوب ارزش‌های اسلامی» و تامین حقوق اقلیت‌ها تأکید می‌کنند.
اما مهم‌ترین بخش قطعنامه نشست دوحه که گفته می‌شود پس از 13ساعت مذاکره در کمیته تعیین شده به‌دست آمده مربوط به توقف کشتار مردم افغانستان است. دو طرف بر ضرورت حفاظت از مردم از آسیب‌های جنگ تأکید کرده و به کاهش «عواقب ناگوار» جنگ متعهد شده‌اند. بر این اساس، هیأت اعزامی از کابل پذیرفته است که زندانیان مسن، معلول و بیمار باید بلافاصله آزاد شوند. طالبان نیز در مقابل پذیرفته که حمله به مؤسسات و نهادهای عام‌المنفعه ازجمله بیمارستان‌ها، مراکز آموزشی، بازارها، سدها و مناطق مسکونی را در سراسر افغانستان متوقف کند.
توافق طالبان برای متوقف کردن خشونت‌ها علیه غیرنظامیان در شرایطی انجام می‌شود که تنها طی یک هفته گذشته در دو حمله جداگانه این گروه در کابل و غزنی، دست‌کم 40نفر کشته و 250نفر دیگر زخمی شده‌اند. ماجرا زمانی غم‌انگیز‌تر می‌شود که بدانیم هر دو حمله در نزدیکی مدارس انجام شده و باعث زخمی شدن دست‌کم 100دانش‌آموز شده‌اند.
دولت افغانستان، غایب بزرگ
این سومین بار است که نمایندگان گروه‌های مختلف سیاسی و مدنی افغانستان رو در روی نمایندگان بلندپایه طالبان می‌نشینند. پیش از این در خردادماه سال‌جاری و بهمن‌ماه سال 1397نیز دو طرف در مسکو با یکدیگر دیدار و گفت‌وگو کردند. این اما نخستین بار است که دو طرف بر سر یک سری اصول کلی به توافق رسیده‌اند تا چارچوبی کلی باشد برای نقشه راه صلح در افغانستان.
با این حال، غایب بزرگ مذاکرات همچنان دولت افغانستان است. به همین دلیل برخی نسبت به اجرای مفاد قطعنامه نشست دوحه ابراز تردید کرده‌اند. طالبان دولت اشرف غنی را دست‌نشانده آمریکا و غرب می‌داند و اعلام کرده که حاضر نیست با نمایندگان دولت به مذاکره بنشیند. نمایندگان طالبان اما با میانجیگری دولت‌های قطر و آلمان که نشست اخیر به میزبانی آنها برگزار شد، پذیرفتند تعدادی از مقام‌های دولتی در نشست دوحه حضور پیدا کنند؛ مقام‌هایی که نه به نمایندگی از سوی دولت بلکه از جانب خود و حزب‌شان در نشست حاضر شدند. به نوشته رسانه‌های افغانستان، نادر نادری رئیس کمیسیون اصلاحات اداری، عبدالمتین بیگ رئیس اداره ارگان‌های محلی و شهرزاد اکبر معاون شورای امنیت ملی افغانستان در نشست دوحه حضور داشته‌اند.
خودداری طالبان از مذاکره با دولت اشرف غنی در شرایطی دنبال می‌شود که هیأت مذاکره‌کننده طالبان تاکنون طی 7دور با نمایندگان آمریکا بر سر میز مذاکره نشسته است. ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی طالبان، پیش از این در گفت‌وگو با همشهری ناتوانی دولت افغانستان برای اخراج نیروهای آمریکایی را دلیل اصلی مخالفت رهبران طالبان با مذاکره با نمایندگان دولت اعلام کرده است. مجاهد گفت: «در مذاکرات به‌دنبال این هستیم که اگر بتوانیم بدون استفاده از زور و جنگ، آمریکا را به پذیرش خواسته‌هایی که داریم متقاعد سازیم. به این معنا که اگر آمریکایی‌ها بخواهند مسئله اشغال را از طریق گفت‌وگو حل کنند، ما می‌پذیریم. بنابراین هدف ما پایان دادن به اشغال است. اما دولت کابل صلاحیت ختم اشغال را ندارد. خود دولت مزدور است و زیر چتر بیگانه قرار دارد. این دولت توان خارج کردن نیروهای اشغالگر از افغانستان را ندارد و ما با طرف ناتوان گفت‌وگو نمی‌کنیم.»
رئیس‌جمهور افغانستان اما بارها اعلام کرده مسیر پایان جنگ افغانستان، از مذاکرات مستقیم دولت و طالبان می‌گذرد. اشرف غنی امیدوار است مذاکرات طالبان با آمریکا و مذاکرات بین‌الافغانی در نهایت به مذاکره میان نمایندگان دولت و نمایندگان طالبان منتهی شود. به همین دلیل او طی روزهای اخیر از هر دوی مذاکرات حمایت کرده است.
