صادرات، متهم اصلی گرانی سیب‌زمینی

زهرا اشرف‌زاده | البرز- خبرنگار


در ماه‌های اخیر تقریبا هر چند هفته یکبار شاهد افزایش قیمت یکی از میوه‌ها، سبزیجات و یا صیفی‌جات در بازارهای البرز بوده‌ایم، به طوری که این موضوع سوژه داغ گفت و گوی مردم هم شده است. این بار نوبت سیب‌زمینی این محصول پرمصرف است. از هفته‌های ابتدایی امسال تاکنون بازار سیب‌زمینی نوسانات و تنش‌های قیمتی متعددی را تجربه کرده است. هر کیلوگرم سیب‌زمینی که در روزهای پس از تعطیلات نوروزی حدود 4 هزار تومان بود، اکنون به کیلویی حدود ۱۰ هزار تومان هم رسیده است. این بار هم وقتی به سراغ ریشه گرانی این محصول می‌رویم، دوباره به موضوع صادرات برمی‌خوریم؛ هرچند وزیر جهاد کشاورزی این موضوع را قبول ندارد. البته سیل هم از دیگر بهانه‌ها برای گرانی است، گرانی‌هایی که باز هم گلایه مردم را به دنبال دارد و باز هم هیچ مرجعی پاسخگوی آن نیست.


گلایه مردم از افزایش قیمت سیب‌زمینی

یکی از شهروندان کرجی با ابراز گلایه از افزایش قیمت سیب‌زمینی می‌گوید: این روزها وقتی برای خرید این محصول می‌رویم، می‌بینیم که با چند کیفیت در حال عرضه است که حتی قیمت درجه 2 آن نیز بالاست.
«فریده امیری» می‌افزاید: با وجود این‌که قرار بود قیمت این محصول کاهش یابد، اما نه‌تنها این اتفاق نیفتاده، بلکه حجم سیب‌زمینی‌های کهنه و با درجه کیفی پایین در بازار زیاد شده است. قیمت‌گذاری و عرضه آن هم ملاک و معیار مشخصی ندارد، به‌طوری که محصول درجه 2 از کیلویی 5 تا ۷ هزار تومان و درجه یک بالاتر از آن فروخته می‌شود. آخرین بار این محصول را کیلویی 8500 تومان هم خریده‌ام.

وی ادامه می‌دهد: به نظر می‌رسد مانند بسیاری دیگر از محصولات و کالاها که شاهد افزایش قیمت آن بوده‌ایم، کسی کاری با این بازار ندارد و هر فروشنده‌ای به قیمتی که می‌خواهد کالایش را به فروش می‌رساند.


صادرات، عامل اصلی گرانی

یکی از فروشندگان میوه و سبزیجات در میدان میوه و تره‌بار کرج با بیان این‌که گرانی محصولات ارتباطی با فروشندگان ندارد، می‌گوید: سیب‌زمینی به دست ما هم گران می‌رسد و مجبوریم به این قیمت بفروشیم. ایراد از فروشندگان نیست، بلکه این روزها بحث صادرات این محصول است. با باز شدن مرزها برای صادرات سیب‌زمینی، کشاورزان رغبت بیشتری برای صادرات تولیدات خود به خارج از کشور دارند.

«حسن ناصری» اضافه می‌کند: کشوری مانند عراق خریدار بسیار خوبی برای محصولات ماست. البته هیچکس مخالف صادرات و ارزآوری محصولات کشاورزی نیست، اما مگر نباید این روند به‌گونه‌ای مدیریت شود که ابتدا نیاز داخلی کشور تأمین شود و سپس مازاد بر نیاز به کشورهای دیگر صادر شود؟ وقتی مردم هر کیلو سیب‌زمینی را به قیمت 9 تا 10 هزار تومان خریداری می‌کنند، چرا دولت جلوی صادرات را  نمی‌گیرد؟


استقبال کشاورزان از صادرات

یکی از کشاورزان همدانی که محصولش را برای فروش به البرز صادر می‌کند، با بیان این‌که قیمت محصول سر زمین تا وقتی به دست شهروندان برسد چند برابر می‌شود، ادامه می‌دهد: سیب‌زمینی را به قیمت 4 هزار تومان هم نمی‌خرند. ما با قیمت پایین به فروش می‌رسانیم و دیگر خبر نداریم که به چه قیمتی به دست مردم  می‌رسد.

«رحیم خدایاری» می‌افزاید: در سال‌های قبل سیب‌زمینی روی دست ما می‌ماند و حتی برای این‌که محصول خراب نشود، هزار تومان و حتی پایین‌تر هم به فروش می‌رساندیم. طبیعی است در این شرایط کشاورزان به فکر صادرات محصولات خود باشند تا حداقل مزد زحمت خود را بگیرند.
وی اضافه می‌کند: البته در این بین نباید وقوع سیل را هم در این افزایش قیمت نادیده گرفت که آن هم بی‌تاثیر نبوده است.
ا

فزایش مقطعی قیمت‌ها

رئیس اتحادیه بارفروشان کرج با بیان این‌که هیچ کمبودی در بازار برای عرضه سیب‌زمینی وجود ندارد، می‌گوید: قیمت محصولات بستگی زیادی به میزان عرضه و تقاضا دارد و طبیعی است با افزایش تقاضا قیمت بالا می‌رود.«سیف‌الله عسگرخانی» می‌افزاید: علت گرانی سیب‌زمینی را باید در صادرات جست‌و‌جو کرد. بخش زیادی از محصولات کشاورزی کشور توسط مشتریان کشورهای همسایه خریداری و به این کشورها صادر می‌شد.

وی ادامه می‌دهد: اگر قرار باشد کشاورز محصول را در داخل کشور عرضه کند، باید هزینه‌هایی مثل بسته‌بندی محصول، جعبه، کرایه ‌بار و حق‌العمل کاری را پرداخت کند. این مسائل برای کشاورز هزینه زیادی دارد.
عسگرخانی اضافه می‌کند: محصولات کشاورزی قابل انبار کردن و احتکار نیست. دلیل افزایش قیمت آن حجم بالای خرید بازرگانان خارجی است.
رئیس اتحادیه بارفروشان کرج می‌گوید: اکنون بازار با کمبود محصول مواجه نیست و هر میوه‌ای را در بازار داریم، اما نوسان قیمت‌ها به واسطه خرید تجار خارجی است، از طرفی تجربه ثابت کرده افزایش قیمت محصولات مقطعی است مانند پیاز که به یکباره گران شد، اما بعد از چند هفته شاهد بودیم به قیمت اصلی خود بازگشت.


انتقاد از سیاست‌های صادراتی

یک کارشناس اقتصادی در پاسخ به این‌که دلیل افزایش قیمت مقطعی محصولات چیست، می‌گوید: دلیل اصلی آن آزاد شدن مجدد صادرات است که باعث شده این محصول با افزایش قیمت روبه‌رو شود، مانند همان اتفاقی که برای پیاز، گوجه، کاهو و دیگر محصولات افتاد.
«سمیه زین‌العابدین» با انتقاد از سیاست‌های صادراتی دولت می‌افزاید: تعیین نکردن سهمیه در شرایط آزادسازی صادرات از یکسو و ممنوع اعلام کردن آن با بخشنامه‌های وزارت صنعت، معدن و تجارت سبب تلاطم در بازار و افزایش قیمت محصول شده است.
وی ادامه می‌دهد: سیاست‌های صادراتی در دنیا به این شکل است که با تأمین نیاز بازار داخلی در صورت وجود مازاد محصولات اقدام به صادرات می‌شود، اما این موضوع در کشور ما مغفول مانده و به ابلاغیه سیاست‌های صادراتی چندان توجهی نمی‌شود.
 

نوید کاهش قیمت

بازار محصولات کشاورزی از سال گذشته به دلیل افزایش قیمت ارز، با افزایش هزینه و قیمت تمام‌شده محصولات مواجه شد و این موضوع عاملی شد تا این محصولات در سبد مصرف‌کننده ایرانی با افزایش قیمت همراه باشد، اما این پایان کار نبود و خرید محصولات کشاورزی از بازار ایران برای دیگر کشورها به‌خصوص کشورهای همسایه با صرفه اقتصادی قابل توجهی همراه بود.

 به گزارش همشهری، این موضوع در نهایت منجر به افزایش حجم صادرات محصولات کشاورزی همچون سیب‌زمینی و پیاز شد و تاثیر زیادی بر قیمت این محصولات گذاشت؛ از طرف دیگر سیل و بارندگی‌ باعث شد که کشت سیب‌زمینی با تاخیر انجام شود و برداشت آن نیز عقب بیفتد.
از دیگر عوامل موثر در این موضوع کاهش سطح زیر کشت سیب‌زمینی به دلیل متضرر شدن کشاورزان در سال‌های اخیر است که باعث شده بود آنها انگیزه‌ای برای کشت این محصول نداشته باشند. با این وجود مسئولان وعده می‌دهند که این افزایش قیمت مقطعی بوده و ظرف چند هفته آینده، التهابات قیمتی سیب‌زمینی کاهش خواهد یافت.

مدیر امور زراعت تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی استان البرز درباره وضعیت کاشت سیب‌زمینی در استان می‌گوید: در هیچ یک از شهرستان‌های استان سیب‌زمینی کشت نمی‌شود و اگر هم باشد، برای استفاده شخصی است.
 «علی حیدری» می‌افزاید: جهاد کشاورزی استان فقط روی محصولاتی که در استان کشت و تولید می‌شود نظارت دارد. سیب‌زمینی البرز نیز معمولا از شهرهای همدان و اردبیل تامین می‌شود، از همین رو قیمت را ما تعیین نمی‌کنیم و هر قیمتی که به میدان برسد آنها به فروش می‌رسانند.

وی ادامه می‌دهد: با وجود افزایش قیمت این محصول اما شرایط به این صورت نمی‌ماند، چراکه کشاورز نمی‌تواند سیب‌زمینی را در زمین‌های کشاورزی نگهداری کند. کشاورزان برای جلوگیری از فساد سیب‌زمینی مجبور به عرضه آن به بازار می‌شوند که با ورود به بازار قیمت‌ها متعادل می‌شود و با ورود این محصول به بازار شاهد کاهش قیمت خواهیم بود.