آثار اهدایی به رؤسای جمهوری ایران کجاست؟

محمد باریکانی/خبرنگار


ایجاد یک موزه واحد برای نگهداری و نمایش آثار اهدایی به روسای جمهوری کشور پس از 40سال که از عمر انقلاب اسلامی می‌گذرد هنوز بلاتکلیف مانده است و آثار اهدا شده به روسای جمهوری ایران در گوشه و کنار کشور پراکنده است.
روسای جمهوری ایران در دوران ریاست‌جمهوری در دیدارها و سفرهای خارجی خود آثاری را به‌عنوان هدیه از سران کشورها دریافت می‌کنند و پس از پایان ریاست‌جمهوری‌شان بخشی از این آثار را با خود به همراه می‌بردند و بخشی دیگر را در موزه‌ها و نقاطی که صلاح می‌دانستند به بازدید می‌گذاشتند.
با فرار بنی‌صدر، شهید محمدعلی رجایی در کوران انقلاب به ریاست‌جمهوری رسید و او نیز چنان ساده زیست که مهلت نیافت کلکسیونی از آثار اهدایی جمع‌آوری کند.
پس از شهید رجایی نیز ریاست‌جمهوری رهبر معظم انقلاب آغاز شد. ریاست‌جمهوری مقام معظم رهبری تا پایان 2 دوره پایدار ماند و ایشان توانستند مجموعه‌ای از آثار اهدایی از سران کشورها و مقامات را جمع‌آوری کنند که اکنون بخش زیادی از این آثار در اختیار موزه آستان قدس رضوی و بخش دیگری نیز در ساختمان 240مجموعه تاریخی -فرهنگی سعدآباد نگهداری می‌شود.
پس از ریاست‌جمهوری رهبر انقلاب، ‌اکبر هاشمی رفسنجانی توانست به ریاست‌جمهوری برسد. او نیز تا پایان 2 دوره برقرار ماند و اکنون خانه شخصی‌اش تبدیل به موزه  شده است.
هاشمی رفسنجانی سفرهای متعددی به خارج از ایران داشت و سران کشورها نیز به دیدارش در تهران و در مجامع بین‌المللی می‌آمدند. هاشمی رفسنجانی مجموعه‌های اهدایی خوبی داشت. او نیز موزه خود را در رفسنجان، زادگاه خود بنا کرد و آثار اهدا شده به رئیس‌جمهوری وقت را در آن شهر به نمایش گذاشت.
با آغاز دوره اصلاحات، ساختمان شماره 240سعدآباد که پیش از انقلاب اسلامی به کاخ شهناز پهلوی مشهور بود و اکنون در اختیار ریاست‌جمهوری و خارج از نظارت سازمان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری و اداره کل موزه‌ها و آثار منقول فرهنگی آن سازمان است، به موزه اشیای اهدایی به رئیس‌جمهوری وقت تبدیل شد. با پایان دوره ریاست‌جمهوری رئیس دولت اصلاحات، او اسناد متعلق به‌خود را به اردکان یزد زادگاه خود برد ولی اشیای اهدایی در همان موزه سعدآباد باقی ماند تا آنکه دولت احمدی‌نژاد روی کار آمد.
موزه آثار اهدایی به روسای جمهوری در سعدآباد اما در دوران ریاست‌جمهوری احمدی‌نژاد بسته شد و تا همین امروز نیز پیگیری‌ها برای بازگشایی این موزه بی‌نتیجه مانده است.
محمود احمدی‌نژاد اما در دوره پایانی ریاست‌جمهوری‌اش تمامی آثار اهدا شده را به بهانه ایجاد موزه یادمان‌های روسای جمهوری در حرم امام خمینی  با خود برد تا جایی که حتی کتابخانه و سازمان اسناد ملی ایران نیز از آن بی‌اطلاع است.
حالا نوبت به حسن روحانی، رئیس‌جمهوری رسیده است تا آثار اهدا شده به‌خود را به موزه یادمان رؤسای جمهوری منتقل کند و براساس پیگیری‌های همشهری مشخص شده است که آثار اهدایی به حسن روحانی قرار است در آینده نزدیک در ساختمان 30 تیر کتابخانه ملی دیوار به دیوار موزه ملی ایران راه‌اندازی شود.
براساس مصوبه دولت تمامی اسناد، دست‌نوشته‌ها و آثار اهدایی به روسای جمهوری باید در اختیار کتابخانه و سازمان اسناد ملی کشور قرار بگیرد و بدین‌ترتیب روسای جمهوری دیگر نمی‌توانند آثار اهدا شده به‌خود را پس از پایان ریاست‌جمهوری همراه خود از یادمان رؤسای جمهوری خارج کنند.
احداث موزه آثار اهدایی به روسای جمهوری از آن جهت اهمیت دارد که این اسناد، دست‌نوشته‌ها و اشیای اهدایی براساس مصوبه ابلاغ شده از سوی دولت متعلق به مردم و کشور ایران است و باید در موزه یادمان رؤسای جمهوری ایران نگهداری شود.
روزنامه همشهری موضوع پراکندگی آثار اهدایی به روسای جمهوری کشور و ضرورت ایجاد یک یادمان برای نمایش تمامی آثار اهدایی به روسای جمهوری ایران را با «هانیه گرایلی» مدیرکل حوزه ریاست کتابخانه و سازمان اسناد ملی کشور که مسئول مستقیم ایجاد و نظارت بر یادمان‌های روسای جمهوری است مطرح کرد.
هانیه گرایلی با اشاره به ماده پنجم اساسنامه تاسیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران که سال 84به تصویب رسید و براساس آن کتابخانه و سازمان اسناد ملی کشور مکلف به راه‌اندازی و نگهداری از یادمان‌های روسای جمهوری و تمامی اسناد و دستنوشته‌ها و اشیای اهدا شده به آنها شد به همشهری گفت: اداره یادمان‌های روسای جمهوری زیرمجموعه سازمان اسناد و کتابخانه ملی هستند و اینگونه نیست که آثار اهدایی به روسای جمهوری پراکنده باشد.
او گفت: در دوره آقای هاشمی تصمیم گرفته شد که یادمان ایشان با آثار اهدایی در رفسنجان راه‌اندازی شود چون معتقد بودند که رفسنجان زادگاه ایشان است بنابراین یک استراتژی پشت این تصمیم بود. با این حال اما یادمان آقای هاشمی در رفسنجان زیرنظر مرکز اسناد و کتابخانه ملی ایران اداره می‌شود.
مدیرکل دفتر ریاست و روابط عمومی و امور بین‌الملل مرکز اسناد و کتابخانه ملی ایران همچنین با اعلام اینکه اکنون بخش اسناد رئیس دولت اصلاحات نیز در شهر اردکان یزد نگهداری می‌شود گفت: اشیای اهدا شده به ایشان نیز در ساختمان 240سعدآباد یا همان کاخ شهناز نگهداری می‌شد که متأسفانه اکنون مورد استفاده قرار نمی‌گیرد و قابل دسترسی نیست.
مسئول راه‌اندازی و نظارت یادمان‌های روسای جمهوری ایران گفت: برای مرکز اسناد و کتابخانه ملی ایران شخص روسای جمهوری در شیوه برخورد با آثار اهدایی به آنها تفاوت نمی‌کند و این مرکز تلاش خود را برای راه‌اندازی یادمان و نگهداری از اسناد و آثار اهدایی به رؤسای جمهوری انجام می‌دهد. چون بخشی از تاریخ ایران است.
هانیه گرایلی اما تأکید دارد که در جلسه ایجاد یادمان‌ روسای جمهوری یا همان موزه آثار اهدایی به روسای جمهوری که چندی پیش برگزار شده است دسترسی به نماینده رئیس دولت‌های نهم و دهم امکانپذیر نشد تا مشخص شود هدایای اهدا شده به او کجاست؟ و سرانجام آنها چه شده است؟
او از دستور حسن روحانی به کتابخانه ملی برای ایجاد یادمان و موزه هدایای رئیس‌جمهوری در کتابخانه و مرکز اسناد ملی ایران خبر داد و گفت: رئیس‌جمهوری دستور دادند یادمان ایشان در کتابخانه ملی افتتاح شود و این موضوع در حال انجام است و با دستور ایشان ساختمان متعلق به کتابخانه ملی ایران در خیابان سی‌ تیر برای ایجاد یادمان و موزه آثار اهدایی به آقای روحانی تجهیز می‌شود.
هانیه گرایلی تأکید کرد: اینکه گفته شود آثار و اشیای اهدا شده به روسای جمهوری پراکنده هستند و نظم و نسق ندارد درست نیست و بنده به‌عنوان مسئول یادمان‌های روسای جمهوری پیگیر ایجاد موزه یادمان روسای جمهوری هستم.
او همچنین از تلاش کتابخانه و مرکز اسناد ملی ایران برای یافتن نماینده محمود احمدی‌نژاد رئیس دولت‌های نهم و دهم برای مشخص شدن وضعیت آثار اهدایی به او خبر داد و گفت: در تلاش هستیم که نماینده آقای احمدی‌نژاد را پیدا کنیم و با ایشان در مورد هدایای رئیس‌جمهوری مذاکره کنیم. چون این آثار تاریخ ما و مستندات متعلق به ملت است و نمی‌توان تاریخ را حذف کرد.
مدیرکل حوزه ریاست سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در پاسخ به این سؤال همشهری که آیا روسای جمهوری می‌توانند براساس قانون پس از پایان دوره ریاست‌جمهوری آثار و اشیای اهدا شده به‌خود را نیز همراه ببرند؟ گفت: رؤسای جمهوری براساس مصوبه دولت باید تمامی اسناد،  دست‌نوشته‌ها و اشیای اهدایی به‌خود را تحویل سازمان اسناد و کتابخانه ملی دهند و هیچ محملی وجود ندارد که رؤسای جمهوری بتوانند اشیای اهدا شده به‌خود را ببرند. چون این هدایا و اسناد شخصی نیست.