بیدار شدن «آناهیتا» از خواب ۱۳ ساله

بزرگ‌ترین طرح سرمایه‌گذاری غرب کشور با عنوان پالایشگاه آناهیتا پس از ۱۳ سال خواب قرار است با ورود قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا(ص) دوباره بیدار شود و جان بگیرد. به گزارش ایرنا، طرح احداث پالایشگاه آناهیتا دی‌ماه سال ۱۳۸۵ در نخستین سفر استانی هیات دولت نهم به استان کرمانشاه تصویب شد و موجی از شادی را به این استان بیکار آورد. قرار شد در 4 سال از دل بیابان ۵۷۱ هکتاری در کیلومتر ۱۵ بزرگراه کرمانشاه- همدان پالایشگاه مدرن ۱۵۰ هزار بشکه‌ای بیرون بیاید؛ در عمل اما کار از مکان‌یابی طرح، خریداری زمین و فنس‌کشی نیمه‌کاره فراتر نرفت.

تا سال ۹۴ جز در سخنرانی‌ها هیچ حرفی از آناهیتا نبود تا این‌که «علی ربیعی» وزیر وقت تعاون، کار و رفاه اجتماعی دهم شهریور همین سال در سفر به کرمانشاه پشت لودر نشست و خواب 9 ساله بزرگ‌ترین طرح سرمایه‌گذاری تاریخ کرمانشاه را پاره کرد. قرار شد این پالایشگاه بین ۳۰ تا ۳۶ ماه بعد به بهره‌برداری برسد اما این وعده هم ثمر نداد و روزنه‌های امید مردم کرمانشاه با خورشید دهم شهریور غروب کرد و آناهیتا دوباره به خوابی عمیق فرو رفت. 


کلنگ‌زنی دوم توسط وزیر کار

«احمد صفری» نماینده کرمانشاه و عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی روز ۲۳ اردیبهشت ۹۸ در تذکری در صحن علنی گفت: پالایشگاه آناهیتا از سال ۸۵ تاکنون فقط با یک فنس‌کشی و ۲ نگهبان، بدون هیچ‌گونه پیشرفت فیزیکی رها شده و استفاده کشاورزی نیز از آن نمی‌شود. «عبدالرضا مصری» نماینده کرمانشاه در مجلس شورای اسلامی هم گفته است: در پالایشگاه آناهیتا 13 سال است که با وجود تولید صفر (و درجا زدن) برخی‌ها به عنوان مدیران این طرح حقوق‌های بالایی می‌گیرند.


خبرهای خوش

پیگیری‌های جسته‌گریخته و چند ساله مجمع نمایندگان و استاندار کرمانشاه به‌تازگی به جاهای خوبی رسیده و گویا وزارت نفت به واگذاری سهم خود از پروژه راضی شده و قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا(ص) سپاه پاسداران هم قبول کرده که سهام پالایشگاه را خریداری و احداث آن را شروع کند. استاندار کرمانشاه ۱۰ تیر ۹۸ پس از نشستی با نمایندگان قرارگاه خاتم(ص) گفت: کرمانشاهی‌ها خبرهای خوبی در آینده نزدیک از پالایشگاه آناهیتا خواهند شنید.
«هوشنگ بازوند» توضیح بیشتری در این باره نداد اما آن‌چنان که «سیدقاسم جاسمی» نماینده مردم کرمانشاه در مجلس شورای اسلامی بیان کرده، گویا ورود قرارگاه خاتم به طرح آناهیتا قطعی است.

جاسمی اوایل خرداد ۹۸ به دیدارهای مستمر خود با فرماندهان سابق و فعلی قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) اشاره و عنوان کرد: در نتیجه پیگیری‌ها از فرمانده فعلی قرارگاه خاتم مقرر شده است که این قرارگاه طی یکی، دو ماه آینده همه سهام پالایشگاه آناهیتا را بدون استفاده از کمک خارجی خریداری و احداث آن را آغاز کند.
او افزود: در دیدار مجمع نمایندگان با وزیر نفت هم آقای زنگنه اعلام آمادگی کرد در صورت وجود پیمانکار توانمند خارجی یا داخلی آماده واگذاری پروژه پالایشگاه آناهیتا هستیم. 

نماینده کرمانشاه در مجلس با اشاره به کارنامه موفق قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) در احداث طرح‌های صنعتی کلان گفت: این قرارگاه به‌تازگی کار احداث پالایشگاه بزرگ ستاره خلیج فارس را به اتمام رسانده که امیدواریم نیروهای متخصص و نخبه آن را به کرمانشاه بیاورد تا ساخت پالایشگاه آناهیتا را هم آغاز کنند.


چندپارگی و ناتوانی سهامداران؛ دلیل سرگردانی آناهیتا

سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی(شستا) و صندوق بازنشستگی کشوری و وزارت نفت(دولت) سهامداران پالایشگاه آناهیتا هستند که با هدف فعال‌سازی طرح میزان سهم آنها در سال‌های گذشته چندین بار تغییر کرده است؛ آخرین تغییر با هدف استفاده از اعتبارات صندوق توسعه ملی انجام شد که سهم دولت از 4/33 به ۲۰ درصد کاهش یافت. 

استفاده از اعتبارات صندوق توسعه ملی در طرح‌هایی که سهم دولت در آن بیشتر از ۲۰ درصد است ممنوعیت دارد؛ وزارت نفت برای حل این مشکل 4/13 درصد از سهم خود را شرکت خصوصی سرمایه‌گذاری «اهداف» (زیرمجموعه صندوق کارکنان نفت) داد. 
اکنون 3/33درصد از سهام آناهیتا متعلق به شرکت سرمایه‌گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تامین (تاپیکو) وابسته به شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی (شستا) و 3/33 درصد نیز در اختیار صندوق بازنشستگی کشوری است؛ 4/13 درصد هم به صندوق کارکنان نفت و ۲۰ درصد بقیه نیز سهم شرکت ملی پالایش و پخش فراورده‌های نفتی ایران به نمایندگی از دولت است. 

برای جذب سرمایه‌گذار هم امتیازات ویژه‌ای برای پالایشگاه در نظر گرفته شده؛ از جمله بهره‌مندی ۱۰ ساله از تخفیف ۱۰ درصدی در بهای خوراک نفت خام، معافیت مالیاتی ۱۳ ساله و دریافت تسهیلات صندوق توسعه ملی تا میزان 5/7 درصد هزینه‌های سرمایه‌گذاری. همچنین قرار است خوراک آناهیتا از استان نفت‌خیز خوزستان و شهر دزفول بیاید و با ۱۰ درصد زیر قیمت فوب خلیج فارس پشت فنس پالایشگاه تحویل شود که از دیگر مزایای این طرح است و نگرانی درباره تامین نفت خام پالایشگاه را تا سال‌های طولانی از بین می‌برد. 

با وجود این امتیازات، چندپاره بودن سهام، ناهماهنگی و ناتوانی سهامداران در تامین سرمایه و دولتی بودن بخشی از سهام پالایشگاه آناهیتا موانع مهمی برای عبور از بلاتکلیفی طولانی آن بوده است؛ مشکلاتی که انتظار می‌رود با ورود قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) رفع شود. به گفته جاسمی نماینده کرمانشاه «سعید محمد فرمانده قرارگاه خاتم الانبیا» با احداث پالایشگاه آناهیتا موافقت کرده است. 


چرا قرارگاه خاتم؟ 

قرارگاه خاتم صدها مگاپروژه صنعتی و عمرانی را که بخش خصوصی از انجام آن ناتوان بوده، به سرانجام رسانده است؛ پالایشگاه «ستاره خلیج فارس» به عنوان بزرگ‌ترین پالایشگاه میعانات گازی جهان و بزرگ‌ترین تولیدکننده بنزین یورو 5 دنیا یکی از مهم‌ترین پروژه‌های خاتم است که مرحله چهارم آن را هم در دست اجرا دارد. همین کارنامه پُرپیمان این قرارگاه است که امید مردم و مسئولان را برای سرپا کردن پالایشگاه آناهیتا دوچندان کرده؛ به‌ویژه این‌که با فعال‌سازی این طرح هزاران شغل مستقیم هم ایجاد می‌شود که یک اتفاق شیرین برای بیکارترین استان کشور است.


آناهیتا؛ منجی بیکارترین استان 
 
سایت پالایشگاه آناهیتا هزینه سرمایه‌گذاری ثابت و پیش از بهره‌برداری این طرح را 3 هزار و ۸۹۳ میلیون یورو برآورد کرده که با نرخ کنونی یورو در بازار آزاد، معادل ۵۷ هزار میلیارد تومان است؛ سرمایه هنگفتی که آمدن آن به کرمانشاه می‌تواند حال کسب‌و‌کار استان را بهتر کند. 
بنابر اعلام مدیران استانداری با تکمیل آناهیتا دست‌کم هزار نفر به صورت مستقیم و چندین هزار نفر هم به صورت غیرمستقیم صاحب شغل می‌شوند؛ این آمار جدا از ده‌ها هزار شغلی است که در مدت ساخت پالایشگاه ایجاد می‌شود. 

البته اگر واحدها و طرح‌های پایین دستی پالایشگاه هم ساخته شود، اشتغال‌زایی و تولید ثروت آن چند برابر می‌شود. نرخ بیکاری استان ۲ میلیون نفری کرمانشاه در سال ۹۷، 7/18درصد بوده است و نشان می‌دهد که کرمانشاه همچنان در صدر جدول بیکاری کشور قرار دارد. احداث پالایشگاه آناهیتا مزایای دیگری هم دارد؛ از جمله خودکفایی منطقه غرب کشور در تولید و تامین فراورده‌های مصرفی نفتی با کیفیت یورو 5 طی ۱۰ سال آینده، پالایش روزانه ۱۵۰ هزار بشکه نفت خام، تولید محصولات پالایشی، جلوگیری از خام‌فروشی نفت و تبدیل آن به فراورده‌های با ارزش افزوده بیشتر، رشد و توسعه صنایع استان و مناطق همجوار، ایجاد تحول بزرگ اقتصادی در منطقه، امکان صادرات فراورده‌های نفتی به کشور‌های همسایه و تامین بخشی از خوراک طرح از طریق واردات و تولید مواد اولیه و فراورده‌های پتروشیمی موردنیاز صنایع جنبی مناطق غربی کشور.  گاز مایع، ریفرمیت، بنزین سوپر، بنزین معمولی، سوخت موتور جت، نفت سفید، نفت گاز، نفت کوره، قیر و گوگرد جامد از جمله محصولات پالایشگاه نفت آناهیتاست.

البته آناهیتا هزینه‌های قابل توجهی هم به محیط ‌زیست کرمانشاه تحمیل می‌کند و روزانه بیش ۱۰ تا ۲۰ میلیون لیتر مصرف آب دارد اما با توجه به تولید و اشتغال‌زایی آن و بهبود وضعیت اقتصادی منطقه، از تاثیرات منفی این پالایشگاه چشم‌پوشی شده است. روزانه ۲ میلیون و ۱۵۰ هزار بشکه از تولید نفت کشور در ۹ پالایشگاه به فراورده‌های نفتی تبدیل و بقیه به صورت خام صادر می‌شود. استان ۲ میلیون نفری کرمانشاه هم‌اکنون یک پالایشگاه فعال دارد که به عنوان دومین پالایشگاه قدیمی کشور روزانه ۲۱ هزار بشکه نفت را به فراورده‌هایی مانند گاز مایع، بنزین، نفت سفید، نفت گاز و نفت کوره تبدیل می‌کند. بخشی از خوراک این پالایشگاه از چاه‌های نفت غرب کرمانشاه تامین می‌شود؛ چاه‌هایی که می‌توانند بخشی از خوراک پالایشگاه آناهیتا را هم تامین کنند.