معنای حقیقی هنر در زندگی

نمایشگاه «کرنش به حافظ» با آثاری از نقاش آلمانی «گونتر اوکر» در مشهد برگزار شد. به گزارش خبرگزاری رضوی این نمایشگاه به همت اداره هنری سازمان اجتماعی و فرهنگی شهرداری و با مشارکت موزه هنرهای معاصر، اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری و خانه هنرمندان گشایش یافته است. نمایشگاه «کرنش به حافظ» با حضور نمایندگانی از میراث فرهنگی کشور، موزه هنرهای معاصر تهران، شهردار و مدیران شهری و هنرمندان افتتاح شد. در حاشیه برگزاری این نمایشگاه، «افشین درمبخش» مدیر پروژه نمایشگاه «کرنش به حافظ» گفت: گونتر اوکر فقط یک هنرمند نیست. ا

و شخصیتی هنری و فلسفی دارد که مانند او در آلمان نداریم. تمام آثارش پیام صلح و دوستی دارد. او به 75 کشور سفر کرده، اما اعتقاد دارد هیچ‌جا مانند ایران، فرهنگ و تمدن قوی ندارد. اوکر کل دنیا را به انگشتری تشبیه می‌کند که ایران نگین آن است.» «ابوالفضل مکرمی‌فر» مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان خراسان رضوی این رویداد را ارزشمند قلمداد نمود و توجه به ناشناخته‌های حافظ را این گونه بیان کرد: حافظ اقیانوسی از معرفت است که هر انسانی در سطح خود می‌تواند از این اقیانوس برداشت کند. اشعار حافظ می‌تواند گمشده هر فرد را نمایان کند طوری که توأم با امید و آرامش است. او همچنین این نمایشگاه را پلی در راه ارتباطات فرهنگی دانست و گفت: پیوند‌های فرهنگی بسیار عمیق‌تر از پیوندهای سیاسی و اقتصادی است و ماندگارترند.

 
بیان هنری درد و رنج

 «پسری چهارده‌، پانزده ساله در جزیره‌ای در شرق آلمان، برای حفاظت از جان مادر و خواهرانش با میخ و تخته پنجره‌ها را محکم می‌کند. جنگ جهانی دوم است و هیچ مردی جز 3 پسر در جزیره نیست. کشتی‌های روسی در حال پیشروی هستند و حاصل بمباران اردوگاه کار اجباری جسدهایی است که آب به ساحل جزیره آورده و ساکنان از بوی تعفن جنگ در امان نیستند. 6 هفته بدون وقفه جسدها دفن می‌شوند. گونتر به‌تنهایی 75 جسد را خاک می‌کند. زندگی واقعی اوکر با درد همراه می‌شود و وقتی که می‌بیند نقاشی حرفه‌ای برایش رضایت‌بخش نیست به سمت نمایش هنر در پیوند با زندگی می‌رود.

او نمی‌خواهد هنر آوانگاردش فقط فکر کردن به تاریخ هنر باشد. ابتدایی‌ترین ابزاری را که موجب ایجاد تمدن بشری شد در آثارش به گونه‌ای نشان می‌دهد که عمیق‌ترین آسیب‌ها را به جامعه‌ انسانی وارد کرده است.» درمبخش پس از مختصر شرحی بر زندگی اوکر ادامه داد: او در مدت 2 سال با الهام از ترجمه‌ 30 غزل، قاب‌های نقاشی بدون استفاده از ابزار را به تصویر کشید. این نمایشگاه ابتدا در شیراز و سپس در 12 موزه مختلف در اتریش، سوئیس و آلمان برگزار شد. قصد داریم در سایر شهرهای ایران نیز این نمایشگاه به بهترین شکل ممکن برگزار کنیم. 

 
در میان مدعوین

هنرمندان و هنردوستانی که در افتتاحیه نمایشگاه حضور داشتند رضایت خود را درباره برگزاری این رویداد مهم در مشهد ابراز کردند. توجه به هنر معاصر در کنار هنرهای سنتی، گفت‌وگوی غالبی بود که اکثر مخاطبان به آن تاکید داشتند. از نظر آنها، هنر باید به گونه‌ای ارائه شود که علاوه بر حفظ جنبه زیبایی‌شناسی، موجب رشد اندیشه و تفکر شود و مخاطب را به اندیشیدن وادارد. دکتر «مهدی صحراگرد» از جمله حاضران در افتتاحیه بود که در مورد این اتفاق موثر در مشهد چنین گفت: در درجه اول ارتباط بین هنرمندان 2 کشور که دارای سابقه ادبی در سطح جهان هستند، از اهمیت خاصی برخوردار است، کما این‌که آلمانی‌ها به واسطه گوته حافظ را شناختند و اکنون پس از 250 سال اوکر روایت‌های خود از اشعار خیال انگیز حافظ را به تصویر کشیده است.

آثار فرهنگی بهانه‌ای برای این رویداد و برقراری ارتباط فرهنگی هنری بین 2 کشور است. به طور موازی در مورد فردوسی و سایر هنرمندان مشهدی هم می‌توان این اتفاق را رقم زد.» صحراگرد در ادامه بیان کرد: موزه بزرگ خراسان به قصد نمایش آثار باستانی راه‌اندازی شد، اما قرار است برای فعالیت‌های فرهنگی هم استفاده شود.«رضا باباجانی» اهمیت بازخوانی آثار را در این مجموعه چنین عنوان کرد: گفت‌وگوی تاریخی باید به تاریخ و فرهنگ متصل باشد. امروزه بازخوانی آثار تاریخی شکلی کلاسیک یا متحجر به خود گرفته است. این‌که هنرمند بتواند تجربه ‌زیست خود را در قالب خوانشی معاصر پیاده کند اهمیت دارد که این موضوع در ایران کمرنگ است. زندگی اوکر بر مبنای سختی‌های کارگری و دهقانی شکل گرفته است، طوری که او از آن برای خلق آثاری با ابزار تبر و میخ و چکش استفاده می‌کند و کمتر هنرمندی این‌گونه است.


هنر و رنج

هنر را باید زندگی کرد؟ یا زندگی هنری باید داشت؟ دغدغه‌ای که باعث شد گونتر اوکر نقاشی را کنار گذاشته و با تداعی از دوران نوجوانی‌اش، به خلق آثاری در بیان درد و رنج انسان، از طریق آلات و ابزاری سخت و شکنجه‌گر بپردازد. به‌کارگیری میخ و سنگ و چوب و تبر و چکش و استفاده از حرکات انگشت و دست و بازو شیوه‌ای شد که او معنای حقیقی هنر در زندگی را به نمایش بگذارد. «افشین درمبخش» نمایشگاه‌گردان مجموعه‌های اوکر گفت: گونتر عاشق صلح و دوستی است. او فقط یک هنرمند نیست. فیلسوفی است که شخصیت هنری دارد. وقتی ترجمه‌ دیوان حافظ را به دستش رساندم، شگفت‌زده شد و عنوان کرد که آثار زیادی از این اشعار استخراج می‌شود. با این حال اشعاری با مفاهیم همدلی و نوع‌دوستی را گزینش کرده و حدود 2 سال طول کشید تا مجموعه‌ حاضر آماده شود.

درمبخش در پاسخ به این سوال که چرا اکثر هنرمندان آلمانی عمیق، دقیق و ظریف به فرهنگ و هنر ایران می‌پردازند، پاسخ داد: هم زبان علمی هنرمند و هم اطلاعات و منابع موثقی که در اختیار هنرمند قرار می‌گیرد، در ارائه بی‌نقص اثر موثر است. وقتی اطلاعات نادرست منتقل شود و دشمنی‌های خارج از مرز به فرهنگ ایرانی به آن دامن بزند، برای هنرمند علاقه‌ای جهت پیگیری و خلق اثر هنری به وجود نخواهد آمد.» افشین متذکر می‌شود که گونتر اوکر همیشه کیفی را که در آن یک جلد قرآن است، همراه دارد. او گفت: چرا باید هنرمندان خارجی تلاش در درک و فهم فرهنگ ما داشته باشند؟ ساده‌ترین گفت‌وگوهای روزمره ایرانی سرشار از محبت است. چیزی که هنرمند آلمانی اعتراف می‌کند؛ از گفت‌و‌گو با شما خسته نمی‌شوم.