بی‌نام و نشان

ضعف در زیرساخت‌ها و خطوط حمل‌و‌نقل هوایی بیرجند باعث شده است محصولات صادراتی خراسان جنوبی بی‌نام و نشان شود و در ارز‌آوری برای این دیار سهمی نداشته باشد. به گزارش مهر، خراسان جنوبی با داشتن محصولات استراتژیکی مانند زرشک، زعفران، عناب و فرش می‌تواند در بازارهای صادراتی جهان سهم بسزایی داشته باشد. حال آن‌که ضعف در برخی ساختارها باعث شده است خراسان جنوبی با داشتن رتبه‌های جهانی در تولید عناب از صادرات این محصول سهمی نداشته باشد. ‌بنا به گفته مسئولان، نبود زیرساخت‌های مناسب در خراسان جنوبی و بی‌رغبتی صادرکنندگان به دریافت خدمات از استان باعث شده است آوازه بلند محصولات خراسان جنوبی به گوش سایر کشورها نرسد و نام این دیار کویری فقط در لیست گزارش عملکرد مسئولان باقی بماند. اقتصاد بسیاری از مردم و روستاییان منطقه به محصولاتی مانند زرشک و زعفران وابسته است، اما اکنون خام‌فروشی برای خروج درآمد و ثروت استان راهی باز کرده است. سال‌هاست مسئولان، تولیدکنندگان و صنعتگران استان از سرمایه‌گذاری در بخش فراوری محصولات سخن می‌گویند، اما گویا با وجود مشکلاتی همچون نبود زیرساخت‌ها، به خصوص خطوط حمل‌و‌نقل ایمن و پایدار، درآمدزایی از این موضوع به رؤیا تبدیل شده است. 


زنجیره ناتمام صادرات

رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی با اشاره به محصولات استراتژیک استان مانند زرشک، زعفران و عناب گفت: طی سال ۹۶، از ۱۵ هزار و ۵۶۱ هکتار سطح زیر کشت زرشک حدود ۱۹ هزار و ۱۰۰ تن محصول برداشت شده است. «غلامرضا قوسی» سطح زیر کشت زعفران استان را ۱۵ هزار و ۷۸۲ هکتار عنوان کرد و افزود: از این میزان سطح زیر کشت حدود ۵۴ تن زعفران خشک برداشت شده است. وی اظهار کرد: 3۲۱۸ هکتار از اراضی استان زیر کشت عناب است که از این سطح حدود 5۴۳۸ تن محصول برداشت شده است. رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی با اشاره به صادرات این محصولات توضیح داد: همه صادرات این محصولات از خراسان جنوبی خارج نمی‌شود و از خراسان رضوی صادر می‌شود. قوسی با بیان این‌که طی سال ۹۵ از خراسان جنوبی صادرات زرشک نداشته‌ایم، گفت: طی این مدت 5 کیلوگرم صادرات زعفران با ارز‌آوری 8 هزار دلار داشته‌ایم. 


تقویت زیرساخت‌های صادرات 

رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی با بیان این‌که طی این مدت ۲۰ تن صادرات عناب با ارزآوری ۱۶۰ هزار دلار داشته‌ایم، بیان کرد: این در حالی است که طی سال ۹۶ صادرات عناب از خراسان جنوبی ثبت نشده چراکه از خراسان رضوی یا از شمال کشور صادر شده است. وی با بیان این‌که در سال ۹۶ صادرات زرشک هم قریب به 4 تن با ارز‌آوری 4۱۱۶ دلار بوده است، افزود: همچنین صادرات زعفران ۱۲ کیلوگرم با ارزآوری ۱۷ هزار و ۱۳۰ دلار بوده است. قوسی با اشاره به راهکارهای موجود برای صادرات محصولات از استان ادامه داد: زیرساخت‌های صادرات در استان باید افزایش یابد و بحث‌های گمرک، قرنطینه و صدور مجوز بهداشتی برای صادرات مورد توجه و بررسی قرار گیرد. صادرات این محصولات استراتژیک خراسان جنوبی بسیار زیاد است، اما مرز استان فقط این اعداد را نشان می‌دهد. 


فرودگاه بیرجند پرواز بین‌المللی ندارد

رئیس شورای ملی زعفران ایران در پاسخ به سوالی مبنی بر میزان ارز‌آوری صادرات زعفران از خراسان جنوبی گفت: رقم و اعدادی از ارز‌آوری نداریم، چراکه زعفران از گمرک استان صادر نمی‌شود بلکه از گمرک تهران و مشهد صادر می‌شود. «محسن احتشام» با بیان بی‌رغبتی صادرکنندگان به صادرات زعفران از خراسان جنوبی تصریح کرد: شهرهایی مانند تهران و مشهد به تمام دنیا پرواز دارند حال آن‌که حمل‌و‌نقل زعفران هم هوایی بوده و زمینی نیست. وی یادآور شد: فرودگاه بیرجند پرواز بین‌المللی ندارد تا کار حمل‌و‌نقل را انجام دهد، بنابراین صادرات زعفران به صورت مستقیم از خراسان جنوبی امکان‌پذیر نیست. 

رئیس شورای ملی زعفران ایران در پاسخ به سوالی مبنی بر این‌که چه مشوق‌هایی نیاز است تا صادر‌کننده صادرات زعفران را از خراسان جنوبی انجام دهد، توضیح داد: متأسفانه مشوقی وجود ندارد و هزینه‌ای پرداخت نمی‌شود. احتشام با بیان این‌که در این زمینه سازمان جهاد کشاورزی و دیگر سازمان‌ها از صادرکننده‌های استان حمایت نمی‌کنند بنابراین صادرات را از گمرک مشهد و تهران انجام می‌دهند، افزود: به‌رغم تولید و کشت زعفران و زرشک در خراسان جنوبی مشوق و حمایتی در این زمینه وجود ندارد و زحمت و سود کشاورزان در جاهای دیگری به ثمر می‌نشیند. 


صادرکنندگان همکاری کنند

مدیر کل گمرکات خراسان جنوبی درباره ارزآوری صادرات محصولات استراتژیک از استان گفت: در خراسان جنوبی زرشک، زعفران و عناب ارز‌آوری بالایی دارند. «محمدعلی خاشی» خاطرنشان کرد: در بحث صادرات این محصولات همیشه مشکل عمده‌ای وجود دارد. کسانی که این اقلام را صادر می‌کنند از طریق گمرک خراسان جنوبی این کار را انجام نمی‌دهند تا از میزان صادرات و ارز‌آوری آمار دقیقی داشته باشیم. وی با بیان این‌که این افراد صادرات اقلام را از فرودگاه مشهد یا فرودگاه حضرت امام خمینی (ره) با اسم همان شهر انجام می‌دهند، افزود: خراسان جنوبی گمرک تخصصی صادرات زعفران در کشور است اما از گمرک استان صادرات انجام نمی‌دهند. مدیر کل گمرکات خراسان جنوبی با بیان این‌که فرودگاه تهران هرروز پرواز به تمام دنیا دارد، ادامه داد: یکی از دلایل استفاده صادرکننده‌ها از گمرک دیگر شهرها این است که کالا بلافاصله و مستقیم به مقصد مورد نظر می‌رود. خاشی یادآور شد: در خراسان جنوبی باید در گمرک اظهار شود و سپس با اتوبوس به فرودگاه‌هایی فرستاده شود که پرواز خارجی دارند، بنابراین صادرکننده‌ها از این روش استقبال نمی‌کنند. 


سنگ کویر به کام دیگران

مدیر کل گمرکات خراسان جنوبی با بیان این‌که صنایع معدنی خراسان جنوبی مانند سنگ در ارز‌آوری کشور سهم عمده‌ای دارد، گفت: این محصول به‌ صورت سنگ لاشه از خراسان جنوبی خارج می‌شود و در یزد، بندرعباس و اصفهان فراوری و به نام همان شهر صادر می‌شود. خاشی با بیان این‌که متأسفانه در صادرات سنگ نامی از خراسان جنوبی نیست، افزود: همچنین زغال سنگ طبس صادرات زیادی دارد اما از استان ما صادر نمی‌شود. وی در پاسخ به سوالی مبنی بر راهکارهای موجود برای صادرات این محصولات از خراسان جنوبی ابراز کرد: صادرات 3 قلم محصول استراتژیک استان و صنایع معدنی نیازمند فرهنگ‌سازی است. این مقام مسئول ادامه داد: سازمان صنعت، معدن و تجارت استان باید صادرکننده‌ها را ترغیب کند تا تشریفات را در خراسان جنوبی انجام دهند و صادرات به نام استان باشد. 

خاشی با بیان این‌که خراسان جنوبی تولید‌کننده برتر زرشک، زعفران و عناب است اما در حوزه صادرات این کالاها نامی از این استان دیده نمی‌شود، گفت: نیاز داریم دستگاه‌هایی مانند استانداری در زمینه شناسایی صادرکننده‌ها و فرهنگ‌سازی‌ در این زمینه به صورت جدی فعالیت کنند. مدیر کل گمرکات خراسان جنوبی با بیان این‌که تمام زیرساخت‌های صادرات در استان فراهم است، افزود: علی‌رغم این‌که گمرک خراسان جنوبی نوپاست به جز در زمینه صادرات فرش، مشکلی در رویه‌های گمرکی وجود ندارد. وی با بیان این‌که کارشناس امور گمرکی تخصصی فرش نداریم، توضیح داد: رایزنی‌هایی با سازمان فنی‌وحرفه‌ای و میراث فرهنگی برای آموزش کارشناس فرش انجام شده است. 


راه‌اندازی بازار جدید فرش

مدیرعامل اتحادیه فرش خراسان جنوبی بیان کرد: طی سال ۹۷ حدود ۱۷۰ هزار متر مربع تولید با ارز‌آوری ۸۵ میلیارد تومان داشته‌ایم. از این میزان ۱۰۰ هزار متر مربع با ارز‌آوری ۱۰ میلیون دلار صادر شده است. «محمدحسین کامیابی مسک» با بیان این‌که در حال حاضر تولید فرش مازاد بر تقاضای بازار است و ارز‌آوری بیشتری از این کالا مقدور نیست، گفت: نیاز داریم سیاست‌گذاران به دنبال بازارهای جدید باشند. وی ادامه داد: کشورهایی مانند آلمان، امارات، آمریکا، ایتالیا و سایر کشورهای اروپایی وارد‌کننده فرش خراسان جنوبی هستند. مدیرعامل اتحادیه فرش خراسان جنوبی با بیان این‌که عمده فرش ایران از گمرک تهران صادر می‌شود، افزود: فرش خراسان جنوبی یکی از برندهای شناخته‌شده در بازارهای جهانی است. 

کامیابی مسک با بیان این‌که زیرساخت‌های لازم برای صادرات فرش در استان وجود ندارد، گفت: کارشناس فرش وجود دارد اما فروش تخصصی فرش در استان وجود ندارد. وی یادآور شد: از سال‌ها قبل مشکل صادرات فرش بدون اطلاع از بحث زیرساخت‌ها در جلسات استانداری مطرح می‌شود. شاید خراسان جنوبی سال‌های زیادی را باید در انتظار باشد تا بتواند داشته‌ها و استعدادهایش را برای پیشرفت و تعالی کالبد درونی‌اش هزینه کند. در شرایط پیش رو زیرساخت‌های بیرجند و نبود مشوق‌های صادراتی نه تنها اوضاع و احوال فعلی صادرات کویر را نابسامان کرده بلکه سایه‌ای مبهم بر آینده محصولات عمده و استراتژیک استان انداخته است، چراکه با ادامه روند فعلی دیگر نامی از خراسان جنوبی بر زبان تاجرها و بازارهای بزرگ جهان نخواهد بود و سایر شهرها از سفره کویر ارتزاق خواهند کرد.