سلامت
عقرب‌ها در کمین مردم هرمزگان
بر اساس تحقیقات انجام‌شده از سوی جهاد دانشگاهی، گونه گادیم خطرناک‌ترین کژدم عقرب کشور و عامل اصلی مرگ و میر ناشی از عقرب‌گزیدگی در استان هرمزگان است
یکی از خطرهایی که این روزها با گرم شدن هوا، مردم مناطق گرمسیر را تهدید می‌کند، عقرب‌گزیدگی است که در صورت جدی نگرفتن می‌تواند منجر به مرگ شود.
فعالیت عقرب‌ها با گرم شدن هوا در فصل بهار و تابستان، افزایش می‌یابد و به همین دلیل نیز بیشترین موارد عقرب‌گزیدگی در ماه‌های گرم سال اتفاق می‌افتد. بر اساس آمارهای موجود از حدود ۲۰۰ گونه متفاوت عقرب که در سراسر دنیا پراکنده است، فقط حدود ۲۰ گونه آن‌ها سمی هستند و در بین آن‌ها گونه Mesobuthus Tamulus که نوعی عقرب قرمز هندی است، کشنده‌ترین گونه است. میزان کشندگی این گونه در ایالت‌های هند بین ۴۰ تا ۳۰ درصد گزارش شده است.
قربانیان عقرب‌گزیدگی
عقرب‌گزیدگی در هرمزگان در فصل‌های گرم همچون دیگرنقاط گرمسیر کشورمان شیوع بسیار بالایی دارد و در برخی مناطق از جمله شهرستان بشاگرد ماهانه حدود ۹۰ نفر به دلیل عقرب‌گزیدگی روانه مراکز درمانی می‌شوند.
اردیبهشت امسال یک نفر در شهرستان بشاگرد در شرق استان هرمزگان به دلیل عقرب‌گزیدگی و تأخیر در مراجعه به مراکز درمانی جان خود را از دست داد. پارسال هم یک نفر به دلیل عقرب‌گزیدگی در شهرستان بشاگرد جان خود را از دست داد.
عقرب زرد کوچک (گادیم) از جمله شایع‌ترین گونه عقرب‌ها در استان هرمزگان است که به علت داشتن نیش کوچک، درد زیادی ایجاد نمی‌کند و فرد گاهی متوجه عقرب‌زدگی نمی‌شود به همین دلیل به مرکزهای درمانی مراجعه نمی‌کند یا دیر مراجعه می‌کند و این تأخیر شدت علائم را چند برابر می‌کند و حتی منجر به مرگ می‌شود.
بر اساس تحقیقات انجام‌شده از سوی جهاد دانشگاهی، گونه گادیم خطرناک‌ترین کژدم (عقرب) کشور و عامل اصلی مرگ و میر ناشی از عقرب‌زدگی در استان هرمزگان است.
فعالیت عقرب در فصول گرم
یک کارشناس حشره‌شناسی گفت: عقرب‌های سیاه بزرگ، گادین، دم‌سیاه و عقرب زرد کشنده و خطرناک هستند. «عقیل جابر هاشمی» افزود: با توجه به این‌که فعالیت عقرب‌ها بیشتر در ماه‌های گرم سال است، در نیمه نخست که شاهد افزایش دما در اقصی نقاط هرمزگان هستیم، آمار عقرب‌گزیدگی نیز بالا می‌رود.
وی افزود: این حشره رنگ‌های مختلفی مثل زرد مایل به قهوه‌ای، قهوه‌ای، خاکستری و سیاه دارد و به واسطه شکل بدنی خود که تخت و صاف است، می‌تواند از شکاف‌هایی به عرض ۳ میلی‌متر نیز عبور کند.
این کارشناس حشره‌شناسی تصریح کرد: این بندپایان روزها در منازل، لابه‌لای لباس‌ها، وسایل خواب و هر نقطه‌ای که از دسترس دور باشد، پنهان می‌شوند. کودکان، افراد مسن، کشاورزان، کارگران و زنان خانه‌دار بیشتر در معرض خطر عقرب‌زدگی قرار دارند.
وی با بیان این‌که بیشتر گزش عقرب در ابتدای شب است، افزود: کودکان نباید پای برهنه از خانه خارج شوند و پیش از پوشیدن لباس و کفش آن را بررسی کنند.
هاشمی گفت: اهمال‌کاری در خصوص فردی که دچار عقرب‌گزیدگی شده، ممکن است منجر به مرگ وی شود.
وی تاکید کرد: با توجه به خطرناک بودن نیش برخی گونه‌های این حشره باید فرد عقرب‌گزیده در اولین فرصت به بیمارستان اعزام و آزمایش‌های ویژه برایش انجام شود.
آمار رو به رشد عقرب‌گزیدگی
در ماه‌های اخیر به دلیل افزایش دما هوا و گرم شدن بیشتر زمین، آمار عقرب‌گزیدگی طبق اعلام دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان در این استان افزایش یافته است. مدیر گروه پیشگیری از بیماری‌های واگیر دانشگاه علوم پزشکی هرمزگان گفت: در 2 ماهه اول امسال عقرب‌گزیدگی در هرمزگان نزدیک به ۶۰ درصد افزایش داشته است.
وی بیشترین مناطق درگیر با عقرب‌گزیدگی در هرمزگان را روستای گزیر در شهرستان بندر لنگه، رویدر، کهورستان و کشار در بندرخمیر، درپهن سندرک، توکهور، کریان، حکمی و حومه شهر میناب عنوان کرد.
«فریده فخار» بیان کرد: عقرب‌گزیدگی در همه مناطق شهرستان بشاگرد مشاهده می‌شود اما بیشترین مراجعان از بخش گافر و پارامون هستند.
زمان طلایی درمان
با توجه به خطر مرگ در پی گزش این حشره، کارشناسان بر اقدام درمانی صحیح و سریع در این خصوص تاکید دارند. مدیر روابط عمومی و امور بین‌الملل دانشگاه علوم پزشکی استان گفت: اگر بیمار عقرب‌گزیده در 6 ساعت اول مراجعه نکند، به نوعی شانس درمان کامل را از دست می‌دهد و هر چه زمان بیشتری بگذرد، به دلیل نفوذ سم در جریان خون با خطر مرگ مواجه می‌شود.
دکتر «فاطمه نوروزیان» ادامه داد: تورم موضعی، حساسیت و سوزش، بی‌قراری، تاری دید، تنگی نفس و افزایش تعریق و ترشح بزاق از علائم عقرب‌گزیدگی است و فرد عقرب‌گزیده باید در اسرع وقت به مراکز بهداشتی و درمانی مراجعه کند.
وی تصریح کرد: با توجه به آمار بالای گزش ناشی از عقرب در هرمزگان، تمام مرکزهای بهداشتی‌درمانی در استان، دارای سرم ضد عقرب هستند و در مواقع ضروری و مراجعه بیمار برای درمان از این سرم استفاده می‌شود و کمبودی در این زمینه وجود ندارد.
نوروزیان درباره اقدام‌های ضروری در فاصله زمانی انتقال بیمار به مراکز درمانی، گفت: باید عضو عقرب‌زده را تا جایی که ممکن است ثابت یا بی‌حرکت نگه داشت و پایین‌تر از سطح قلب قرار داد.
وی خاطرنشان کرد: می‌توان تا زمان رسیدن به مراکز درمانی، کمی بالاتر از محل عقرب‌گزیده را با یک شیء محکم همچون پارچه یا طناب به گونه‌ای که یک انگشت از زیر آن رد شود، بست.
پیشگیری از عقرب‌گزیدگی
حشره‌شناسان معتقد هستند عقرب‌ها به دلیل گسترش زندگی شهرنشینی و استفاده از زمین‌های بایر و توسعه ساخت و سازها به‌ویژه در مناطق حاشیه‌ای، به طور ناخواسته وارد زندگی ما شده‌اند.
کارشناسان حشره‌شناسی برای پیشگیری از عقرب‌گزیدگی بر مواردی همچون بهسازی محیط‌های فرسوده محل زندگی، نصب توری روی درها و پنجره‌ها، پوشاندن فاصله در و کف زمین و درز دیوارها و اجتناب از تلمبار کردن نخاله‌های ساختمانی تاکید می‌کنند.
پرهیز از درمان سنتی
در صورت مواجهه با این عقرب، زمان طلایی درمان را جدی بگیریم که بی‌توجهی نسبت به آن ممکن است فرد عقرب‌گزیده را به کام مرگ ببرد.
بنا بر نظر کارشناسان بهداشتی، برای کاهش ضریب خطر در مواجهه با عقرب‌گزیدگی، از درمان‌های سنتی همچون داغ کردن، سوزاندن و تیغ زدن به شدت باید پرهیز شود.
در همینه زمینه :
