یادداشت
شکوفایی با سرمایه‌های غیربومی
گلبهار کیامنش | خبرنگار
طبیعت زیبای سرزمینی که از آستارا تا بندر ترکمن ادامه یافته است، یکی از شگفت‌انگیزترین بخش‌های کشور به شمار می‌آید؛ قطعه‌ای از بهشت که در کنار دریای خزر نشسته است؛ اقلیمی جادویی با جلگه‌های مسحور‌کننده و کوه‌های عجیب که جملگی چشم‌اندازی رویایی را پیش روی مسافران و گردشگران قرار می‌دهند. اما این قطعه زیبا و جادویی تاکنون نتوانسته اقتصادی بالنده در این سرزمین پدید آورد.
سرزمینی که کهنسال‌ترین جنگل‌های جهان را در خود جای داده و از آب و هوایی همچون اقلیم مدیترانه برخوردار است، هم‌اکنون در هر گوشه‌اش، توده‌های زباله پراکنده شده و اقتصاد تقریبا غیرصنعتی و کشاورزی‌اش قادر نیست همپای جمعیتی که در گوشه و کنار این سرزمین چشم به جهان می‌گشایند، شغل ایجاد کند، به خصوص شغل‌هایی که تامین‌کننده درآمد کافی برای شاغلان باشند.
علت چیست که سرزمین پر آب شمال از ایجاد اقتصادی پویا و ثروت‌آفرین ناتوان است؟ یکی از مهم‌ترین دلایل تحکیم پایه‌های توسعه‌نیافتگی در این منطقه وسیع، فقدان یا اندک بودن سرمایه است، هرچند غیربومی‌های بسیاری در سال‌های گذشته، اقدام به انتقال سرمایه‌های خود به 3 استان شمالی کرده‌اند. این سرمایه‌ها هرچند کوچک به شمار می‌آیند، اما به رونق مسکن و گردش قابل توجه سرمایه در این مناطق انجامیده‌اند.
در واقع حضور سرمایه‌های غیربومی، توانسته اقتصاد این مناطق را تحت تاثیر قرار دهد. سرمایه‌هایی که از دیگر استان‌ها به یکی از شهرهای شمالی انتقال یافته، تحول وسیعی در زیرساخت‌های این مناطق پدید آورده‌اند، به طوری که این سرمایه‌های غیربومی توانسته‌اند از اتکا به اقتصاد کشاورزی بکاهند.
نگاهی گذرا به کسب‌وکارهایی که طی 3دهه گذشته در این مناطق شکل گرفته‌اند، تاثیر انکارناپذیر سرمایه‌های غیربومی در رونق آنها را نشان می‌دهد. درحالی‌که افزایش چشمگیر دستفروش‌هایی که با سرمایه‌های بسیار کم مشغول کار هستند، در کنار اشکال غیرتخصصی و به شدت سنتی خدمات گردشگری، سبب شده چنین مشاغلی هیچ‌گاه نتوانند ساختارهای اقتصادی این مناطق را متحول کنند، به گونه‌ای که اقتصاد مناطق شمالی کشور از اقتصاد کشاوزی فاصله گرفته و اشکال متنوعی از کار و درآمد در این منطقه به وجود آورد.
اما اهمیت سرمایه‌های غیربومی و تاثیرگذاری ساختاری آنها را باید بیش از هر چیز در استاندارد‌سازی خدمات گردشگری جست‌و‌جو کرد، زیرا خدمات گردشگری استان‌های شمالی در بسیاری از زمینه‌ها اشکالی سنتی، غیراستاندارد و ناکارآمد دارد.
این امر سبب شده اقتصاد گردشگری در 3 استان شمالی از دهه‌های گذشته تاکنون به گونه‌ای نباشد که به تولید ثروت و ایجاد مشاغل بینجامد. مهم‌تر آن‌که اقتصاد مسکن در این استان‌ها، عمدتا با گردش سرمایه‌های غیربومی رونق یافته است.
حتی به نظر می‌رسد بیشترین تقاضا برای خرید مسکن و ویلا از سوی غیربومی‌ها بوده که گردش سرمایه را افزایش داده و اقتصاد مسکن را طی سال‌های گذشته با رونق مواجه کرده است؛ در حالی که اقتصاد مسکن طی یک دهه گذشته در استان‌های دیگر با رکود نسبی دست و پنجه نرم کرده است.
بنابراین اقتصاد 3 استان سرسبز شمال کشور به دلیل ظرفیت فرهنگی و وجود فرهنگ دیگردوستی و مدارا توانسته به جذب سرمایه‌های غیربومی و تحول تدریجی اقتصاد خود همت بگمارد؛ برنامه‌ای که به نظر می‌رسد همچنان ادامه خواهد داشت.
