دنیای آگهی‌های رسانه‌ای چه سرنوشتی پیدا کرده است؟
سیر تبلیغات در روزنامهها
مریم سمائی
کسی به درستی نمی‌داند که تبلیغات در جهان از چه زمانی آغاز شده است اما بی‌تردید از همان روزهایی که نخستین مبادلات کالا بین انسان‌ها آغاز شد بحث تبلیغات هم به‌وجود آمد و در طول دوران‌های مختلف با پیدایش ابزارها و رسانه‌های پیام‌رسان روزبه‌روز در مسیر خود تکامل بیشتری پیدا کرد.
تبلیغات مطبوعاتی یکی از انواع تبلیغات است که از دوران جنگ جهانی اول در مقیاسی ناچیز در تعدادی از روزنامه‌های جهان دیده شد. در همان دوران در ایران تبلیغات معمولا به‌صورت اعلامیه بود که توسط گروه‌های تئاتر و بزم‌های موسیقی تهیه می‌شد و در خیابان به‌دست مردم می‌رسید یا روی دیوارها نصب می‌شد. در اوایل قرن جاری روزنامه اطلاعات برای نخستین بار تبلیغ تجاری را در صفحات خود منتشر کرد. از حدود سال1325 هجری شمسی هم تبلیغات مطبوعاتی به شکل امروزی در روزنامهها و مجلات ایرانی ظاهر شد. در فاصله بین سال‌های 27 تا 34 بود که تغییرات قابل توجهی در طرح‌های تبلیغاتی و در نشریات صورت گرفت. در این فاصله شرکت‌های وارداتی بزرگی شروع به‌کار کردند و شرکت‌های مختلط ایرانی و اروپایی و آمریکایی در تهران یکی پس از دیگری تاسیس شدند؛ در واقع تبلیغات تجاری در این دوره رنگ و بوی خارجی داشت و جز در چند مورد محدود هیچ فکر و طرح ملی و ایرانی در آنها دیده نمی‌شد. بعد از انقلاب تبلیغات چند سالی وارد دوران افول خود شد تا دهه70 که بار دیگر تبلیغات مطبوعاتی قوت گرفت و حتی به جدا شدن صفحات آگهی از صفحات روزنامه انجامید.
صفحات جراید و مطبوعات تا همین چند سال پیش بزرگ‌ترین وسیله تبلیغاتی به‌شمار می‌رفت و منبع کاملی از تمام نیازهای شهروندان بود، اما با گسترش تکنولوژی و بهره‌مندی افراد از اینترنت و فضاهای دیجیتال و ایجاد اپلیکیشن‌ها، شبکه‌ها و کانال‌های مجازی کم‌کم تبلیغات مطبوعاتی رنگ باخت و هواداران خود را از دست داد. به‌عنوان مثال در گذشته بسیاری از افراد برای خرید اجناس، یافتن شغل، پیدا کردن وسایل کارکرده و... به نیازمندی روزنامهها مراجعه می‌کردند و در آنجا به‌دنبال نیاز خود می‌گشتند. اگر هم کالا یا خدمات مورد نیاز خود را نمی‌یافتند تا صبح روز بعد منتظر می‌شدند تا نسخه جدید نیازمندی‌ها و آگهی‌های روزنامهها منتشر شود اما هم‌اکنون در عصر تکنولوژی این روند تغییر کرده و به تغییر در سازوکار روزنامهها منجر شده است.
در چند سال اخیر شرایط رکودی اقتصاد به درآمد شرکت‌های ایرانی آسیب جدی زده و مدیران شرکت‌ها انگیزه‌ای برای دادن آگهی به روزنامهها ندارند. از سوی دیگر گسترش اپلیکیشن‌های مختلف برای پاسخ به نیاز مخاطب موجب شده است که آگهی‌های کاغذی مثل سابق پرطرفدار نباشد و افراد ترجیح دهند که در فضاهای اینترنتی تبلیغ خود را انجام دهند یا به‌دنبال پاسخ نیازشان باشند.
این موضوع روزنامهها را هم وارد چالش جدیدی کرده است. درآمد حاصل از انتشار آگهی در روزنامهها به‌شدت کاهش پیدا کرده و همین امر موجب شده است که برخی از روزنامهها حتی امکان تامین حقوق پرسنل خود را نداشته باشند. روند فزاینده کاهش خرید روزنامه و کاهش آگهی‌ها راه توسعه سایت‌های خبری دیجیتال را هموارتر و رقابت را شدیدتر کرده است. این شرایط موجب شده که روزنامهها به ایجاد سایت‌های خبری هم راستای نشریات خود روی بیاورند تا از این طریق بتوانند به تبلیغات و انتشار آگهی‌ها ادامه دهند و کسب درآمد کنند.
