سلامت
کارشناسان در گفت‌وگو با همشهری راه‌حل‌هایی برای جلوگیری از گرما زدگی پیشنهاد می‌دهند
راه‌های مبارزه با گرما
معصومه حیدری پارسا ـ خبرنگار
نخستین‌ماه از فصل تابستان با گرمای شدید آغاز شده و این در حالی است که باید مراقب باشید گرمازده نشوید و سلامت بدنتان را در برابر گرما حفظ کنید. به‌خصوص افرادی که به اقتضای شغل خود بیشتر وقتشان را در هوای گرم بیرون و مقابل آفتاب می‌گذرانند. این توصیه‌ها را بخوانید تا در این گرمای تابستان دچار مشکل نشوید.
گرمازدگی
گرمازدگی به حالتی گفته می‌شود که دمای بدن به‌مدت طولانی و به دلایل محیطی و استعداد فردی به بیش از 35درجه افزایش یابد. وقتی انسان در مقابل گرمای محیط بیش از 40درجه سانتی‌گراد، نور شدید آفتاب یا محیط گرم قرار می‌گیرد بدن شروع به تعریق می‌کند. تعریق زیاد باعث می‌شود مقدار زیادی از پتاسیم، سدیم و املاح بدن از طریق عرق دفع شود. در نتیجه بدن با کمبود آب مواجه می‌شود. محمد مهدوی، متخصص طب اورژانس به همشهری می‌گوید:فردی که گرمازده می‌شود ابتدا دچارخشکی دهان و احساس تنگی نفس می‌شود و کم کم افزایش ضربان قلب و بی‌حالی ادامه پیدا می‌کند. در نتیجه این افراد به‌شدت به آب نیاز پیدا می‌کنند و به همین سبب مهم‌ترین توصیه این است که افراد در چنین شرایطی باید شروع به نوشیدن مایعات خنک کنند. البته درصورت داشتن اسهال، ضعف و بی‌حالی شدید باید به پزشک مراجعه کنند. چرا که بیشتر افراد به‌علت دیر مراجعه کردن به پزشک دچار عوارضی می‌شوند که مهم‌ترین آنها آسیب جدی و از کار افتادن کلیه‌ها و در نهایت دیالیز شدن است.
این متخصص طب اورژانس راهکارهایی هم درباره گرمازدگی دارد و می‌گوید: نوشیدنی‌های کافئین‌دار مانند قهوه و چای ادرارآور است و سبب از دست دادن آب بدن می‌شود و توصیه می‌کنیم آن‌هایی که زیاد چای می‌خورند چای کمرنگ بنوشند. بهتر است افراد آب خنک حاوی یخ در قالب بطری با خود داشته باشند تا درصورت تشنگی یا مواجه با گرما از آن استفاده کنند و اگر برای مدت طولانی قرار است در گرما باشند، مقداری نمک یا آبلیمو در آب نوشیدنی خود بریزند. وجود قند در مایعات هم عاملی برای دفع آب بدن است، چرا که هضم قند نیاز به آب دارد، همچنین مصرف نوشیدنی‌های شیرین مانند نوشابه و شربت در این موارد توصیه نمی‌شود.
حواسمان به چه افرادی باشد؟
دکتر محمد ترصدی، پزشک عمومی هم درباره پیشگیری از گرمازدگی می‌گوید: مصرف مواد غذایی تازه و سبزیجات برای روزهای گرم و پیشگیری از گرمازدگی مفید است. همچنین توصیه می‌شود از مصرف مواد غذایی سنگین و دیرهضم پرهیز شود. البته باید حواسمان به شیرخواران و بچه‌های کوچک، افراد مسن، افرادی که داروهای ضدافسردگی و آرام‌بخش استفاده می‌کنند بیش از سایرین باشد به این علت که افراد سالمند معمولا فراموش می‌کنند که آب بخورند؛ بنابراین لازم است که حواستان به میزان مصرف آب آنها باشد.البته باید به غیراز آب، سوپ‌های متنوع و همچنین نوشیدنی‌های مختلف نیز مصرف کنید. درباره کودکان هم باید بدانید که آنها نیز مانند افراد سالمند هستند. بنابراین لازم است که در روزهای گرم توجه ویژه‌ای به آنها داشته باشید. بهتر است به‌طور مرتب به آنها آب و مایعات بدهید، حتی می‌توانید با شست‌وشوی دست و صورت آنها به پایین آمدن دمای بدن‌شان کمک کنید.
چه زمانی ورزش کنیم؟
ورزش یکی از کارهایی است که با فرا رسیدن فصل گرما بدن تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد به‌خصوص برای افراد غیرحرفه ای؛ خوب است بدانید که نیازی نیست که در روزهای گرم ورزش را کنار بگذارید. ترصدی، پزشک عمومی می‌گوید: کافی است برخی نکات را درنظر داشته باشید. مثلا حین و بعد از ورزش به میزان کافی آب بنوشید، چون حین ورزش میزان تعریق بیشتر می‌شود و بدن آب بیشتری از دست می‌دهد که باید جبران شود. برخی ساعات خاص مانند صبح زود و یا عصر زمانی که هوا خنک‌تر است را برای ورزش‌های بیرونی مانند دوچرخه سواری، دویدن و غیره انتخاب و همچنین به‌طور مرتب مایعات مصرف کنید. اغلب کسانی که ساعت‌ها در مقابل آفتاب گرم تابستان تمرین بدنی می‌کنند، به مقدار کافی مایعات مصرف نمی‌کنند. به همین دلیل در اثر فعالیت زیاد، دچار کمبود آب و مایعات می‌شوند. البته خوب است بدانید که بهترین موقع برای مصرف مایعات قبل از احساس تشنگی است، زیرا وقتی شما احساس تشنگی می‌کنید که بدن شما دچار کم‌آبی شده است. توصیه دیگر این است که در هوای گرم یا جلوی نور آفتاب از مصرف نوشیدنی‌های حاوی کافئین و الکل خودداری کنید، زیرا این نوع نوشیدنی‌ها دفع ادرار را افزایش می‌دهند و بدن شما دچار کم‌آبی می‌شود.
مایعات، مایعات، مایعات
محمود فهیمی، متخصص طب سنتی هم درباره اقداماتی که می‌تواند از گرمازدگی جلوگیری کند چنین توضیح می‌دهد: با فرارسیدن فصل گرما بهترین کار این است که آب و مایعات زیاد بسیار نوشیده شود. البته منظور از مایعات چای پررنگ، نوشابه‌های کافئین دار و شربت‌ها و آبمیوه‌هایی با شکر زیاد نیست، چون این ترکیبات خودشان می‌توانند هم باعث تشنگی بیشتر و هم دفع آب بدن بشوند؛ همچنین خوب است که دوغ کم نمک، چای خیلی کمرنگ و ولرم، شربت خاکشیر سرد و آبمیوه‌هایی مثل آب هندوانه مصرف کنید.
اگر فردی گرمازده شد، چه کنیم؟
در مواجهه با فردی که گرمازده شده است بهترین کار این است که هرچه سریع‌تر او را به نزدیک‌ترین بیمارستان برسانید و یا با اورژانس115 تماس بگیرید. اما خوب است بدانید تا مدتی که فرد گرمازده به بیمارستان برسد، فعالیت‌هایی را برای پایین آوردن دمای بدن او باید انجام داد.
لباس‌های او را کم کنید و با آب‌خنک بدن او را شست‌وشو دهید.با یک حوله یا اسفنج مرطوب، سر و گردن وی را خنک‌کنید، او را به سایه انتقال دهید.
پاهای فرد را در محل بالاتری نسبت به بدن او قرار دهید تا جریان خون بیشتر به سمت سر او برود.
هنگام فعالیت شدید بدنی به قدر کافی مایعات بنوشید.
دست‌ها و پاهای فرد را ماساژ دهید تا خونی که خنک شده، به سمت مغز و مرکز بدن او برود.
اگر شخص به هوش است، او را تشویق کنید تا کم‌کم آب یا یک نوشیدنی خنک بنوشد.
وقتی بدن فرد خنک شد، هر 10دقیقه یک‌بار دمای بدن او را اندازه‌گیری کنید تا دمای بدنش کمتر از 38.5درجه سانتی‌گراد نشود.
از آنجا که فرد گرمازده اشتهای زیادی برای خوردن آب سرد و یخ دارد، باید وی را تشویق کرد تا به‌تدریج و آهسته مایعات را بنوشد تا معده وی دچار تحریک و درد نشود.
مکث
ORS چیست؟
پودر ORS را می‌توان یک نوع سرم خوراکی دانست که جایگزین مناسبی برای مایعات و املاح از دست رفته بدن است. برای تهیه آن، یک بسته پودر را در یک لیتر آب سالم حل و سپس مصرف کنید. این محلول نقش بسیار مهمی در پیشگیری و درمان گرمازدگی دارد. اگر پودر آماده ORS نداشتید یک قاشق چایخوری نمک به یک لیتر آب اضافه کنید. هیچ‌چیز از قبیل شکر، نمک یا نوشابه به محلول ORS اضافه نکنید؛ زیرا ترکیب محلول را به هم می‌زند. فقط می‌توانید برای بهبود مزه اندکی آبلیمو به آن اضافه کنید. درمیان مایعات طبیعی، دوغ جایگزین مناسبی برای محلول ORS است. مصرف محلول ORS محدودیتی در افراد بزرگسال ندارد.