زیست‌بوم
بارش‌های اخیر، مانع خشکیدگی ایران نمی‌شود
زهرا رفیعی/خبرنگار
بارش‌های اخیر در نقاط مختلف ایران باعث تغییر در فرایند خشکیدگی منطقه نشده است. ممکن است در آینده ترسالی را باز تجربه کنیم، ولی فرایند گرمایش منطقه تغییر نخواهد کرد. مدل‌های جهانی و داخلی از تغییرات ماهانه، فصلی و دهه‌ای نشان می‌دهد که این روند رو به خشکسالی کماکان ادامه دارد.
به گزارش همشهری، سحر تاج‌بخش، رئیس سازمان هواشناسی کشور در نخستین نشست خبری خود درباره تغییرات اقلیمی در کشور گفت: منابع آب زیرزمینی زمانی به حالت تعادل خواهد رسید که چندین سال پشت سر هم ترسالی داشته باشیم. مطالعات ما برای بازه 10ساله نشان می‌دهد که بسیاری از نقاط کشور دچار خشکسالی شدید است.
وی با اشاره به اینکه موضوع تغییر اقلیم را نمی‌توان به‌صورت منطقه‌ای دنبال کرد، گفت: ممکن است پدیده‌های حدی مثل سیل اخیر باز هم داشته باشیم، ولی این به آن معنا نیست که خشکسالی از بین رفته باشد. ما 11سال خشکی در منطقه داشتیم و بارش‌های اخیر اگرچه متأسفانه خسارت جانی زیادی داشت، ولی اساسا از لحاظ منابع آبی یک نعمت بود.او با پیش‌بینی ادامه شرایط افزایش دما با توجه به تغییرات اقلیمی گفت: بررسی‌ها نشان می‌دهد از اول مهر۹۷ تا اول تیر‌ماه۹۸، دمای کشور در مقایسه با بلندمدت آن چهار دهم افزایش داشته است. احتمالا تا پاییز روند رو به افزایش دما ادامه پیدا می‌کند. پیش‌بینی بارش در پاییز کمی (حداکثر 10درصد) بیشتر از نرمال است اما نکته مهم این است که بدانید که صحت پیش‌بینی‌های بلندمدت 70درصد است؛ بنابراین نمی‌توانیم بنا به پیش‌بینی هواشناسی به‌طور صرف، منابع کشور را مدیریت کنیم.
او در مورد عضویت مجدد ایران در شورای اجرایی سازمان هواشناسی جهانی، گفت: کل اعضای شورای هواشناسی 194کشور است که از میان آنها تنها 27کشور در شورای اجرایی براساس توافق‌های منطقه‌ای انتخاب می‌شوند. کار شورای اجرایی مستند کردن هر چیزی است که در شورای جهانی انجام می‌شود. اعضای این شورا حق رأی دارند و سایر اعضا ناظر هستند. ایران امسال توانست پس از سال‌ها عضو شورای اجرایی شود. ایران جزو منطقه2 سازمان هواشناسی جهان به‌حساب می‌آید. ایران، چین، عربستان، کره‌جنوبی ژاپن و هند از آسیا نامزد‌های عضویت در شورای اجرایی بودند که از میان آنها ایران به جای عربستان پس از 23سال انتخاب شد.
سحر تاج‌بخش، معاون وزیر راه با اشاره به اینکه هواشناسی نیز مانند سایر سازمان‌ها نیاز به توسعه تجهیزات دارد، گفت: به‌طور قاطع اعلام کنم که اگر پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی نبود در حوادث سیل اخیر بیش از 1000نفر جانشان را از دست می‌دادند. سیستم هوایی بسیار فعال و بارش‌های شدید در رشته‌کوه زاگرس باعث طغیان بسیار عظیم رودخانه‌ها در منطقه شد. اگر تخلیه شهر‌ها و روستا‌ها که براساس پیش‌بینی هواشناسی انجام شد، صورت نمی‌گرفت، اوضاع بسیار وخیم‌تر می‌شد. مخاطرات را شاید نتوانیم کنترل کنیم، ولی می‌توانیم آنها را مدیریت کنیم. سازمان هر چه نیروی انسانی به‌روز‌تر و تجهیزات قوی‌تری داشته باشد، پیش‌بینی‌های بهتری می‌تواند انجام دهد. در سیلاب اخیر ما پیش‌بینی نقطه‌ای برای کارون داشتیم و ارائه دادیم، ولی اگر می‌خواهیم کل کشور را پوشش دهیم باید سامانه جامعی برای کل حوضه‌های آبریز داشته باشیم.
رئیس سازمان هواشناسی در پاسخ به پرسشی درباره تأثیر تحریم‌ها بر تأمین تجهیزات این سازمان گفت: قطعا در واردات تجهیزات مشکلات زیادی هست. ما تمام تلاشمان را می‌کنیم که سیستم‌های مورد نیازمان را اولا با اتکا به تولید داخلی فراهم کنیم و این قطعا زمانبر است اما این برنامه را در دستور کار داریم و نیازهایمان را به معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری اعلام کرده‌ایم. بخشی از تجهیزات را باید حتما وارد کنیم تا زمانی که بتوانیم تجهیزات داخلی را با استانداردهای بین‌المللی تأمین کنیم. دسترسی به تجهیزات های‌تک سخت‌تر است ولی قطعا الان فرایند واردات طولانی‌تر شده اما اعلام رسمی و کتبی از جایی نداریم که دلیل این موضوع تحریم‌ها بوده است.
ایستگاه‌های هواشناسی کاربری‌های متفاوت دارد. برخی از آنها کاربری جاده‌ای دارد و کاربری هوانوردی ندارد، برخی فقط در فرودگاه نصب می‌شود و برخی نیز برای تغییرات اقلیمی استفاده می‌شود؛ بنابراین همه ایستگاه‌ها یک کار را انجام نمی‌دهند. همه این ایستگاه‌ها فقط 4هزار عدد است. قطعا با توجه به تغییرات اقلیمی باید شبکه‌های هواشناسی گسترش یابد و منسجم شود. فاصله این ایستگاه‌ها 70 تا 100کیلومتر است. شرط اول تجهیز سازمان، استخدام نیروی متخصص به‌عنوان دیده‌بان است. 800پست بدون تصدی در سازمان داریم که امیدواریم امسال وعده‌ها برای تامین نیرو تحقق یابد.
سحر تاج‌بخش در مورد کاربرد هواشناسی برای کنترل آتش‌سوزی جنگل‌ها و مراتع گفت: قطعا می‌توانیم و اکنون هم این کار را می‌کنیم و آتش‌سوزی‌هایی را که بر اثر شرایط جوی باشد هشدار می‌دهیم؛ مثلا گاهی گرم‌بادهایی در جنگل‌ها رخ می‌دهد که حتما مرکز ما آن را اعلام می‌کند اما برای پیش‌بینی و هشدار بهتر باید بتوانیم در این مناطق هم شبکه دیده‌بانی خود را تقویت کنیم.
رئیس سازمان هواشناسی کشور در مورد افزایش پدیده‌های حدی در کشور گفت: قطعا علت افزایش طوفان‌های دریایی و به‌طور کلی پدیده‌های جوی مانند سیل، تغییرات اقلیمی است. بررسی‌ها نشان می‌دهد وقوع رعد و برق در کشور ما افزایش یافته است. همچنین در دنیا رخداد سیل بیشترین پدیده در ۱۰سال گذشته بوده است. وقتی که تعداد این پدیده‌ها از حد نرمال می‌گذرد، علت اصلی آن می‌تواند تغییر اقلیم و افزایش دما باشد.
او درباره احتمال کاهش پدیده ریزگرد‌ها بر اثر بارش‌های اخیر گفت: نمی‌توانیم بگوییم که اثرات آن کم یا زیاد می‌شود چون وقوع آن فقط به شرایط جوی بستگی ندارد، بلکه به عوامل دیگری مانند مدیریت منابع آب، خشکی بستر رودها، ساخت‌وسازها و خشکسالی نیز وابسته است. براساس پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی با توجه به شرایط آب و هوایی، امسال، طوفان‌های گرد و خاک قابل ملاحظه‌ای رخ نخواهد داد اما وقوع آن فقط به شرایط آب و هوایی بستگی ندارد. ممکن است عوامل دیگر تشدید شوند و طوفان رخ دهد یا حتی ممکن است از لحاظ هواشناسی پیش‌بینی کنیم که طوفان گرد و خاک رخ می‌دهد اما منابع آبی و پوشش گیاهی سر راه آن باشد و مانع وقوع آن شود.