وقتی عسل خریدار ندارد

محمد توفیق مشیرپناهی| ‌سنندج- خبرنگار:


عسل ماده‌ای بسیار ارزشمند است و نسبت به برخی اقلام خوراکی قیمت بالایی دارد و جزو اقلام ضروری سبد خانوار نیست. از سوی دیگر این گران بودن انتظارات مشتری ها را در مورد بسته بندی و شکل عرضه آن بالا می برد. مشکلات تولید و عرضه عسل و فرآورده های آن در  کردستان بسیار جدی است.  «جواد دولابی» با 12 سال سابقه در زمینه زنبورداری و فروش عسل فعالیت دارد و در حال حاضر با 2 شعبه فروش و یک واحد بسته‌بندی یکی از فروشندگان به‌ نام عسل، مشتقات و فراورده‌های آن در سنندج محسوب می‌شود. در ادامه گفت‎وگوی همشهری را با این کارآفریندر زمینه تولید و عرضه این فرآورده ارزشمند ‌بخوانید. 

با توجه به رکود و شرایط سخت اقتصادی آیا فروش عسل نسبت به گذشته تغییری داشته است؟

عسل از اقلام ضروری زندگی نیست و با افزایش قیمت کالاها در شرایط اقتصادی، کمترین افزایش قیمت را نسبت به سایر مواد و کالاها تجربه کرده و افزایش قیمت چندانی نداشته است، اما قطعا افزایش قیمت‌ها بر عسل نیز تاثیرگذار بوده و در نهایت توانایی افراد در خرید عسل و فراورده‌های آن کاهش یافته است.

چه مولفه‌هایی تعیین‌کننده قیمت واقعی عسل است؟

سطح تولید و کاهش و حذف واسطه بین تولید‌کننده و مصرف‌کننده که با وجود آنها عسل تولیدی با چند برابر قیمت در اختیار مصرف‌کننده قرار می‌گیرد بر قیمت واقعی عسل تاثیر مستقیمی دارند. علاوه بر آن سرانه سطح تولید، هزینه‌های حوزه حمل‌و‌نقل و جابه‌جایی زنبورها، هزینه وسایل مورد نیاز زنبورداری روی قیمت نهایی عسل تاثیر دارد. 

کیفیت عسل کردستان چگونه است و در چه سطحی از کشور قرار دارد؟

سال‌های متمادی عسل کردستان از نظر کیفیت در کشور سرآمد بوده و بهترین کیفیت را به خود اختصاص داده است، اما از نظر تولید در رتبه
 14 کشوری قرار دارد. وقتی سطح تولید عسل تغذیه‌ای (عسلی که طی فرایند تولید آن از شکر استفاده می‌شود) افزایش می‌یابد در مقابل کیفیت کاهش می‌یابد. از آن‌جا که زنبورداران کردستانی راغب به تولید عسل طبیعی هستند، سرانه تولید کاهش داشته اما کیفیت همچنان در سطح بالا خواهد ماند. 

شاخص تعیین‌کننده کیفیت عسل چه چیزی است؟

کیفیت عسل دارای چندین شاخص است؛ از جمله می‎توان به منطقه استقرار زنبوردار و کندوها و نوع شهدی که توسط زنبور جمع‌آوری می‌شود، اشاره کرد. اگر طبیعت بکر و توسط عوامل انسانی دستخوش تغییراتی نشده باشد قطعا شهد به ‌دست آمده ارگانیک خواهد بود. به عنوان مثال، عسل تولیدی زنبورستانی که در نزدیکی مزارع و باغ‌ها قرار دارد، کیفیت کمتری نسبت به عسل تولیدی زنبورستانی دارد که در طبیعت بکر هست. بنابراین عوامل انسانی، پوشش گیاهی و نوع گیاهان می‌تواند شاخص مهمی در کیفیت عسل باشد و خوشبختانه استان کردستان با برخورداری از پوشش گیاهی متنوع و خاص عسل‌های تولیدی استان یکی از عسل‌های با کیفیت بالا در سطح دنیاست. 

مصرف‌کننده‌ها چگونه عسل طبیعی را از نمونه‌های تقلبی آن تشخص دهند؟

با توجه به ترفندها و تقلب‌های صورت گرفته در عرصه تولید عسل تقلبی تشخیص آن برای مردم عادی و افراد فاقد تخصص در این زمینه دشوار است، بنابراین افرادی که به سلامت و خود و خانواده و ماده‌ای که مصرف می‌کنند اهمیت می‌دهند می‌توانند هنگام خرید در این زمینه تحقیق و دقت کنند و از هر جایی عسل تهیه نکنند؛ چراکه برخی مراکز فروش فقط عرضه‌کننده هستند و منافع مالی خود را در اولویت قرار می‌دهند. به همین دلیل بهترین راهکار خرید عسل از مراکز معتبر و شناخته شده است. رنگ، عطر و بوی عسل تقلبی و طبیعی قابل تشخیص نیست، اما می‎توان تا حدودی با مزه عسل طبیعی را تشخیص داد که البته بسته به نوع شهدها و محل قرارگیری زنبورستان مزه‌ها متفاوت است. با این اوصاف تا 40 درصد می‎توان عسل طبیعی را شناخت، اما تشخیص کامل تنها با آزمایش امکان‌پذیر است. 

برای تجاری‌سازی در حوزه عسل چه اقداماتی باید انجام شود؟

فراورده‌های عسل که شامل ژله رویال، گرده گل، برموم و... در کشورهای توسعه یافته نسبت به خود عسل اهمیتی بیشتری دارد. متاسفانه استان کردستان در حوزه تجاری‌سازی بسیار ضعیف عمل کرده و ما برای اولین بار در استان با 3 برند مختلف فعالیت داریم و عسل را علاوه بر استان به دیگر شهرها صادر می‌کنیم و از خام‌فروشی آن تا حدودی جلوگیری کرده‌ایم. به دلیل ضعف در تجاری‌سازی، عسل تولیدی خام‌فروشی می‌شود و برخی شهرها عسل استان را خریداری می‌کنند و با تجاری‌سازی مناسب آن را در سطح کشور عرضه می‌کنند، به‌طوری که کردستان عسل تولیدی خود را با قیمت بیشتر از دیگر شهرها تهیه می‌کند و این نشان‌دهنده ضعف ما در این حوزه است. 

بسته‌بندی‌های کنونی برای عرضه و جذب بیشتر مشتری مناسب است؟ 

عسل کالایی گران است و معمولا افرادی که وضعیت اقتصادی مناسبی دارند آن را تهیه می‌کنند، بنابراین قیمت بالای عسل و بسته‌بندی شیک و مناسب آن می‎تواند نظر مشتری و مخاطب خاص خود را جذب کند. به‌طوری که عسلی که کیفیت بسیار مناسب اما ظاهری و بسته‌بندی ضعیفی داشته باشد، فروش کمتری خواهد داشت. با بسته‌بندی مناسب می‎توان عسل استان را به قیمت واقعی خود را دیگر کشورها صادر و معرفی کرد. در نتیجه ارزآوری و اشتغال‌زایی پایدار برای استان به همراه خواهد داشت. 

چالش‌های پیش روی عسل و فراورده‌های آن چیست؟

همراهی نکردن برخی مسئولان یکی از چالش‌های پیش رو است، زیرا مسیرهای صادرات، معرفی و فروش عسل کردستان به سراسر دنیا را هموار نمی‌کند. سال‌ها پیش سازمان یونیدو با هدف حمایت و آموزش از کشورهای در حال توسعه در حوزه عسل در ایران اعلام همکاری کرد؛ بنابراین با همکاری جهاد کشاورزی و با شعار خروج از تک‌محصولی اقداماتی را انجام دادند تا دیگر فراورده‌های زنبور در کنار تولید عسل رشد و تولید شود و بتوانیم با توجه به ویژگی‌های بومی و زیستی مناطق غربی به‌خصوص استان کردستان عسل و مشتقات آن را با بسته‌بندی‌های خاص به سراسر دنیا عرضه کنیم اما متاسفانه بنا به دلایلی این سهم بزرگ را از دست دادیم ولی مجدد با حمایت دولت، تلاش و ایده‌های ناب می‎توانیم اشتغال‌زایی در این حوزه را برای استان هموار سازیم.