اما و اگرهای پرورش گل‌محمدی در همدان

تولید گل ‌محمدی به تازگی مورد توجه برخی کشاورزان همدانی قرارگرفته و حتی صنایع فر‌اوری گل‌ محمدی و تولید اسانس و گلاب‌گیری هم در استان راه‌اندازی شده است تا ارزش افزوده این محصول مورد پسند عموم در جامعه ایرانی و جامعه جهانی افزایش یابد. 

به گزارش تسنیم، قیمت ‌پایین تهیه نهال گل‌ محمدی، مقاومت زیاد آن در برابر خشکسالی و آفت‌ها و کم‌آب‌بر بودن این گیاه به عنوان گیاهی که خاصیت دارویی دارد مورد توجه جهانیان است. شرکت‌های تولید دارو و عطر مشتری محصول فر‌اوری‌شده یا بسته‌بندی این گیاه هستند. 


ارزش افزوده تولید گل‌ محمدی

از محصولات فراوری‌شده گل‌ محمدی در هنر صنایع غذایی سنتی ایرانی انواع شکلات، شیرینی و تنقلات تهیه می‌شود و کمی فر‌اتر از آن هم برخی شرکت‌های دارویی در ایران و جهان ماده اولیه تهیه‌شده از گل‌ محمدی (گلاب، اسانس و روغن گل‌ محمدی) را در صنایع دارو‌سازی و بهداشتی برای افزایش سلامت پوست و تامین آرامش مردم استفاده می‌کنند. یعنی در جان کلام گیاهی به ظاهر ساده مانند گل‌ محمدی که در فصل تابستان به دلیل طبع گرمش برای تزئین آب‌دوغ‌خیار ایرانی، جاجوق ترکیه‌‌ای و باسلوق استفاده می‌شود فراتر ‌از اینها در جهان ارزش دارد و در ایران شاید به آن کم ‌بها داد‌‌ه‌ می‌شود. 

ارزش افزوده‌‌ ناشی از تولید و فراوری گل ‌محمدی در کشور و همدان محقق‌کننده اقتصاد مقاومتی است، چراکه فقط گل‌ محمدی نیست که کاربرد دارد بلکه فر‌اورده‌هایی از آن به دست می‌آید که چند برابر هزینه تولید آن برای تولید‌کننده ارز‌آوری دارد. طالبان زیادی آماده خرید گل‌های خوشرنگ و حوشبوی محمدی ایران هستند اما این خریداران زمانی در این صف انتظار می‌مانند که مبدأ تولیدی مانند همدان زمینه فر‌اوری محصولات آن را هم برای تامین مواد اولیه تولید صنایع آرایشی و بهداشتی و غذایی فرا‌هم کرده باشد. 

همچنین گلاب جایگاه معنوی خاصی برای تطهیر اماکن مقدس و مذهبی مسلمانان دارد و هر سال مقدار قابل توجهی گلاب از ایران به خانه‌ خدا ارسال می‌شود. کشور‌های غیر‌مسلمان هم برای تهیه اقلام مورد ‌نیاز خود خواهان گلاب ناب ایرانی هستند. همدان در سا‌ل‌های اخیر قدم‌هایی برای تولید گل ‌محمدی برداشته است که باید دید وضعیت آن در استان چطور است و کشاورزان و تولید‌کنندگان این حوزه با چه روندی این محصول را به دست مشتری می‌رسانند. 


زمینه تولید با تامین تسهیلات فراهم شده است

مدیر صنایع کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان گفت: در این استان سالانه 180 هکتار گل‌ محمدی کشت می‌شود و 220 تن گل از آن برداشت می‌شود. برای فر‌اوری گیاهان دارویی در استان همدان 3 کارگاه داریم که با ظرفیت6 هزار‌ تن در سال فعالند و همچنین آماده راه‌اندازی کارگاه‌های دیگری با ظرفیت تولید 7 هزار‌ تن نیز هستیم. 

غلامحسین تقوی با یاد‌آوری این‌که سالانه در استان همدان 12 هزار تن گیاهان دارویی تولید می‌شود، افزود: این گیاهان شامل زعفران، گل‌ محمدی، گشنیز، رازیانه، خارمریم، بابونه و غیره است. استان همدان امسال در حوزه‌ فر‌اوری گیاهان دارویی موفق به راه‌اندازی یک واحد گلاب‌گیری و گیاهان دارویی هم شده است که ظرفیت فر‌اوری300 تن گلاب و ایجاد اشتغال برای 10 نفر را دارد. این واحد افزون بر گلاب، 25 کیلو‌گرم هم اسانس تولید می‌کند. 

وی اظهار کرد: تا 3 سال آینده با مجوزهای در دست اقدام سازمان‌ جهاد کشاورزی استان همدان ظرفیت فر‌اوری گیاهان دارویی استان همدان دو برابر خواهد شد یعنی به دلیل ارزش افزوده موجود در فر‌اوری گیاهان دارویی به صورت اسانس و عرقیات گیاهی و غیره زمینه سرمایه‌گذاری فراهم است. برای هر واحد سرمایه‌گذاری با حمایت دولت و بخش خصوصی حدود یک میلیارد ‌تومان سرمایه نیاز است. 

مدیر صنایع کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان در پاسخ به این سوال که جهاد‌ کشاورزی برای توسعه و رشد صنایع تبدیلی و فراوری گیاهان دارویی و گل‌ محمدی چه حمایتی دارد، توضیح داد: اکنون همه گلاب تولیدی صرف استان می‌شود و حتی از استان‌های دیگر هم وارد استان همدان می‌شود و در این حوزه به سرمایه‌گذاری نیاز است. جهاد‌ کشاورزی با تایید مجوزها و معرفی تولیدکنندگان به بانک برای دریافت تسهیلات حمایت خود را از تولید و راه‌اندازی صنایع فراوری انجام داده است. 


هزینه‌های سربار تولید

یک تولیدکننده گلاب با اشاره به این‌که 2 نوع گل ‌محمدی با خار و بدون خار (کم‌خار) داریم، گفت: هرقدر کیفیت نهال و تراکم کشت گل ‌محمدی بیشتر باشد کیفیت گل‌ تولیدی در تامین ماده اولیه گلاب بیشتر است. گل‌ محمدی به دلیل کم‌آب‌بر ‌بودن و مقاومت در برابر آفت‌ها محصول مناسبی برای کشاورز است و هزینه‌های تولید آن هم کم است و با افزایش ارزش افزوده تولید آن به صرفه است. 

مهرداد میرزایی با یاد‌آوری این‌که تولید‌کننده نهال گل‌محمدی است و کشت زعفران هم دارد، تصریح کرد: واحد تولیدی با سرمایه حدود 3‌ میلیارد تومان راه‌اندازی کرده است که 2 میلیارد آن آورده خودش است. او در این واحد توانایی تولید 300 تن گلاب را دارد اما اکنون به دلیل نبود سامانه بسته‌بندی مناسب، گلاب تولیدی خود را در گالن‌های 20 لیتری ذخیره می‌کند چون سرمایه‌ خود را برای راه‌اندازی واحد هزینه کرده است و توان تامین سامانه بسته‌بندی را ندارد و باید بانک‌ها سرمایه در گردش به او بدهند که فعلا به دلیل دریافت تسهیلات امکانش نیست. 


سود‌ سنگین تسهیلات بانکی

این تولیدکننده گلاب توضیح داد: برخی بانک‌‌ها با سود 16 تا 18 درصد وام می‌دهند، اما برای من تولید‌کننده جز ضرر چیزی نیست. باید دولت حمایت کند و تسهیلات در گردش با سود کمتر در اختیار تولید‌کننده قرار دهد تا تولیدکننده چرخه تولید خود را تکمیل کند و مجبور نباشد گلاب خود را به صورت فله‌ای به بازار عرضه کند. 

میرزایی گفت: از بانکی که برای راه‌اندازی واحد تولیدی وام گرفتم از همان نخستین مبلغ پرداختی وام قسطش را هم تقاضا کردند در حالی که باید به تولید‌کننده فرصت بدهند تا واحدش را راه‌‌اندازی کند (تنفس باز‌پرداخت تسهیلات). با به سود رسیدن واحد تولید‌ی تولید‌کننده توان پرداخت اقساط را خواهد داشت و مشکلی برای تولیدش ایجاد نمی‌شود و تولید رونق بیشتری می‌گیرد. 

وی افزود: این واحد تولیدی به غیر از گلاب توان تهیه و فراوری سایر محصولات گیاهی مانند زعفران را هم دارد و به صورت غیر‌مستقیم برای 120 نفر شغل ایجاد می‌کند، اما با این وضعیت حدود 10 نفر در آن کار می‌کنند. در واحد تولیدی‌ام مشکل تامین گاز دارم و شرکت گاز هم تقاضای 500 میلیون تومان برای گاز‌کشی کرده است به دلیل ناتوانی ذر پرداخت این مبلغ تاکنون برای فعال ماندن واحد خود 4500 لیتر سوخت گازوئیل به صورت قرضی تامین کرده‌ام. 


قیمت پایین خرید و هزینه‌ بالای تولید

بخش دیگر تولید گل ‌محمدی هم به کشاورزان مربوط است این‌که کشاورزان در چه فرایندی تولید خود را انجام می‌دهند و در این تلاش برای تولید با کدام مسائل مواجهند.  محمود زندی کشاورز تولید‌کننده گل‌ محمدی در ملایر بیان کرد: 4 سال است در این حوزه فعال است و سالی 2 تن برداشت گل ‌دارد. گل ‌محمدی به دلیل مصرف کم برای کشاورزی مناسب است اما قیمت خرید آن کم است. 

وی ادامه داد: برای تولید هر کیلو‌گرم گل ‌محمدی با هزینه آب، برق، برداشت و حمل‌و‌نقل 4 هزار ‌تومان هزینه کردم اما اکنون گل ‌محمدی را کیلویی 10 هزار تومان می‌خرند. اگر گل ‌محمدی موقع گل ‌دادن چیده نشود، ضرر زیادی به کشاورز می‌زند. امسال به دلیل برخورد گل‌دهی گل‌محمدی با تعطیلات عید ‌فطر نتوانستم به تعداد کافی کارگر تامین کنم و از برداشت 4 تنی که پیش‌بینی می‌کردم مقدار برداشت من 5/2 تن کاهش داشت. 

این کشاورز با یاد‌آوری‌ این‌که گل‌محمدی را قبلا 17 هزار ‌تومان می‌خریدند و اکنون به 10 هزار ‌تومان تنزل یافته است، گفت: گل ‌محمدی در مدت 20 روز گل‌دهی دارد اما 3 الی 4 روز آن مناسب برداشت است و در همان موعد هم باید برداشت شود. گل ‌محمدی محصول پر‌تنشی است و اگر برداشت مناسب نداشته باشد، گل‌های آن می‌ریزد و دیگر ارزش برداشت ندارد.