دردسر نفتکشها
طی 3 ماه اول امسال ۱۰ تانکر حامل مواد شیمیایی و مشتقات نفتی در محورهای مواصلاتی کردستان واژگون شد
محمدتوفیق مشیرپناهی/ سنندج - خبرنگار
یکی از بزرگترین چالشهای مردم کردستان ترانزیت در محورهای مواصلاتی است. ترانزیت سوخت و تردد کامیونهای ایرانی و عراقی در این منطقه، از جاده خطرناک مریوان به سنندج، بر میزان خسارتهای جانی و مالی در کردستان افزوده است. این کامیونها، سوخت را از کشور مبدأ، یعنی عراق، به پالایشگاههای ایران در سایر استانها منتقل میکنند و همین مساله نارضایتی شهروندان کردستانی را به دنبال داشته است. آنها میگویند تردد این کامیونها نهتنها موجب ایجاد ارزشافزوده بهطور مستقیم در استان نمیشود، بلکه جادههای نهچندان مطلوب و مناسب کردستان را نیز مستهلک میکند. از طرف دیگر، رعایت نکردن مسائل ایمنی از سوی برخی رانندگان تریلرها بر دامنه مشکلات اضافه میکند. طی 3 ماه اول امسال شاهد واژگونی ۱۰ تانکر حامل مواد شیمیایی و مشتقات نفتی در محورهای مواصلاتی استان بودیم که فقط در یک نمونه آن، انفجار موجب از بین رفتن سرنشینان چندین دستگاه خودروی عبوری دیگر در جاده شد. اتفاقی که کردستان از 3 دهه پیش چند وقت یکبار شاهد آن است.
تهدید جدی محیط زیست
فعال مدنی و عضو انجمن چیاسبز میگوید: ورود فراوردههای نفتی بر اثر سوانح جادهای به رودخانههای غرب استان تهدیدی مستقیم و موجب آلودگی رودخانههاست. مساله وقتی اهمیت بیشتری مییابد که بدانیم هر لیتر فراورده میتواند 6 میلیون لیتر آب سالم را آلوده کند. در این شرایط ورود هزاران لیتر فراورده نفتی به رودخانههای استان در سال میتواند تهدیدی بسیار جدی برای این منابع آبی باشد.
رئوف عامریفر میافزاید: با واژگونی تانکرهای حمل سوخت در جادههای پر پیچ و خم استان، هزاران لیتر مواد فسیلی و شیمیایی وارد رودخانه میشود و رودخانه آزاد از سرچشمههای سیروان مرتب بر اثر واژگونی تانکرهای حمل سوخت آلوده میشود.
وی با بیان اینکه قوانین سخت زیستمحیطی کشور شستن خودرو و حتی شستن قالیچه یک فرد روستایی را در رودخانهها ممنوع کرده است و بعضا شاهد برخورد با این تخلفات هستیم، تصریح میکند: این در حالی است که هر ماه هزاران لیتر از این آلایندهها توسط تانکرهای حمل سوخت وارد منابع آبی زلال استان میشود. باید هرچه زودتر تمهیدات لازم در این زمینه اندیشیده شود.
هر 24 ساعت به طور متوسط 285 تانکر پر از مواد فسیلی در مسیری به طول تقریبی 300 کیلومتر در کردستان تردد میکنند که هر یک از این تانکرها محتوی 37 هزار لیتر مواد نفتی هستند
تردد تانکرها از مرز باشماق
بر اساس اطلاعات و آمار رسمی از مبادی ورود و خروج تانکرهای حامل سوخت فسیلی از مرز باشماق مریوان، در هر 24 ساعت 180 تا 200 تانکر از این مرز وارد میشوند و حداقل نیمی از این تعداد در مسیر برگشت به کشور عراق مازوت حمل میکنند. در مجموع میتوان گفت در 24 ساعت به طور متوسط 285 تانکر پر از مواد فسیلی در مسیری به طول تقریبی 300 کیلومتر در استان کردستان تردد میکنند. هر یک از این تانکرها محتوی 37 هزار لیتر مواد نفتی (فسیلی) هستند. این عدد و رقم مربوط به 24 ساعت است و نشان میدهد در طول ماه و سال همواره چه خطر بزرگی در کمین منابع آبی و اراضی و خاک این استان است. اگر ضریب غیراستاندارد بودن، کوهستانی و صعبالعبور بودن را به آن بیفزاییم، پیشبینی واژگونی بخشی از این تانکرها فاجعه زیستمحیطی است که حداقل طی 15 سال اخیر بارها رخ داده است. تانکرها و رانندگان آنها بیمه دارند، اما محیط زیست اطراف جادهها و محوطههایی را، که در معرض آلودگی مواد ناشی از واژگونی آنهاست، چه کسی یا ارگانی بیمه میکند؟
انتقال سوخت؛ فقط از راه لولهکشی
نماینده مریوان و سروآباد در مجلس شورای اسلامی میگوید: بر اساس توافقی که اواخر سال گذشته میلادی بین دولت عراق و ایران انجام شد، روزانه حدود ۳۰ هزار بشکه نفت کرکوک با تانکر به پالایشگاه کرمانشاه منتقل میشود.
منصور مرادی با بیان اینکه انتقال نفت و مواد سوختی با این حجم روزانه توسط دهها تانکر در جادههای استان و محور مریوان- سنندج به کرمانشاه و گاهی یکی از استانهای مرکزی انجام میشود، میافزاید: آمار دقیق تعداد سفرهای این تانکرها و تردد جادهای آنان در کردستان در دست نیست. این موضوع و توافق انتقال روزانه 30 هزار بشکه انواع مواد نفتی 2 بحث را مطرح میکند. اول اینکه کارشناسان نفتی معتقدند انتقال روزانه مواد نفتی در این حجم فقط از راه لولهکشی، در اینجا لولهکشی بین استان کرکوک با کرمانشاه، امکانپذیر است.
دوم اینکه آخرین راه انتقال با تانکرهای حمل مواد سوختی است و با این وجود تانکرها هم باید دارای ناوگان سالم و بدون ایراد و فرسودگی باشند. رانندگان عراقی طرف توافق باید ضمن آموزش و آشنایی کامل با مسیر از انواع مسیریاب و جیپیاس و مکانیک و کمکراننده برخوردار باشند.
مرادی با بیان اینکه در یک سال اخیر تردد تانکرهای حمل سوخت مجهز به هیچکدام از این موارد ایمنی نبودهاند میگوید: در خوشبینانهترین شرایط، تردد این تانکرها، حتی اگر بدون هیچ اتفاق و تصادفی باشد، به استهلاک آسفالت درونشهری مریوان و جادهای و صدمه دیدن محیط زیست منجر میشود.
به گزارش همشهری، با توجه به اظهار نظر کارشناسان نفتی، آمار تصادفهای یک سال اخیر موید این نکته است که برای انتقال نفت خام از کرکوک به کرمانشاه با کامیونها، احتمال هرگونه تصادف با درصد بالا وجود دارد و باید خط لوله برای انتقال نفت کرکوک به کرمانشاه ایجاد کرد تا دیگر نیازی به استفاده از این کامیون نباشد.
تصمیمی مبنی بر ممانعت از تردد تانکرهای ترانزیتی حامل سوخت از کردستان اتخاذ شد و قرار بود محل تردد از خاک عراق به مرز پرویزخان در کرمانشاه انتقال داده شود که هنوز اجرایی نشده است
محور پرحادثه سنندج - مریوان
معاون نظارت و پایش اداره کل محیط زیست کردستان هم، با بیان اینکه در 3 ماه اول امسال ۱۰ تانکر حامل مواد شیمیایی و مشتقات نفتی در محورهای مواصلاتی این استان واژگون شدهاند، این تعداد را نسبت به مدت مشابه آن در سال گذشته بیشتر میداند.
اقبال حمیدی با شرح اینکه ظرفیت تانکرهای حامل مواد سوختی بستگی به نوع آنها از ۲۴ هزار تا ۲۷ هزار لیتر است، میافزاید: سال گذشته در این مدت 8 دستگاه تانکر حامل مواد سوختی واژگون شدند.
وی با بیان اینکه آخرین واژگونی امسال در این استان مربوط به تانکری با ظرفیت ۲۷ هزار لیتر مازوت در روزهای اخیر و در محور سنندج – مریوان و حوالی روستای برقرو است، اظهار میکند: اگر تانکر وابسته به شرکت نفت باشد، مجهز به پمپهایی است که میتواند میزان سوخت ریختهشده را به داخل تانکر دیگری پمپاژ کند، اما تانکری که متعلق به شرکت نفت نباشد، فاقد این تجهیزات است. به همین دلیل تنها راهکار ایجاد سد و مانع خاکی است تا سوخت ریختهشده جذب خاک شود تا سپس این خاک به جایگاه دفن زباله منتقل شود.
معاون نظارت و پایش اداره کل محیط زیست کردستان با بیان اینکه ۶۰ درصد تانکرهای واژگونشده در سال جاری مربوط به محور سنندج- مریوان بوده است، میگوید: هنوز زیرساخت تردد ترانزیت در جادههای استان تعریف نشده، اما همچنان شاهد تردد تانکرهای ترانزیتی در محورهای استان هستیم.
حمیدی میافزاید: تصمیمی مبنی بر ممانعت از تردد تانکرهای ترانزیتی حامل سوخت از کردستان اتخاذ شد و قرار بود محل تردد از خاک عراق به مرز پرویزخان در کرمانشاه انتقال داده شود که هنوز اجرایی نشده است.
معاون نظارت و پایش اداره کل محیط زیست کردستان با بیان اینکه بر اساس آییننامه حمل و نقل مواد شیمیایی، تردد تانکرهای سوخت در شبها و روزهای تعطیل ممنوع است، میگوید: همچنان به این آییننامه عمل نمیشود و بیشترین واژگونی این تانکرها در شب و زمان تاریکی هوا و قبل از طلوع آفتاب است.