سرنوشت نامعلوم ساخت مترو قزوین _ هشتگرد

ساخت مترو (قطار حومه‌ای) قزوین ـ هشتگرد که سال‌ها از طرح آن می‌گذرد آینده نامشخصی دارد و اجرای آن در گرو مشخص شدن وضعیت سودآور بودن پروژه و تامین هزینه‌های مالی آن توسط سرمایه‌گذاران بخش خصوصی است. ‌

به گزارش ایرنا، حل مسائل و مشکلات مربوط به حمل‌ونقل‌های درون‌شهری و بین شهرهای نزدیک در شهرهایی که روز به روز دامنه توسعه جغرافیایی و پیرامونی آنها فزونی می‌یابد و به دنبال خود نیز ترافیک و آلودگی‌های زیست‌محیطی و صوتی و دیگر مشکلات را به همراه دارد همواره از دغدغه مدیران شهری و مسئولان مرتبط با این حوزه است. 

در این بین حمل‌و‌نقل ریلی به دلیل امنیت بالا، کاهش هزینه و زمان سفر، صرفه‌جویی در مصرف سوخت و کمک به محیط‌زیست مورد توجه قرار دارد. در کشورمان طی سال‌های گذشته روند توسعه حمل‌و‌نقل ریلی سرعت بیشتری یافته است و اکنون بسیاری از شهرهای بزرگ کشور خط مترودارند و همچنین بین شهرهای بزرگ اطراف پایتخت نیز این وسیله نقلیه به جابه‌جایی و سفر شهروندان کمک زیادی می‌کند. 

در این زمینه، یکی از طرح‌های ریلی که در سطح ملی و کلان مطرح است امتداد خطوط ریلی پرسرعت در قالب قطار حومه‌ای از هشتگرد به قزوین است که به مترو هشتگرد ـ قزوین معروف شده و پس از 7 سال از طرح آن هنوز در پیچ‌وخم‌های اداری و تصمیم‌گیری مسئولان، مشخص شدن وضعیت سوددهی و یافتن بخش خصوصی و سرمایه‌گذار مناسب مانده است و سرانجام آن مشخص نیست. 

البته گفته می‌شود دیدگاه حاکم در وزارت راه و شهرسازی معتقد است به جای اجرای این طرح باید تقویت خطوط فعلی (خط آهن قزوین ـ کرج ـ تهران) از جمله چند خطه کردن و قرارگیری قطارهای سریع‌السیر در این مسیر را در دستور کار قرار داد با این حال هنوز اجرای مترو هشتگرد ـ قزوین یا اجرا نکردن آن از سوی دستگاه و مرجعی به‌طور شفاف و مشخص اعلام نشده است. 


‌ترجیح مردم

معاون حمل‌و‌نقل و ترافیک شهردار قزوین، سیاست کلان کشور را در حوزه حمل‌و‌نقل توسعه خطوط ریلی دانست و گفت: بسیاری از کشورهای توسعه افته مانند چین و ژاپن برای ارتباط بین شهرهای خود از خطوط ریلی پرسرعت بهره گرفته‌اند و موفقیت‌های بزرگی را در حوزه حمل‌و‌نقل کسب کرده‌اند. 

وهاب میزانی تصریح کرد: قزوین یکی از معدود شهرهای کشور است که سابقه داشتن خط آهن سراسری آن به زمان‌های دور می‌رسد اما اگر امروز از شهروندان آن بپرسیم که مثلا برای سفر به تهران ترجیح می‌دهند از قطار استفاده کنند یا از خودرو، پاسخ آنان تا حدود بسیار زیادی گزینه دوم خواهد بود. 

وی ادامه داد: دلیل این مساله به ۲ موضوع مربوط می‌شود که مورد نخست آن واقع شدن ایستگاه تهران در یک موقعیت نامناسب بوده که دسترسی افراد را برای انجام برخی کارها به خصوص اداری و درمانی سخت کرده است. دلیل دوم ضرورت ساخت یک ایستگاه مدرن در قزوین است چراکه ایستگاه فعلی بیشتر جنبه بارگیری و حمل کالا را دارد و در وهله دوم پذیرای مسافران است و این مساله در نحوه خدمات‌دهی به متقاضیان سفر با ریل تاثیر گذاشته است.

این مساله باعث شده است تا تأخیر قطار در رسیدن به برخی شهرها از جمله تبریز که از مسیر جاده 4 ساعت به طول می‌انجامد، گاهی اوقات به ۱۰ تا ۱۲ ساعت از طریق ریل برسد و این موضوع در استفاده مردم از خطوط ریلی تاثیر منفی می‌گذارد. 

معاون حمل‌و‌نقل و ترافیک شهردار قزوین به ایده اتصال قطار شهری هشتگرد به قزوین اشاره کرد و افزود: این مساله در اواخر دولت دهم مطرح شد و مطالعاتی نیز در آن زمان صورت گرفت و حتی بودجه اجرایی نیز برای آن در نظر گرفته شد. با تغییر دولت و تحول در سیاست‌های وزارت راه و شهرسازی، تقویت خطوط موجود مورد توجه قرار گرفت که دوخطه کردن خط آهن قزوین ـ کرج ـ تهران و قزوین ـ زنجان از جمله آنها بود. 


‌ تقویت خطوط ریلی موجود

رئیس اداره هماهنگی حمل‌و‌نقل اداره کل راه و شهرسازی استان قزوین نیز گفت: در حوزه حمل‌و‌نقل سیاست وزارت راه و شهرسازی براساس اسناد بالادستی توسعه و تقویت خطوط ریلی موجود است. 

سعید کبیری با اشاره به بازآفرینی و اصلاح ۳۰ ایستگاه راه‌آهن کشور از سوی راه‌آهن جمهوری اسلامی که قزوین نیز یکی از آنها بوده است، افزود: متاسفانه امروزه بسیاری از ایستگاه‌های قطار به دلیل واقع شدن در ته خط رفت‌وآمدی ندارند اما با انجام چنین اقداماتی می‌توان شاهد پویایی و استفاده بیشتر مردم از قطار باشیم. 

وی طرح ساخت قطار حومه‌ای هشتگرد ـ قزوین را به لحاظ محتوایی از راه‌آهن به لحاظ سرعت و سایر موارد مجزا دانست و توضیح داد: با توجه به این‌که اولویت نخست در توسعه شبکه ریلی کشور خطوط ریلی موجود قرار داده شده به همین منظور پروژه دوخطه شدن خط آهن قزوین ـ تهران و قزوین ـ زنجان به مورد اجرا گذاشته شده است که در صورت تامین اعتبارات لازم خط آهن قزوین ـ تهران با ۹۰ درصد پیشرفت فیزیکی امسال به بهره‌برداری برسد. 
‌

 حجم بالای ترافیک

مدیرکل فنی استانداری قزوین گفت: با توجه به ظرفیت‌های موجود، به خصوص حجم بالای ترافیک تهران تا هشتگرد که گاهی اوقات حتی به قفل شدن مسیر نیز می‌انجامد، حساسیت حمل‌و‌نقل و جابه‌جایی مسافر به پایتخت را از شهرهای اطراف به خصوص قزوین که استان معین تهران است بالا برده است. 

پیمان پیرمرادی تصریح کرد: برای توسعه خطوط ریلی علاوه بر تقویت و توسعه خط آهن کنونی و انجام برخی پروژه‌هایی مانند TOD (توسعه مبتنی بر حمل‌و‌نقل همگانی) و بازآفرینی در ایستگاه‌های راه‌آهن، موضوع ادامه خط ریلی هشتگرد ـ قزوین در دستور کار وزارت راه و شهرسازی قرار گرفته است. 

وی ارتباط موجود ایستگاه قزوین با شهر را نادرست دانست و افزود: اگر بتوانیم شهروندان را با مدل‌های مختلف و با سرعت بیشتر به خط ریل برسانیم، در آن صورت می‌توانیم در انتقال مسافر از جاده به ریل موفق‌تر عمل کنیم. 


‌ امکان‌سنجی ساخت مترو

مدیرکل فنی استانداری قزوین توضیح داد: مشاور طرح قطار شهری هشتگرد ـ قزوین 3 موضوع امکان‌سنجی، ترافیک و موارد جابه‌جایی مسافر را بررسی کرده است و اگر در هر مرحله احساس شود که وزنه کار به سمت داشته‌های موجود یعنی لزوم تقویت و توسعه راه‌آهن باشد، به همان سمت حرکت می‌کنیم اما قطعا تا مطالعات مشاور کامل نشود نمی‌توان بر مقبولیت موضوع تأکید کرد. 

پیرمرادی یادآور شد: اگر بخش خصوصی بتواند با مطالعات انجام‌شده از سوی مشاور به نتیجه سودآوری این پروژه برسد، قطعا به سمت اجرای طرح قطار شهری هشتگرد ـ قزوین حرکت خواهیم کرد و دولت نیز از این مساله حمایت خواهد کرد. 

وی با اشاره به مراحل سه‌گانه طرح قطار شهری هشتگرد ـ قزوین از سوی مشاور، گفت: مطالعات اولیه و برنامه‌‌ریزی حمل‌ونقل، مطالعات هندسی و ریلی و تدوین مدل ترافیکی کریدور از جمله موارد یادشده بود. 

این مقام مسئول تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام را در اولویت دانست و خاطرنشان کرد: با توجه به این‌که تقویت خطوط ریلی سیاست اصلی راه‌آهن است اما ورود بخش خصوصی به موضوع ریل در صورت توجیه اقتصادی آن نیز مورد توجه دولت و حتی مورد حمایت برنامه‌های سیاست کلان کشور قرار می‌گیرد. 

پیرمرادی افزود: انجام برخی طرح‌ها مانند TOD و بازآفرینی نیز می‌تواند ایستگاه‌های راه‌آهن را به مراکزی کارآمدتر تبدیل کرده و مردم را نیز به استفاده از قطار برای مسافرت‌های بین شهری تشویق کند. 


مزایای راه‌آهن

رئیس اداره هماهنگی حمل‌و‌نقل اداره کل راه و شهرسازی استان قزوین با بیان این‌که هیچ تردیدی در ضرورت توسعه و تقویت خطوط ریلی در کشور نیست، گفت: به ازای هر تن کیلومتر جابه‌جایی کالا و مسافر 59/0 لیتر گازوئیل مصرف می‌شود. این میزان در خطوط ریلی 11/0 لیتر یعنی ۶ برابر کمتر است.

همچنین تولید آلودگی به ازای هر تن کیلومتر کامیون‌ها در جاده‌ها 7/3 گرم دی‌کسید کربن در هواست که این میزان در قطار فقط 37/0 یعنی ۱۰ برابر کمتر است و این اهمیت و ضرورت توسعه خطوط ریلی را در کشور دوچندان می‌کند. 

سعید کبیری با بیان این‌که کشورمان به شدت نیازمند توسعه خطوط ریلی است، افزود: ایران ۴۰ برابر مساحت کشوری مانند هلند را دارد اما طول خطوط ریلی این کشور کوچک اروپایی 5/1 برابر خطوط کشور ماست. 

وی بیان کرد: این اعتقاد در راه‌آهن وجود دارد که اگر یک خط ریلی به ۲ خط افزایش پیدا کند ظرفیت جابه‌جایی به جای ۲ برابر 8/3 برابر و در صورت اجرای بلوک‌بندی این میزان به 8/5 برابر افزایش می‌یابد.