نقد و نظر
توسعه، آموزش زیربنایی می‌خواهد
ایمان مهدی زاده ـ پژوهشگر توسعه پایدار
مهم‌ترین تفاوت توسعه، نسبت به رشد، چندجانبه نگری و توجه به زیرساخت‌هاست. از این‌رو صرفا داشتن آمار بالای رشد به منزله توسعه آن بخش نیست، مگر درنظر گرفتن شاخص‌های جنبی که اهمیت زیادی دارد. یکی از وجوه مهم توسعه، توجه به معماری فضاهای مختلف است؛ چنانکه معماری را مهندسی فرهنگ می‌نامند و به آن نگاهی زیرساختی دارند.
ایران با اقلیمی متنوع، دارای فرهنگ غنی است که هر بخش این سرزمین با معماری کاربردی همان اقلیم، ایجاد و توسعه یافته است. با این همه در قرن بیست و یکم دچار فقدان معماری در فضاهای مختلف شده‌ایم.
رشد جمعیت ایران طی ده‌های اخیر افزایش چشمگیری داشته که مجالی برای توسعه و ایجاد زیرساخت نداده است. متأسفانه برخی مدارس، به‌ویژه مدارس دولتی بسیار شبیه محبس‌های داخل شهر است. تفاوت ظاهری‌شان صرفا در برجک‌های نگهبانی و سیم خاردار لب دیوار دیده می‌شود.
توسعه انواع مدارس دولتی و غیردولتی از یک سو و ایجاد مراکز و مؤسسات آموزشی از سوی دیگر، صنعت آموزش را تبدیل به صنعتی درآمدزا کرده اما بی‌توجهی صاحبان کسب و کارهای آموزشی به مقوله معماری در خروجی و خدمات به جامعه مشهود است.
این در حالی است که مهم‌ترین شاخص توسعه در بخش آموزش، افزایش سرمایه اجتماعی و خدمات رسانی به همنوعان محسوب می‌شود اما به‌رغم افزایش جامعه آموزش‌پذیر، سرمایه اجتماعی نه‌تنها افزایش نداشته که دچار افت و کاهش شده و مغایر با اصول توسعه‌ای محسوب می‌شود. بر خلاف شرایط اقلیمی متفاوت، مدارس کشور یک همگونی محبس گونه دارند. طوری که گریز از دیوارهای مدارس پسرانه جزو خاطرات جمعی قرار گرفته است. فضای آموزشی باید لطافت ذهن خلاق جوان را درنظر بگیرد و با ایجاد فضاهای خلاقانه، کنشگری جوانان و نوجوانان را موجب شود. اگر می‌خواهیم خروجی آموزشگاه‌ها برای جامعه مفیدتر باشد باید در قوانین بازنگری کنیم. نمایندگان خانه ملت می‌توانند برای ایجاد تغییرات اساسی و زیربنایی در حوزه آموزش با دانشکده‌ها و انجمن‌های معماری مشورت کرده و حداقل‌هایی را برای ایجاد فضای آموزشی در قوانین بگنجانند.
