وجود 200 تپه باستانی در لرستان

فاطمه حافظی | الیگودرز- خبرنگار:


شهرستان‌های ازنا و الیگودرز در شرق لرستان آثار تاریخی و فرهنگی متعددی دارند که بسیاری از آنها تاکنون آن‌گونه که باید و شاید معرفی نشده‌اند. این 2 شهرستان از آثار ثبت ملی شده زیادی برخوردارند و یکی از ویژگی‌های منحصر به ‌فرد آنها داشتن بیش از 200 تپه باستانی است که نشان از سکونت بشر طی قرن‌های دور در آنها دارد.

تعداد زیاد تپه‌ها و محوطه‌های باستانی در این شهرستان‌ها موجب شده است لرستان از نظر آثار غیرمنقول تاریخی و فرهنگی همچون تپه‌های باستانی و محوطه‌های ثبت شده در فهرست ملی رتبه دوم کشور را به خود اختصاص دهد.


وجود 163 اثر ثبت ملی شده در ازنا

مدیر میراث فرهنگی، صنایع‌ دستی و گردشگری شهرستان‌های ازنا و الیگودرز به خبرنگار همشهری می‌گوید: در شهرستان ازنا 163 اثر ثبت ملی شده وجود دارد که از این تعداد 160 مورد تپه باستانی و 3 مورد بناهای تاریخی هستند.

«عباس جمشیدوند» ادامه می‌دهد: قدیمی‌ترین آثار این شهرستان تپه‌های تاریخی هستند که قدمت آنها به دوران پیش از تاریخ و عصر آهن می‌رسد. از 160 تپه باستانی و تاریخی موجود در شهرستان ازنا 28 مورد به دوران پیش از تاریخ تعلق دارند.وی بیان می‌کند: 3 بنای تاریخی این شهرستان امامزاده قاسم(ع)، امامزاده ابراهیم(ع) و امامزاده تازران(ع) هستند که قدیمی‌ترین آنها بقعه امامزاده قاسم(ع) است که قدمت آن به قرن هشتم هجری ‌قمری برمی‌گردد.


نیاز آثار تاریخی ازنا به مرمت

این مسئول در ادامه با بیان این‌که ابنیه تاریخی ازنا به مرمت نیاز دارند، اظهار می‌کند: سالانه حدود 50 میلیون تومان برای مرمت به این شهرستان تخصیص داده می‌شود که فراخور این مبلغ کارهای مرمتی صورت می‌گیرد.

جمشیدوند می‌افزاید: مهم‌ترین موضوع در مورد تپه‌های باستانی حفاظت و حراست از آنهاست که باید از ایجاد خطر برای این تپه‌ها جلوگیری کرد. وی می‌گوید: مواردی که برای تپه‌های باستانی ایجاد خطر می‌کنند عبارتند از: ساخت جاده، عوامل طبیعی (سیل، زلزله) سدسازی، توسعه شهرها و روستاها و... . جمشیدوند بیان می‌کند: برای پیگیری این موارد و ممانعت از تخریب این‌گونه تپه‌ها باید در وهله اول تپه‌ها ثبت ملی شده باشند و در وهله‌های بعد اداره میراث به عنوان متولی از آنها حراست کند.


وجود 104 اثر ملی ثبت شده در الیگودرز

جمشیدوند در بخش دیگری از صحبت‌هایش به آثار تاریخی شهرستان الیگودرز نیز اشاره می‌کند و می‌گوید: این شهرستان 104 اثر ثبت ملی شده دارد که 100 مورد آن تپه و سایت باستانی و 4 مورد بنای تاریخی شامل حمام موشله، سرداب موشله، حمام جوز و قلعه باجول هستند.

وی ادامه می‌دهد: قدیمی‌ترین آثار تاریخی این شهرستان تپه‌های آن هستند. 25 تپه در الیگودرز به دوران پیش از تاریخ تعلق دارند. به گفته جمشیدوند سرداب موشله، حمام جوز و حمام موشله متعلق به دوران معاصر هستند و قلعه باجول به دوران زندیه و اوایل قاجار تعلق دارد.

مدیر میراث فرهنگی، صنایع‌ دستی و گردشگری شهرستان‌های ازنا و الیگودرز اظهار می‌کند: 4 بنای تاریخی این شهرستان هم به مرمت نیاز دارند و در صورت تامین اعتبار لازم کار مرمت آنها انجام می‌شود. البته ناگفته نماند که مرمت سرداب موشله به اتمام رسیده است و تنها برای مرمت حمام موشله، حمام جوز و قلعه باجول به تخصیص اعتبار نیاز داریم.


وجود 200 تپه باستانی در ازنا و الیگودرز

مسئول باستان‌شناسی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌ دستی و گردشگری استان نیز به همشهری می‌گوید: یکی از مهم‌ترین وظایف سازمان میراث فرهنگی ثبت آثار فرهنگی و تاریخی است. یک اثر وقتی ثبت ملی می‌شود، به لحاظ حقوقی ارزش بیشتری پیدا می‌کند و انجام وظایف راحت‌تر می‌شود.

«محمدرضا محمدیان» می‌افزاید: در شهرستان‌های ازنا و الیگودرز 200 تپه و سایت باستانی ثبت ملی شده وجود دارد که قدمت بیش از 50 مورد از آنها به دوران پیش از تاریخ برمی‌گردد. وی بیان می‌کند: هر اثر تاریخی باید یک ویژگی‌های خاص داشته باشد تا ثبت شود. مثلا ممکن است یک بنا ویژگی‌های هنری و معماری داشته باشد.


اهمیت تپه‌ها از نظر علمی و پژوهشی

محمدیان می‌گوید: در شهرستان‌های ازنا و الیگودرز آثار شاخص تپه‌ها و سایت‌های باستانی هستند. این تپه‌ها سال‌های سال محل سکونت بشر بوده‌اند و همین موضوع مهم‌ترین ویژگی و شاخصه آنهاست. وی ادامه می‌دهد: این تپه‌ها، سایت‌ها و محوطه‌های باستانی از نظر علمی، پژوهشی و باستان‌شناسی حائز اهمیت هستند و جایگاه تاریخی و پیشینه منطقه را روشن می‌کنند.

مسئول باستان‌شناسی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌ دستی و گردشگری لرستان اظهار می‌کند: همین امر دلیلی است بر این‌که میراث فرهنگی باید آنها را در فهرست آثار ملی ثبت و از هرگونه دخل و تصرف در آنها جلوگیری کند و در زمان مناسب کارهای باستان‌شناسی و کاوش‌ انجام دهد و پیشینه آنها را استخراج کند.


رتبه لرستان در زمینه تپه‌ها و محوطه‌های باستانی

این مسئول می‌گوید: لرستان از نظر آثار غیرمنقول تاریخی و فرهنگی همچون تپه‌های باستانی و محوطه‌های ثبت شده در فهرست ملی رتبه دوم کشور را به خود اختصاص داده است. وی اضافه می‌کند: وجود تپه‌های باستانی در 2 شهرستان ارزنا و الیگودرز به دلیل موقعیت خاص منطقه است زیرا شرایط مساعد برای سکونت و زندگی داشته‌اند.


آثار تاریخی در معرض خطر

محمدیان در بخش دیگری از صحبت‌هایش با اشاره به این‌که قطعا تمام آثار در معرض خطر و تهدید قرار می‌گیرند، بیان می‌کند: در لرستان بیشتر از 3 هزار اثر ثبت ملی شده وجود دارد که به دلیل پراکندگی در استان و کمبود نیرو و سخت بودن حفاظت از آنها در معرض خطرند.

محمدیان می‌گوید: اما مهم‌ترین موضوع در پیشگیری از ایجاد خطر برای آثار تاریخی و باستانی، اطلاع‌رسانی به مردم است. آنها باید آگاهی‌های لازم را داشته باشند تا با کمک آنها بتوان از تخریب آثار تاریخی و باستانی جلوگیری کرد.