اخطار حریق در مراتع مرکزی

مریم جباری | اراک- خبرنگار:


  بارندگی‌های مناسب امسال باعث قد کشیدن گیاهان و علفزارهای مراتع شده اما بیشتر این کمربندهای سبز و زیبا قربانی حوادثی می‌شوند که عامل انسانی در وقوع آن برجسته است.

 بارندگی‌های اخیر باعث تقویت رشد گونه‌های مختلف گیاهی، انواع گل‌ها و علف‌های موسمی در دشت‌ها، کوهپایه‌ها و مراتع کشور شده و مناظر بکر و سرسبزی را در نقاط مختلف ایران به وجود آورده است. اما با آغاز فصل گرما و پایان بارش‌ها پدیده آتش‌سوزی مراتع و منابع طبیعی به یکی از مهم‌ترین چالش‌ها و بحران‌های مناطق مختلف کشور تبدیل شده است.

هر سال شاهد وقوع آتش‌سوزی در بخشی عظیم از جنگل‌ها و مراتع کشور و استان مرکزی هستیم که امسال هم با توجه به بارش‌های فراوان عرصه‌های مرتعی نسبت به سال‌های قبل وضعیت مطلوب و قابل توجهی داشته است. این موضوع علاوه بر مزیت‌های خود امکان آتش‌سوزی را در پی دارد که در صورت مهار آن قطعاً علاوه بر مشکلاتی که به همراه دارد هزینه‌ها و خسارت‌های بسیاری را به دنبال خواهد داشت. ۷۰ درصد از وسعت مرکزی را عرصه‌های منابع طبیعی به خود اختصاص داده که در صورت از بین رفتن عرصه‌های مرتعی و جنگلی و از بین رفتن با ارزش‌ترین سرمایه‌های طبیعی موجب فرسایش خاکی، بیابان‌زایی و گردو غبار در استان نیز خواهد شد.

در این بخش، علاوه بر عوامل طبیعی که همان گرم شدن هوا و آتش گرفتن علوفه‌های خشک در ارتفاعات و تسری آن به بخش‌های مختلف است عوامل انسانی نیز دخیل است که عوامل انسانی بر اساس اظهار نظر کارشناسان این حوزه 95 درصد را به خود اختصاص می‌دهد. بنابراین برای پیشگیری از این نوع حوادث باید ساز و کارهایی در حوزه فرهنگ‌سازی عوامل انسانی انجام گیرد تا خسارت‌های انسانی به حداقل برسد.


نقش اصلی عوامل انسانی در آتش‌سوزی مراتع 

معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست استان مرکزی با اشاره به بارش‌های خوب امسال در کشور، به‌ویژه استان مرکزی و تراکم پوشش گیاهی در مناطق مختلف تحت مدیریت و عرصه‌های جنگلی و مرتعی این بخش می‌گوید: امسال با این وضعیت همه شرایط برای ایجاد آتش‌سوزی در بخش‌های مرتعی و جنگلی استان هموار شده است که در این مورد باید آموزش و فرهنگ‌سازی صورت گیرد تا عوامل انسانی که بیشترین نقش را در این بخش دارند در هنگام حضور در طبیعت به نکات ایمنی توجه کنند و مواردی را که ممکن است به آتش‌سوزی مراتع منجر شود رعایت کنند. 

«حمیدرضا مرادی» بیان می‌کند: منابع طبیعی سرمایه‌های ملی هستند که باید در حفظ و نگهداری آنها تلاش کرد تا به نسل‌های بعدی انتقال داده شود. بی‌شک با از بین رفتن این دارایی‌های خدادادی هزینه‌های بسیار زیادی نیز برای احیای مجدد تحمیل می‌شود. وی ادامه می‌دهد: افرادی که در این ایام برای تفریح به طبیعت می‌روند باید از رهاسازی مواد پلاستیکی و شیشه‌ای در جنگل‌ها و مراتع خودداری کنند، زیرا این اشیا در مقابل نورو گرما مانند عدسی ذره‌بین عمل می‌کنند و سبب ایجاد آتش در طبیعت می‌شوند. 

قطعاً توجه به این نکته که هر سال گفته می‌شود و بازهم مورد غفلت و بی‌توجهی قرار می‌گیرد، بسیار دارای اهمیت و ضرورت است. معاون فنی اداره کل حفاظت محیط زیست استان مرکزی می‌افزاید: همچنین این افراد که طبیعت را برای تفریح انتخاب و در این مناطق از منقل، اجاق‌های زغالی و چوبی استفاده می‌کنند بعد از استفاده باید خاکسترهای باقیمانده را با آب خاموش کنند، زیرا با کوچک‌ترین وزش باد سبب روشن شدن مجدد آتش و ایجاد آتش‌سوزی در طبیعت خواهند شد. 

مرادی اظهار می‌کند: افراد به هیچ عنوان حق ندارند در عرصه‌های طبیعی آتش روشن کنند و اگر زمانی بخواهند چنین اقدامی را انجام دهند باید در سطوح بدون پوشش گیاهی این اقدام انجام شود و بعد از استفاده آتش را خاموش و از خاموش شدن آن نیز اطمینان کامل حاصل کنند.


کمبود تجهیزات اطفای حریق برای مراتع 

مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی نیز با اشاره به اطفای بیش از 300 هکتار از مراتع استان مرکزی می‌گوید: در این استان امسال شاهد بارش‌های بسیار خوبی در همه شهرستان‌ها بودیم که این بارش‌ها سبب شده شش شهرستان از پوشش گیاهی بسیار بهتری برخوردار شوند. در نتیجه این شش شهرستان نسبت به وقوع حریق از حساسیت بسیار بالاتری برخوردار هستند. 

«غلامحسین محمدی» بیان می‌کند: سطح پوشش گیاهی در شهرستان‌های اراک، خمین، خنداب، شازند، ساوه و زرندیه احتمال بروز حریق در این شهرستان‌ها را افزایش می‌دهد. همچنین در کنار این شش شهرستان با توجه به این‌که تفرش نیز دارای افزایش بارش‌های دوبرابری نسبت به سال قبل بوده‌ و سطح پوشش گیاهی آن بیشتر از گذشته شده مستعد وقوع آتش‌سوزی است. 

وی ادامه می‌دهد: به همین دلیل تدابیر لازم برای ورود به موقع در صورت بروز حریق و آتش‌سوزی در مراتع اتخاذ شده و ‌اکنون یگان حفاظت منابع طبیعی و تیم اطفای حریق در ۱۲ شهرستان استان در حالت آماده‌باش کامل قرار دارند. البته در این بخش علاوه بر دستگاه‌های مختلف همکاری سازمان‌های مردم‌نهاد نیز لازم است. 

مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان مرکزی می‌افزاید: با توجه به خاص بودن شرایط در سال جاری و برای کنترل شرایط وظایف هر کدام از دستگاه‌ها از جمله محیط زیست، جهادکشاورزی، هلال‌احمر و شهرداری‌ها مشخص شده که در صورت وقوع هرگونه حادثه با منابع طبیعی همکاری داشته باشند. محمدی بابیان این‌که با نگاه پیشگیرانه به دنبال کاهش آتش‌سوزی در مراتع هستیم اظهار می‌کند: بیشترین حریق و آتش‌سوزی در مناطق صعب‌العبور رخ می‌دهد که امکان ورود خودرو به این مناطق وجود ندارد. 

البته تلاش شده تا برخی از تجهیزت در این مناطق قرار داده شود، اما با توجه به این اقدامات هنوز هم استان با کمبود تجهیزات و ماشین‌آلات مجهز در این بخش مواجه است.


ضرورت تجهیز مراتع به دستگاه‌های اطفای حریق 

رئیس سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اراک با بیان این‌که در زمینه حفاظت از عرصه‌های طبیعی همه افراد و دستگاه‌های مختلف باید مسئولیت‌پذیر باشند می‌گوید: هر سال علاوه بر عوامل طبیعی که 5 درصد را به خود اختصاص می‌دهد شاهد از دست رفتن بخش بسیار زیادی از عرصه‌های طبیعی به دلیل ناآگاهی عوامل انسانی هستیم.

«مسعود آقازیارتی» بیان می‌کند: سازمان آتش‌نشانی نیز هر سال در این بخش تعداد زیادی از نیروهای خود را برای مهار آتش‌سوزی اعزام می‌کند که بیشتر این موارد مربوط به مهار آتش‌سوزی در مزارع و خرمن‌هاست که این عملیات‌ها هزینه‌هایی زیادی را به این سازمان تحمیل می‌کند. وی ادامه می‌دهد: محدوده امدادرسانی سازمان‌های آتش‌نشانی در حدود 40 تا 50 کیلومتری حریم شهرهاست که همین مسأله کار امدادرسانی را با توجه به محدود بودن زمان، بالا بودن سرعت این نوع آتش‌سوزی‌ها و سختی تهیه تجهیزات و امکانات آتش‌نشانی با مشکلات جدی مواجه کرده است. رئیس سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری اراک می‌افزاید: البته با همه این محدودیت‌‌ها و مشکلات، این سازمان با توجه به وظیفه ذاتی که دارد از ظرفیت‌ها و امکانات خود برای اطفای حریق در مراتع و اراضی که خارج از محدوده است نیز استفاده می‌کند. 

آقازیارتی اظهار می‌کند: علاوه بر فرهنگ‌سازی شهروندان برای حضور در عرصه‌های طبیعی قرار دادن دستگاه‌های اطفای حریق در مکان‌های خاص که احتمال آتش‌سوزی در آن مناطق بیشتر است به عنوان یک ضرورت تا قبل از رسیدن دستگاه‌های امدادرسان باید مورد توجه قرار گیرد.