تئاتر
حیات دوباره اشیاء در اثری هنری
نگاهی به نمایشگاه «نقاشی از نوع ایمان» در گفت‌و‌گو با منصور نصرت ناظمی
زمینه بوم سیاه است. در پایین بوم، زغال‌های کوچک در کنار هم 2 دایره سیاه شکل داده‌اند. بالای 2 دایره زغالی، دایره بزرگ دیگری است که سبزرنگ است. طناب سبزی که حول یک مرکز پیچیده، دایره را شکل داده است. 3 دایره بخش عمده بوم را تشکیل می‌دهند. زمینه بوم سیاه است.
تابلوها از دور چشم هر تماشاگری را می‌گیرد. تماشاگران چند لحظه‌ای تأمل می‌کنند. نزدیک‌تر می‌شوند تا به دقت اجزای تشکیل‌دهنده تابلوها را ببینند. دوباره دور می‌شوند تا از ترکیب رنگ‌ها و حس کلی اثر لذت ببرند.
آثار منصور نصرت نظامی این‌گونه شکل گرفته است؛ پارچه‌ها، زغال‌ها، ریسمان‌ها، کارتن‌ها و... اجزای تشکیل‌دهنده آثار است. بافت‌های کوچکی که به دقت کنار هم قرار گرفته و اثر بزرگی را شکل داده‌اند که شبیه نقاشی به‌نظر می‌رسند و حس نقاشی‌های انتزاعی را تداعی می‌کنند. منصور نصرت نظامی نقاش 65ساله ایرانی است که سال‌هاست در آلمان زندگی می‌کند. او در آکادمی هنرهای زیبای شهر نورنبرگ نقاشی آموخته است. در کنار نقاشی تجربه‌های هنری دیگری در گرافیک و نساجی نیز داشته است. در سال‌های اخیر گاهی برگزاری نمایشگاه به ایران می‌آید. «نقاشی از نوع ایمان» نمایشگاه تازه اوست که در گالری سایه برپا شده است. در حاشیه نمایشگاه فرصتی فراهم شد تا با او گپ بزنیم.
طبیعت را برای آیندگان باقی بگذاریم
گفت‌وگوی ما از اشیاء شروع می‌شود. از اینکه اشیای دورریختنی و کم‌اهمیتی که در زندگی روزمره کمتر به چشم می‌آیند چطور کنار هم قرار گرفته‌اند تا اثر هنری را شکل دهند. «هدف اصلی من در استفاده از این اشیاء توجه دادن به طبیعت است و باقی گذاشتن طبیعت برای نسل‌های آینده. تا آنجا که امکان داشته باشد از اشیاء و موادی که در اطرافمان هستند، استفاده می‌کنم. اشیایی مثل زغال یا کارتن. چیزی مثل زغال در طبیعت و زندگی ما همیشه بوده و کارکردهای گوناگون داشته است، برای نور و گرما و... اشیایی که به‌نظرم باید شانس دوباره‌ای برای زندگی به آنها داد و حالا در اثر هنری به‌کار رفته است یا اشیایی مثل کارتن که بیشتر برای زندگی امروز است و پس از استفاده دورریخته می‌شود.» چنان‌که منصور نصرت نظامی می‌گوید اشیاء حالا کارکردی تازه یافته‌اند و هنرمند با استفاده از آنها در اثر هنری، حیات دوباره‌ای به آنها داده است. نکته جالب توجهی که نصرت نظامی می‌گوید این است که شکل طبیعی اشیاء در اثر هنری حفظ شده‌اند و هنرمند به هنگام استفاده از آنها از موادی استفاده نکرده است که بعدها قابل بازیافت نباشد. «من به هنگام استفاده از اشیاء در کارهایم از رنگ‌های شیمیایی استفاده نمی‌کنم. اشیایی که استفاده می‌کنم از طبیعت آمده‌اند و من نیز کاری نمی‌کنم که اشیاء امکان بازگشت به طبیعت را نداشته باشند. شکل طبیعی اشیاء را حفظ می‌کنم، چیزهای صنعتی و شیمیایی به آنها اضافه نمی‌کنم تا قابل بازیافت باشد و دوباره به طبیعت برگردد».
مفهوم‌های تازه‌ای که شکل می‌گیرند
آثار منصور نصرت نظامی از جهت‌های بسیاری به هنر مفهومی (کانسپچوال) نزدیک است. هر کدام از اشیایی که آثار او را تشکیل می‌دهند از جایی می‌آیند و پس‌زمینه‌ای دارند که می‌تواند مفهوم متفاوتی را به ذهن متبادر کند. به جز این، نحوه استفاده هنرمند از اشیاء و در کنار هم قرار گرفتن آنها نیز تداعی‌کننده مفهوم تازه‌ای است. آیا منصور نصرت نظامی خودش آثارش را در زمره هنر مفهومی طبقه‌بندی می‌کند؟ «از دهه 1990بود که به استفاده از اشیاء روی آوردم. کارهای من مفهومی است؛ از این جهت که اشیاء برای استفاده کانسپته شده و زمینه‌های تابلوها که عمدتاً از چوب است ساخته شده است. چنین زمینه‌ای، مفهومی متفاوت را منتقل می‌کند که با بوم سفید یا ترکیب رنگ‌هایی که روی رنگ‌های دیگر بر بوم می‌آیند، فرق می‌کند و اساساً مفهوم دیگری را تداعی می‌کند. اینها البته فارغ از مفاهیمی است که خود اشیاء پس از قرار گرفتن در کنار هم خلق می‌کنند.»
همچنان در چارچوب قاب نقاشی
با وجود استفاده از اشیایی که طبیعتاً سه‌بعدی هستند و حجم‌های گوناگونی را ایجاد کرده‌اند اما آثار منصور نصرت‌نظامی از قاب نقاشی بیرون نزده‌اند و همچنان در چارچوب قاب باقی مانده‌اند. «هنوز به تکنیکی که بتوانم از چارچوب خارج شوم، دست نیافته‌ام. می‌توانم از چارچوب قاب خارج شوم اما هنوز نمی‌دانم که حجم‌های بیرون از چارچوب را چگونه باید حفظ کنم.» فارغ از دلیل تکنیکی که شاید بیشتر توجیه ظاهری هنرمند باشد دلیلی که نصرت‌نظامی از چارچوب قاب نقاشی خارج نمی‌شود این است که کارها همچنان حس نقاشی را تداعی کنند و تماشاگران با منطق نقاشی با آثار او مواجه شوند.
هنرهای تجسمی ایران در مسیر تکامل
منصور نصرت نظامی سال‌های زیادی را در خارج از ایران زندگی کرده است. نقاشی‌اش را نیز همانجا آموخته و بالندگی او به‌عنوان هنرمند در خارج از ایران بوده است. طبیعتاً چنین هنرمندی می‌تواند به‌درستی وضعیت هنرهای تجسمی ایران را با دیگر کشورها مقایسه کند. «به‌طور واضح می‌توانم بگویم که هنرهای تجسمی ایران در جهت بسیار خوب و مثبتی در حرکت است. در سال‌های اخیر هر بار که به ایران می‌آیم، می‌بینم که هنرهای تجسمی در مسیر رو به تکامل پیش رفته است. تعداد هنرمندان جوان بسیار زیاد است. جوان‌ها خیلی خوب از راه‌های ارتباطی جدید برای ارتقای هنرشان استفاده می‌کنند. تنها نکته ناراحت‌کننده شرایط عمومی اقتصادی جامعه است. وقتی شرایط اقتصادی مساعد نباشد مردم درگیر تأمین مایحتاج ضروری‌تر یا پس‌انداز می‌شوند و خرید آثار هنری در اولویت قرار نمی‌گیرد و آثار هنری کمتر خریداری می‌شوند و هنرمندان از حمایت‌های کمتری برخوردار می‌شوند».
آخرین حرف‌های منصور نصرت نظامی درباره عنوان نمایشگاه است. نام نمایشگاه ابتدا «تولد از نوع ایمان» اما بعد به «نقاشی از نوع ایمان» تغییر یافت. نقاشی می‌تواند از نوعی ایمان بیاید؛ ایمان به کاری که دارم انجام می‌دهم، ایمان به فکری که درباره کارها دارم.»
در همینه زمینه :
