کشاورزی
هر هکتار گلخانه؛10 شغل جدید
سطح گلخانه‌های اصفهان قرار است در قالب یک برنامه 10 ساله تا 3 هزار هکتار افزایش یابد
نفیسه زمانی نژاد | اصفهان- خبرنگار:
وجود 3هزار و ۸۰۰ واحد گلخانه‌ای در استان اصفهان حکایت از توسعه این نوع از کشت در استان دارد، آن هم در شرایطی که حوضه آبریز زاینده‌رود به‌خصوص طی یک دهه گذشته با بحران شدید کم‌آبی و خشک‌سالی مواجه است. کشت گلخانه‌ای می‌تواند با مصرف آب کمتر، افزایش تولید در سطح، ارتقای کیفیت محصول و درنتیجه ایجاد صرفه اقتصادی گزینه مناسبی برای کشاورزی استان اصفهان باشد.
توسعه فضاهای گلخانه‌ای در استان‌های خشک
سال86 بود که با کمک دولت ساخت نخستین گلخانه‌ها در مناطق کم‌آب و بحرانی استان اصفهان در دستور کار قرار گرفت هرچند پیش از آن‌هم گلخانه‌هایی پراکنده در گوشه و کنار استان شکل‌گرفته بود، اما از آن زمان این اقدام وجهه‌ای قانونی به خود گرفت تا سال گذشته که اصفهان با تولید 15درصد تولیدات گلخانه‌ای رتبه دوم کشور را به دست آورد. بنا به گفته بسیاری از کارشناسان، تغییر الگوی کشت، آبیاری و تغییر رویکرد به سمت کشت گلخانه‌ای می‌تواند راهگشای کشاورزان به‌خصوص در مناطق خشک و کویری باشد. «محمود حجتی» وزیر جهاد کشاورزی نیز با تأکید بر لزوم توسعه کشت گلخانه‌ای معتقد است راهی جز این نداریم که آب را به سمت گلخانه‌ها هدایت کنیم؛ به‌ویژه آن‌که درکشت گلخانه‌ای می‌توان محصول غیر فصل را کشت کرد و این تولیدات با داشتن متقاضی زیاد، می‌تواند درآمد خوبی داشته باشد.
در این‌باره «احمدرضا رئیس‌زاده»، مدیر امور باغبانی سازمان جهاد کشاورزی استان با اشاره به رتبه دوم اصفهان در تولید محصولات گلخانه‌ای می‌گوید: با توجه به بحران خشک‌سالی و کمبود آب در سال‌های اخیر ضرورت تغییر و اصلاح الگوی کشت بسیار محسوس بوده و همواره روی‌آوردن به کشت گلخانه‌ای از مهم‌ترین راهکارهای مقابله با این شرایط به‌شمار آمده است. با این اوصاف گسترش گلخانه‌های کشور به 48 هزار هکتار از اولویت‌های دولت تا پایان برنامه هفتم عنوان می‌شود و برای توسعه گلخانه‌های اصفهان نیز برنامه کوتاه‌مدت و بلندمدت تدوین شده که براساس آن زیرساخت‌های مورد نیاز در حال تامین است. وی بیان می‌کند: سالانه 300 هزار تن محصول گلخانه‌ای شامل بادمجان، خیار، فلفل دلمه‌ای و سبزی‌های برگی برداشت می‌شود و بیش از 100 میلیون اصله، شاخه و گلدان گل زینتی به عمل می‌آید که در بازارهای داخلی و خارجی عرضه می‌شود.
به گفته این مسئول حدود ۸۵ درصد گلخانه‌ها به کشت سبزی و صیفی اختصاص دارد و ۱۵ درصد از آنها انواع گل‌های زینتی را تولید می‌کند. رئیس‌زاده در ادامه خاطرنشان می‌کند: توسعه گلخانه‌ها فرایندی است که علاوه بر کمک به بخش کشاورزی باعث اشتغال‌زایی نیز می‌شود؛ این‌گونه که به ازای هر هکتار گلخانه برای ۱۰ نفر شغل ایجاد می‌شود و در اصفهان نیز از ۱۷۰۰ هکتار گلخانه‌ای که وجود دارد، برای ۱۷ هزار نفر شغل مستقیم و معادل همین تعداد در مشاغل غیرمستقیم همچون بسته‌بندی و حمل‌ونقل اشتغال ایجاد شده است. کشت گلخانه‌ای همچنین دارای مزایایی دیگر مانند کشت و تولید محصول در خارج از فصل و تولید محصولات بسیار باکیفیت است که ارزآوری و صادرات خوبی به‌دنبال دارد.
ضمن آن‌که صرفه‌جویی در مصرف نهاده‌هایی همچون آب، سموم و کودها و افزایش بهره‌وری در واحد سطح بیش از 10 برابر از دیگر ویژگی‌های مثبت کشت گلخانه‌ای محسوب می‌شود.
وی یادآور می‌شود: مزیت دیگر این است که بهره‌وری تولید در گلخانه‌ها نسبت به فضای باز بیشتر است، ازاین‌روست که بر توسعه فضاهای گلخانه‌ای در استان‌های خشک و کم‌آبی چون اصفهان بسیار تأکید می‌شود.
مشکلات گلخانه‌داران
توجه و تاکید بر توسعه کشت گلخانه‌ای در حالی است که مشکلات بسیاری چون کمبود تسهیلات باعث گلایه صاحبان گلخانه‌ها شده تا جایی که وزیر کشاورزی نیز کمبود تسهیلات را مهم‌ترین مشکل پیش روی این نوع کشت می‌داند. پس از آن، به گفته فعالان این بخش نبود آب دومین مشکل گلخانه‌هاست درحالی‌که باید آب بیشتری به گلخانه‌ها اختصاص یابد.
صادقی که یکی از گلخانه‌داران است مشکل اصلی متقاضیان احداث گلخانه‌ها را مربوط به نقدینگی می‌داند. به‌علاوه کمبود آب تخصیصی، نبود مدیریت مناسب، تشکل و اتحادیه منسجم از جمله دیگر مشکلات این بخش شمرده می‌شود.
وی بابیان این‌که در صورت رفع موانع احداث گلخانه و تولیدات باکیفیت، می‌توان در داخل و خارج مشتریان خوبی جذب کرد، می‌افزاید: این نوع کشت دارای مزایای فراوان مانند افزایش کیفیت محصولات، صرفه‌جویی 90 درصدی آب و ایجاد اشتغال بالا است؛ به‌طوری‌که به ازای هر هکتار، 10 شغل به‌صورت مستقیم و 4 برابر این تعداد به‌صورت غیرمستقیم ایجاد می‌شود.
اما نکاتی وجود دارد که لازم است مسئولان به آن توجه داشته باشند؛ مورد اول آن‌که در صورت تولید محصول، حدود 4 سال برای بازگشت سرمایه زمان نیاز است که حل این مسئله حمایت مسئولان را می‌طلبد. علاوه بر آن‌که مدیریت گلخانه هزینه‌های جانبی زیادی دارد که بدون تزریق تسهیلات، چرخش کار برای فعال دشوار می‌شود، بنابراین برای حمایت از توسعه گلخانه‌ها صدور مجوز تسهیلات و بازپرداخت با سود اندک ضرورت تمام دارد.
استقبال کشاورزان از کشت گلخانه‌ای
«محمودرضا افلاکی»، مدیر هماهنگی و ترویج جهاد کشاورزی اصفهان با اشاره به اهمیت کشت گلخانه‌ای در استان اصفهان می‌گوید: در استان اصفهان در قالب یک برنامه 10ساله قرار است سطح گلخانه‌های استان تا 3هزار هکتار افزایش یابد. به گفته وی 32 طرح کشاورزی مربوط به گلخانه‌ها و تولید قارچ‌های خوراکی بوده است که نشان‌دهنده استقبال کشاورزان استان اصفهان از گلخانه‌داری است. وی با تأکید بر تأثیر کشت گلخانه‌ای در صرفه‌جویی آب می‌افزاید: در فضای باز 20 تن محصول در هکتار برداشت می‌شود و در فضای بسته گلخانه 200 تن محصول با یک‌دهم مصرف آب به‌دست می‌آید.
