افزایش تنش‌ها بر سر محدودیت کشت در خوزستان

سید علیرضا شریفی|اهواز - خبرنگار


خوزستان از زمستان سال گذشته تا بهار امسال شاهد بارش‌های شدید و جاری شدن سیلاب‌های بی‌سابقه بود، اما گویا قرار نیست سایه بی‌آبی و محدودیت کشت از سر کشاورزان برداشته شود و برخی از روستاییان خوزستانی از این موضوع گلایه دارند.

در سال‌های اخیر در خوزستان، به دلیل خشکسالی، محدودیت کشت اعمال شد و بسیاری از کشاورزان برای کشت محصول مورد نظر خود با محدودیت منابع آبی مواجه بودند. ولی امسال، به برکت بارش‌های زمستان و بهار، آنها امیدوار بودند برای کشت با هیچ محدودیتی مواجه نباشند اما ظاهرا چنین نیست. 


افزایش 6 برابری بارش‌ها

مدیر دفتر برنامه‌ریزی منابع آب سازمان آب و برق خوزستان با تایید موضوع پرآبی کنونی خوزستان می‌گوید: طی ۴ ماه گذشته در استان خوزستان به طور متوسط ۳۶۵ میلیمتر بارش صورت گرفته است. این شرایط برای استان‌های همجوار که سرشاخه‌های رودخانه‌های منتهی به خوزستان در آنجا قرار دارند (لرستان، کرمانشاه، ایلام و...) نیز به شکل مشابه وجود دارد که در نتیجه آن میزان آب رودخانه‌ها در این وقت سال افزایش چشمگیری داشته است.

«داریوش بهارلویی» می‌افزاید: متوسط بارش در حوضه‌های آبخیز خوزستان حدود ۴۲۰ میلیمتر بوده است که نسبت به سال گذشته ۶ برابر شده است.وی با اشاره به این‌که سد‌های خوزستان پس از بارش‌های موثر وارد دوره‌ تر و مرطوب در سال آبی جاری شده‌اند، بیان می‌کند: با توجه به پربارش بودن ماه‌های آبان تا دی سال گذشته، میزان ورودی آب به سد‌های استان حدود ۱۳ میلیارد متر مکعب بود که معادل ۵۹ درصد ظرفیت ذخیره مخازن این سد‌هاست.

این مسئول ادامه می‌دهد: بیشترین افزایش ورودی آب در سدهای دز و کرخه و کمترین میزان آن در سد جره نسبت به دوره بلندمدت ثبت شده است. طی ۶۰ سال گذشته رکورد بیشترین میزان بارش به ۴ ماه اول سال آبی جاری تعلق گرفته و در همین مدت بارش یک ساله استان خوزستان به وقوع پیوسته است.

بنا بر اعلام سازمان آب و برق خوزستان، میانگین بارش‌ها در سال آبی گذشته حدود 187 میلیمتر بود در حالی که این رقم در سال آبی جاری به 521 میلیمتر رسیده که نشان‌دهنده رشد 7/2 برابری بارش‌هاست. همچنین آورد آب رودخانه‌ها از 13 میلیارد متر مکعب در سال آبی گذشته به 35 میلیارد متر مکعب رسیده است. با این حال، سازمان آب و برق به دنبال اعمال محدودیت کشت در بخش‌هایی از خوزستان است.


اعمال برخی محدودیت‌ها در مناطق مختلف

مدیرعامل سازمان آب و برق خوزستان نیز با بیان این‌که در حوضه‌های آبخیز دز، کارون و کرخه از نظر حجم آب پشت سدها مشکلی برای تامین آب کشت تابستانه وجود ندارد، می‌گوید: کشاورزانی که آبیاری سنتی انجام می‌دهند هیچ محدودیتی برای برداشت آب از رودخانه‌ها و انجام کشت‌های پرمصرف ندارند. اما با توجه به طراحی شبکه‌های آبیاری بر اساس الگوی کشت خاص، در این شبکه‌ها محدودیت کشت‌های پرمصرف اعمال می‌شود.

«فرهاد ایزدجو» با اشاره به نیاز نخیلات شادگان در پایین‌دست حوضه رودخانه مارون - جراحی می‌افزاید: با وجود پرآب بودن مخزن سد مارون، به دلیل وسعت زمین‌های کشاورزی پایین‌دست و لزوم تامین آب مورد نیاز نخیلات، در این حوضه محدودیت کشت پرمصرف وجود دارد و 3 هزار تا 4 هزار هکتار کشت پرمصرف می‌توان انجام داد.


محدودیت و ممنوعیت کشت را نمی‌پذیریم

اعمال محدودیت در کشت‌های تابستانه سبب اعتراض سازمان جهاد کشاورزی خوزستان شده است. مدیرکل این سازمان می‌گوید: با تلاش نیروهای سازمان تاکنون آب از ۱۶۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی خارج و ۶۱ هزار هکتار از آن آماده کشت شده است.«کیخسرو چنگلوایی» می‌افزاید: با توجه به ذخیره ۲۲ میلیارد متر مکعبی آب پشت سدها، محدودیتی از نظر الگوی کشت و سطح زیر کشت برای تابستان وجود ندارد و ۴۳۰ هزار هکتار زمین در خوزستان زیر کشت تابستانه خواهد رفت.

وی در خصوص اعلام محدودیت کشت تابستانه از سوی سازمان آب و برق خوزستان بیان می‌کند: جهاد کشاورزی خوزستان به ‌هیچ ‌وجه محدودیت و ممنوعیت کشت تابستانه را نمی‌پذیرد. ذخیره آب سد مارون یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون متر مکعب است و حداقل ۴۵ هزار هکتار کشت تابستانه در حوضه آبخیز این سد پیش‌بینی شده است.


مشکل آب در دوره ترسالی شایسته نیست

همچنین، مدیرکل مدیریت بحران استانداری خوزستان درباره محدودیت‌های اعمال شده از سوی سازمان آب و برق خوزستان برای کشاورزی در این استان می‌گوید: باید بپذیریم که نمی‌شود مردم هم در خشکسالی و هم در ترسالی مشکل آب داشته باشند. «کیامرث حاجی‌زاده» با اشاره به این‌که امسال نسبت به سال گذشته با ۳۶۷ درصد افزایش ورودی آب به سدها مواجه بوده‌ایم و از ابتدای مهر سال ۹۷ تاکنون ۴۲ میلیارد متر مکعب آب وارد سدها شده است، اظهار می‌کند: با این شرایط مشکل کمبود آب در خوزستان پذیرفتنی نیست. 

وی ادامه می‌دهد: شهر‌های شمال شرق و روستاهای استان دچار تنش آبی هستند. همچنین، زیرساخت‌های آبرسانی به مناطق سیل‌زده باید هرچه سریع‌تر بازسازی شوند تا آب با کیفیت مطلوب به دست مردم برسد. البته همه این مشکلات دلیلی برای اعمال محدودیت‌های کشاورزی نیست.حاجی‌زاده می‌گوید: در زمان خشکسالی احشام از آب شرب استفاده می‌کردند ولی اکنون که روخانه‌ها و تالاب‌ها و... پر از آب هستند، روستاییان می‌توانند از ظرفیت این آب‌های آزاد برای سیراب کردن احشام خود استفاده کنند.

وی می‌افزاید: طبق دستور استاندار در خصوص محدودیت در کشت تابستانه در همه حوضه‌های آبخیز و طبق پیش‌بینی‌های هواشناسی مبنی بر نرمال بودن سال جاری از نظر بارندگی، باید آب مورد نیاز مردم برای کشت از ذخیره سدها تامین شود.