گفت و گو
گرافیک مطبوعات در کردستان نوپاست
عبدی، گرافیست: مشتریان سنندجی عموما از دستمزدها در دیگر استان‌ها بیخبرند و در برابر دستمزد گرافیست‌ها معترض می‌شوند
محمدتوفیق مشیرپناهی | سنندج- خبرنگار:
بخشی از گرافیک و طراحی، صفحه‌آرایی نشریات است که به‌طور معمول به « فرم کار» خوانده می‌شود. شاید این بخش یا گرایش از گرافیک در کردستان ملموس‌تر و قابل دیدن، نسبت به سایر بخشهای گرافیک باشد. سابقه طولانی را نمیتوان برای گرافیک و صفحه‌آرایی برشمرد. اولین فارغ‌التحصیلان بعد از انقلاب در کنار فعالیت هنرهای تجسمی و نقاشی سایر هنرمندان، فعالیت گرافیک را در استان شروع کردند. گرافیستهایی مثل حمید زرین پیشرو در این حوزه بود. صفحه‌آرایی اما با گرفتن مجوز روزنامه و هفته‌نامه و مجلات و نیاز این حوزه به آن شروع شد.
از کارهای ابتدایی تا امروز راهی تجربهگرا پیموده شده است. شاید یکی از مشکلات گرافیست‌ها و صفحه‌آراها کردستان را ناآشنایی با محیطهای صفحه‌آرایی جدید و نرم‌افزارهایی که قابلیت گرافیکی بیشتری دارند، دانست. صفحه‌آراهای بعدی چون علیرضا ارژنگ، مهری یونسی، پیام محمدی، ناصر خالدیان و... توانستند تحولی در این زمینه به وجود آورند.
هرچند مشکلی که همگی بر زبان می‌آورند، نا آشنایی مشتری با دستمزدها و چالش دستمزد واقعی و نبود تشکل صنفی برای رسیدگی به این امور است. «ئاری عبدی» گرافیست و صفحه‌آرا از نسل بعدی این هنرمندان فنی است. گفت‌وگوی همشهری را با این گرافیست باسابقه در ادامه میخوانید.
برای شروع، در مورد حوزه تجسمی که گرافیک و صفحه‌آرایی را هم شامل می‌شود، توضیح مختصری دهید.
هنرهای تجسمی که به آنها هنرهای دیداری یا هنرهای بصری هم گفته می‌شود، مبتنی بر طرح یا «دیزاین» هستند و معمولا به آن دسته از هنرهایی گفته می‌شود که بیشتر حس بینایی مخاطب را درگیر می‌کنند و شامل نقاشی، پیکره‌سازی، معماری و بعدها طراحی گرافیک، طراحی صنعتی، طراحی داخلی و سپس عکاسی می‌شوند.
شما در کدامیک از این رشته‌ها تخصص دارید؟
تخصص من در رشته گرافیک دیزاین و مشخصا دیزاین نشریات است. به این دلیل به جای واژه طراحی گرافیک که معمولا به کار برده می‌شود، اصطلاح گرافیک دیزاین را به‌کار بردم که بسیاری به‌اشتباه از کلمه طراحی به مفهوم کشیدن طرحی روی کاغذ، مثل طراحی از روی مدل استفاده می‌کنند، در حالی که دیزاین یعنی سامان دادن و ساختار دادن به مجموعه‌ای در جهت هدفی مشخص و معین. یک گرافیک دیزاینر برای اهداف، اطلاعات و پیامی که سفارش‌دهنده به او داده است یک راه‌حل جذاب تصویری ارائه می‌کند که بخشی از آن در مطبوعات تجلی پیدا می‌کند.
آثار گرافیست‌ها را کجا می‌توان دید؟
همه محصولاتی که قابل چاپ هستند پشت آن یک گرافیست حضور دارد، مثل تمام بسته‌بندی‌ها، روزنامه‌ها، مجلات، بروشورها، آرم‌ها، علائم راهنمایی، سردر مغازه‌ها، جلد کتاب‌ها و... دیزاین است که کاراکتری خاص به یک روزنامه می‌دهد، گرافیک دیزاین است که می‌تواند هر محصولی را برای مخاطب خاص خودش طراحی کند. با دیزاین و گرافیکی خلاقانه است که شما به نشریه خاص و جدید گاهی بدون آشنایی قبلی اعتماد و به خواندن آن راغب می‌شوید. این توضیحات را عرض کردم چون هنوز قشری از جامعه مخصوصا در شهرهای کوچک با واژه گرافیک آشنایی چندانی ندارند، در حالی‌که گرافیک امروزه جزو ضروری و جدانشدنی از زندگی ماست.
از چه زمانی و چرا حرفه گرافیک و بخش طراحی و صفحه‌آرایی مطبوعات را انتخاب کردید؟
بعد از اخذ دیپلم، انگار کارم با تحصیل تمام شده است و باید وارد بازار کار بشوم. مشاغل زیادی مثل کاست‌فروشی موسیقی را از سر گذراندم، خط خوش و زیبایی داشتم که در نگاه اول مورد توجه قرار می‌گرفت. در ادامه همان حس یافتن شغل مناسب در اواسط دهه هفتاد با کامپیوتر و سپس تایپ آشنا شدم، اما کار با آن را کم میدانستم.
در آن سالها کمتر از انگشتان یک دست گرافیست در شهر سنندج بود که به‌جز یکی، دو نفر هنوز وارد فضای صفحه‌آرایی نشده بودند و من این رشته و فعالیت را دوست داشتم و در جست‌و‌جو برای یادگیری بودم. می‌توانم بگویم تجربی طراحی صفحات نشریات را آموختم، اما در ادامه از یکی، دو نفر از افراد فعال آن زمان مثل مرحوم ناصح شریعت‌پناه که سال 80 صفحات هفته‌نامه آبیدر (اولین هفته‌نامه بعد از انقلاب) را می‌بست، کمک گرفتم و بسیار آموختم.
چه مشکلات و موانعی در ابتدا برای شما وجود داشت؟
حرفه گرافیک از جمله تخصصهایی است که با محدودیتهای زیادی روبه‌رو است و این کار گرافیست را دشوار می‌کند، مثل هدف‌ها و برنامههایی که سفارش‌دهنده مد نظر دارد یا محدودیت در تجهیزات و سیستمهای چاپی یا نوع مخاطب. در ابتدای شروع به‌کار سختی و مشکلات فراوانی داشتم که ناشی از کم‌تجربگی بود. سیستم و برنامه طراحی محدود به زرنگار و کُرل بود که باعث کندی در تولید و طراحی یک هفته‌نامه 12 یا 16 صفحه‌ای در یکی، دو روز و شاکی شدن مدیرمسئول و اعتراض همیشگی آنان و بیخبری از محدود بودن سیستم طراحی می‌شد. از جمله مشکلات دیگر می‌توانم به نداشتن یک قیمت مشخص برای طراحی‌های گرافیکی اشاره کنم، البته باید بگویم این مشکل در شهری مثل سنندج به علت کم بودن تعداد گرافیست‌ها و نداشتن صنف بود.
با چه نشریات و مطبوعات محلی همکاری داشته‌اید؟
تعدادشان زیاد است. این همکاری از مدیریت هنری نشریه گرفته تا صفحه‌آرایی و طراحی لوگو و بسته تبلیغات مطبوعات. همچنین همکاری‌ام با برخی نشریات یک شماره و با بعضی چندین شماره بوده است که از آن میان می‌توانم به نشریاتی چون آبیدر، دیار کهن، دیدگاه، کوردهواری، جوان، راویژگه، ژیار و دهنگی کوردستان اشاره کنم.
در این چند سال در چه زمینهای بیشتر موفق بوده‌اید؟
من انواع لوگو، جلد کتاب، بستههای تبلیغی صنعتی و... را طراحی کرده‌ام، اما در صفحه‌آرایی و گرافیک مطبوعات موفق بودهام و تقریبا می‌توانم بگویم بیشتر مطبوعات استان را صفحه‌آرایی کرده‌ام.
راهکار شما برای رفع مشکلات موجود سر راه رشته صفحه‌آرایی چه راهکارهایی دارید؟
به نظرم هنوز آنگونه که باید در مورد این رشته اطلاعرسانی نشده است. مشتریان سنندجی عموما از دستمزدها در دیگر استان‌ها بیخبرند و در برابر دستمزد گرافیست‌ها معترض می‌شوند، در حالی که همین خدمات را اگر در یکی از استانهای همسایه انجام بدهند، خواهند دید که دستمزد ما هنوز با تعرفه 5 سال پیش است. باید به این نکته اشاره کنم که طراح و صفحه‌آرا هم بخشی از فعالیت مطبوعات و درگیر با تیم نشریه است و به همان اندازه که یک مقاله و گزارش از نظر محتوا دارای اهمیت است، شکل دادن به آن گزارش هم اهمیت دارد و آن را چشمنوازتر می‌کند.
در همینه زمینه :