جولان قاچاقچیان  سوخت در مرز سرو

قاچاق سوخت از مرزهای آذربایجان غربی علاوه بر این‌که اقتصاد استان را تهدید می‌کند سبب ایجاد بحران اجتماعی و اشکالات متعدد در پایداری کسب و کارها در منطقه می‌شود و برای کاهش قاچاق نظارت و همکاری تمام نهادها و سازمان‌ها ضروری است. به گزارش همشهری، چند ماهی است که اخبار قاچاق خصوصاً قاچاق سوخت از مرزهای آذربایجان غربی به‌وفور شنیده می‌شود. 

رسانه‌ها هر بار آمارهایی از کشف سوخت قاچاق هنگام کنترل‌های امنیتی اعلام می‌کنند. کشف 3 هزار لیتر سوخت قاچاق در گمرک بازرگان،‌ کشف ۳۱ هزار و ۳۰۰ لیتر مواد سوختی از نوع نفت سفید در میاندوآب، کشف ۱۸ هزار و ۸۰۰ لیتر محموله سوخت قاچاق در مهاباد، کشف 1800 لیتر سوخت قاچاق در مرز‌های پیرانشهر و کشف ۱۴ هزار لیتر سوخت قاچاق در ارومیه طی ماه‌های اخیر نشان می‌دهد که هنوز آن‌گونه که باید و شاید به این موضوع رسیدگی نمی‌شود و با این‌که در مرزها تدابیر امنیتی فراوانی اندیشیده شده و کنترل‌ها فشرده است هنوز هم آن‌گونه که باید آمار قاچاق سوخت کاهش نیافته است. 


مدیریت زمان آمار قاچاق سوخت را کاهش می‌دهد

برخی از افراد وقتی نامی از قاچاق می‌آید، اولین تصویری که در ذهنشان تداعی می‌شود مرزنشینان و کولبران مناطق مرزی هستند، ولی باید گفت این موضوعات با هم کاملاً تفاوت دارند و کولبران به شکلی قانونی و با مجوزهای لازم (کارت‌های الکترونیکی) اقدام به انتقال کالا از مرزها می‌کنند. این در حالی است که قاچاقچیان سوخت در پوشش رانندگان خودروهای سنگین در خفا و به طور غیر‌قانونی این فراورده‌های نفتی را به آن ‌سوی مرزها انتقال می‌دهند. 

مدیر کل راهداری و حمل ‌و نقل جاده‌ای آذربایجان غربی با بیان این‌که بارها مشاهده‌ شده است که رانندگان ترانزیتی در این پایانه با گالن اقدام به قاچاق سوخت می‌کنند، می‌گوید: با وجود این قاچاق‌ها تاکنون برای مبارزه با آن اقدامی صورت نگرفته است. «ارسلان شکری» با بیان این‌که اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای استان در مدت زمان کوتاهی (15 دقیقه) با بررسی مدارک مربوط به بارنامه رانندگان وظیفه خود را انجام می‌دهد، می‌افزاید: طولانی بودن روند ترخیص کالا در گمرک باعث می‌شود که رانندگان از فرصت استفاده کنند و از گمرک به قاچاق سوخت دست بزنند.


نیروهای گمرک پاسخگوی حجم بالای قاچاق نیست

تبعات جبران‌ناپذیر قاچاق و لطمه‌های جدی آن بر چرخه اقتصادی کشور بر کسی پوشیده نیست و افراد سودجو با هدف کسب سود کلان در آن سوی مرز اقدام به قاچاق سوخت با استفاده از باک‌های جاساز می‌کنند. گمرک سرو هم به محلی برای قاچاق سوخت تبدیل شده است و به گفته ناظر گمرکات آذربایجان غربی، جریمه کامیون‌های حامل سوخت قاچاق به دلیل سود گزافش نتوانسته مانعی برای کاهش و یا کنترل آن باشد.

«احمد برکابیان» با تأیید قاچاق در مرز سرو بیان می‌کند: در این منطقه اغلب مشکلات اقتصادی وجود دارد و اهالی نیز برای امرار معاش اقدام به قاچاق می‌کنند. از سوی دیگر، با آن‌که یک دیوار بلند در گمرک وجود دارد قاچاقچیان با استفاده از گالن، از بالای دیوار سوخت‌های قاچاق را به آن سوی مرزها منتقل می‌کنند.

این مسئول با بیان این‌که برای مقابله با این موضوع از مرزبانی درخواست سرباز شده است، اظهار می‌کند: مرزبانی برای استقرار سرباز درخواست پرداخت هزینه می‌کند. البته هیچ دستگاهی حاضر به قبول پرداخت هزینه‌های استقرار یک سرباز نیست و در کمبود نیروی انسانی، نیروهای گمرک پاسخگوی این حجم از قاچاق نیستند و در عمل جلو قاچاق گرفته نمی‌شود، در حالی ‌که در یک تجربه موفق با استقرار یک سرباز در گمرک بازرگان 90 درصد از آمار قاچاق سوخت کاهش پیدا کرده است.


کاهش قاچاق سوخت؛ نیازمند همکاری سازمان‌ها

معاون حمل و نقل اداره کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای آذربایجان غربی می‌گوید: برای مقابله با قاچاق در گمرکات باید زمان ترخیص کالا در گمرک کاهش یابد، چراکه در مدت زمان ترخیص کالا، رانندگان فرصت زیادی برای قاچاق سوخت دارند.

«فروغ فاریابی» با اشاره به جریمه کامیون‌هایی که اقدام به قاچاق می‌کنند، عنوان می‌کند: بارها این افراد به جرم قاچاق سوخت جریمه شده‌اند، اما چون سود قاچاق به حدی زیاد است که مبلغ جریمه در برابر آن به چشم نمی‌آید، این افراد جریمه را پرداخت می‌کنند و باز هم به کار خود ادامه می‌دهند. تنها راه مبارزه با قاچاق سوخت در این گمرک مدیریت زمان و همکاری مشترک گمرک، مرزبانی و راهداری است.

قاچاق سوخت؛ بیشتر در مرزهای بازرگان، سرو و تمرچین

رئیس اداره مبازره با قاچاق کالا و ارز فرماندهی انتظامی آذربایجان غربی هم درباره آخرین وضعیت قاچاق سوخت در استان می‌گوید: در استان، قاچاق سوخت به صورت سازمان‌یافته و از طریق معابر مرزی در استان نداریم و اگر اخبار درباره کشفیات قاچاق سوخت زیاد شده، مربوط به جابه‌جایی سوخت است.

سرهنگ «علیرضا محمدی» با بیان این‌که در مقایسه با استان‌های شرق و جنوب کشور که با معضل قاچاق سوخت مواجه هستند، قاچاق سوخت در این استان قابل توجه نیست می‌افزاید: قاچاق سوخت به خارج از کشور در استان از طریق باک‌های غیراستاندارد توسط برخی رانندگان خودروها در مرزها صورت می‌گیرد که رقم قابل توجهی نیست.

وی با اشاره به این‌که این امر بیشتر در مرزهای بازرگان، سرو و تمرچین صورت می‌گیرد عنوان می‌کند: سال گذشته، با استفاده از شگردهایی توانسته‌ایم ۹۰ اتوبوس در مرز سرو را که از طریق تعبیه باک اضافی اقدام به قاچاق سوخت می‌کردند، شناسایی کنیم. از سال ۹۲ هم با استفاده از عوامل خبری، رانندگان فعال در این خصوص را شناسایی کرده‌ایم. تعدادی از این افراد از طریق تعبیه باک اضافی اقدام به قاچاق سوخت می‌کردند.


دلایل افزایش قاچاق سوخت از مرزهای کشور 

سوخت هم همانند سایر کالاهایی که در کشور قاچاق می‌شود از قاعده اختلاف قیمت مبرا نیست. قاچاق سوخت از ایران به کشورهای همسایه به دلیل پایین بودن قیمت آن نسبت به کشورهای همجوار انجام می‌گیرد و همین امر باعث شده است که قاچاق سوخت از ایران پرسود باشد. 

بی‌شک خطرات ناشی از قاچاق فراورده‌های نفتی ضمن تهدید اقتصاد ملی و ایجاد بحران نظام اجتماعی و مالی کشور، زمینه بروز خطرات امنیتی را نیز فراهم می‌کند. البته عوامل زیادی مانند اختلاف بسیار زیاد قیمت سوخت ایران با قیمت‌های موجود در آن‌ سوی مرز (ناشی از پرداخت یارانه‌های ملی به فراورده‌های نفتی) و همچنین بحران سوخت در کشورهای همسایه سبب شده آمار این معضل افزایش پیدا کند و قاچاق سوخت در میان افراد رایج شود. عمده مشکلات موجود در ساختار اداری و شفاف نبودن مسئولیت‌ها و قوانین و همچنین بی‌توجهی برخی مسئولان به این امر سبب شده است که نظارت دقیقی بر این موضوع نباشد و کسی مسئولیتی بر عهده نگیرد. 

اما باید به این نکته توجه داشت که نظارت بر این مورد از توان تنها یک سازمان خارج است و روند رو به افزایش آمار قاچاق نشان‌دهنده نیاز فوری به فعالیت و همکاری مضاعف مسئولان است. از سوی دیگر، بسیاری از کارشناسان اقتصاد در کشور معتقدند تا زمانی که قیمت سوخت در ایران به ارزش واقعی خود و متناسب با قیمت کشورهای منطقه نرسد، کشور همچنان گریبان‌گیر مشکل قاچاق سوخت خواهد بود.