حامد فوقانی/ خبرنگار
ون که جلوی روی‌شان ترمز می‌زند، لبخند روی چهره اغلب‌شان نقش می‌بندد. برخی اما صورت‌شان یخ می‌زند و زیر لب غرولندکنان، محل را ترک می‌کنند. موزاییک‌های زیر پل، تازه گرمای بی‌رمق بدن‌شان را گرفته بوده که از ترس، چند تکه کارتن و پتوی چرک را زیربغل می‌زنند و دور می‌شوند. بقیه در ون نگاه‌شان را به کف ماشین می‌دوزند و در انتظار رسیدن به سرپناهی گرم می‌مانند. احتمال آنکه غذایی نصیب‌شان شود زیاد است اما مهم، فعلا فرار از دمای منفی 4درجه تهران است. اینها تصاویری از این شب‌های محله فرحزاد است؛ زمانی که خودرو‌های خدمات اجتماعی برای جمع‌آوری کارتن‌خواب‌های سطح شهر فرامی‌رسند و عده‌ای از بی‌خانمان‌ها را با خود به گرمخانه می‌برند. اگرچه تعدادی دیگر همراه نمی‌شوند و ترجیح می‌دهند در سرمای استخوان خردکن، شب را به صبح برسانند.
نیازهای اصلی در شب‌های سرد تهران
کارتنخوابها این شب‌ها چشم‌شان به‌دست خیرین است. البته اینطور که مدیرعامل سازمان خدمات اجتماعی شهرداری به همشهری می‌گوید: طی 4شب گذشته همزمان با بارش شدید برف و سرمای هوا، با تمام توان سعی کرده‌اند که کارتنخوابها را به مددسراها و گرمخانه‌های موجود هدایت کنند تا شب را در خیابان‌ها به صبح نرسانند. به گفته رضا قدیمی در این میان برخی از کارتنخوابها به‌دلیل اعتیاد و تهیه مواد‌مخدر حاضر نشده‌اند به گرمخانه بیایند. البته وی می‌گوید که برای نجات این دسته از افراد از یخ‌زدگی در 4پاتوق اصلی شهر (فرحزاد، چهارراه مولوی، میدان شوش و میدان هرندی) هم 8دستگاه مددسرای سیار (اتوبوس) به آنها خدمات‌‌رسانی کرده‌اند. او نیاز اصلی شهر تهران را برای ارائه خدمات اجتماعی به بی‌خانمان‌ها و کارتنخوابها، تهیه اقلام ضروری مثل مواد غذایی، پوشاک، پتو و دارو عنوان می‌کند و می‌گوید: «الان ظرفیت مددسراها و گرمخانه‌ها برای حمایت از کارتنخوابها کفایت می‌کند و خیرین اگر می‌خواهند کمک کنند می‌توانند در زمینه نگهداری از این مراکز و اقلام مورد نیاز همراه شوند.»
در تهران هم‌اکنون 18گرمخانه وجود دارد که در مجموع گنجایش پذیرش 3500مددجو را دارند. طی آمار در شب‌های شنبه، یکشنبه و دوشنبه هفته جاری 11هزار مددجو در این مراکز اسکان داده شده‌اند که میانگین حدود 3660نفر در هر شب می‌شود. بنابراین به‌نظر می‌رسد که شاید در شرایط فعلی احداث تنها 2گرمخانه دیگر بتواند جوابگوی پوشش کل کارتنخوابها باشد. اگرچه باید آرزو کرد که روزی، دیگر کارتن‌خوابی در این شهر نباشد اما سؤال اینجاست که اگر خیری بخواهد در احداث گرمخانه‌ای جدید با شهرداری همکاری داشته باشد، چگونه می‌تواند اقدام کند؟ قدیمی، مدیرعامل سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران پاسخ می‌دهد: «احداث گرمخانه ضوابط خاصی دارد که از همه مهم‌تر به ابعاد اجتماعی آن برمی‌گردد چرا که اگر مورد توجه قرار نگیرد می‌تواند آسیب‌های بعدی را سبب شود. مثلا در بحث مکان‌یابی گرمخانه باید درنظر داشت که در بافت مسکونی واقع نشود. سازمان خدمات اجتماعی آمادگی لازم را برای مذاکره با خیرینی که می‌خواهند گرمخانه‌ای جدید در شهر احداث کنند، دارد. با وجود این، ما الان تأکیدمان بیشتر روی کمک در زمینه هزینه‌های جاری است و خیرین می‌توانند حتی 100درصد هزینه‌های گرمخانه‌ها را تقبل کنند.
سامانه 4379را فراموش نکن
اگر این روزها و شب‌ها از کنار کارتن‌خواب‌های شهر عبور می‌کنید و دل‌تان می‌خواهد به آنها کمک کنید، بهتر است بدانید که سامانه تلفنی 4379برای این منظور وجود دارد. در تماس با این سامانه، مأموران شهرداری با کارت شناسایی معتبر در محل حضور پیدا کرده و آمادگی دریافت کمک‌ها و اقلامی از قبیل پتو، غذای گرم، کنسرو، دارو و لباس را دارند. یادمان نرود که طی روزهای گذشته گرمخانه‌های شهر به‌صورت 3شیفت (24ساعته) در حال خدمت‌رسانی به مددجوها بوده‌اند چراکه در طول روز نیز هوا بسیار سرد است و بی‌خانمان‌ها به سرپناه نیاز دارند. برای این منظور 110گشت سیار در شهر برای جمع‌آوری کارتنخوابها فعالیت می‌کنند.
