دغدغه کیفیت آموزش در رنگین کمانی از مدارس

شیرین شفیعی|  اصفهان- خبرنگار:

هنوز چند هفته به پایان سال تحصیلی باقی مانده است که پارچه‌نوشته «ثبت‌نام آغاز شد» تب و تاب نام‌نویسی برای سال تحصیلی آینده را در میان خانواده 850 هزار دانش‌آموز اصفهانی زنده می‌کند. برای 20 درصد دانش‌آموزانی که در مدارس غیرانتفاعی تحصیل می‌کنند کیفیت محیط‌های آموزشی و هزینه‌های غیرضروری کلاس‌های فوق‌برنامه چالشی جدی است و خانواده‌های متوسط و کارگری اصفهان نیز در این فصل با دغدغه‌های هر سال انتخاب مدارس خوش‌نام، اصرار بر ثبت‌نام فرزندشان در محیط‌های آموزشی خارج از محدوده و از همه مهم‌تر، بار سنگین کمک‌های اختیاری یا اجباری به مدرسه دست و پنجه نرم می‌کنند.

زخم فرسودگی مدارس، کمبود معلم و استفاده از بازنشستگان برای تدریس و نیز محرومیت مدارس اصفهان برخوردار از بودجه سرانه هر سال کهنه‌تر و عمیق‌تر می‌شود و پایه‌های آموزش و پرورش رایگان و عدالت آموزشی را لرزان می‌کند. نظام آموزش و پرورش با بیش از 5 هزار واحد آموزشی، 850 هزار دانش‌آموز، 50 هزار معلم و 30 هزار بازنشسته این روزها با چالش‌های جدی رو‌به‌رو است، اما مشکلات اقتصادی کشور مانع از آن می‌شود که بتوان برای ساماندهی به این دستگاه بزرگ و تاثیرگذار منتظر کمک‌های دولت ماند.


ثبت‌نام در مدارس دولتی یا غیرانتفاعی؟

سر زدن شاخه‌های مدارس غیرانتفاعی، هیات امنایی، نمونه مردمی و نام‌ها و برندهای شاخص و دهان‌پرکن در آموزش و پرورش را نیز می‌توان میوه همین نابسامانی‌ها دانست که با وعده امکانات بیشتر و مشکلات کمتر توانسته‌اند بعضی از خانواده‌ها را جذب کنند، اما حتی مدارس شهریه‌ای هم از مشکلات این روزهای آموزش و پرورش در امان نیستند.

«مریم براتی» مادر دو فرزند شش‌ساله و  نه‌ساله است و درباره کیفیت مدارس دولتی می‌گوید: فرزند اولم را به یک دبستان دولتی فرستادم، چون فکر می‌کردم تفاوت چندانی بین مدارس پولی و عادی وجود ندارد، اما بعد از مدتی متوجه شدم رفتار غیرصمیمانه معلمان و بی‌تفاوتی آنها به یادگیری مطالبی که سر کلاس تدریس می‌کنند باعث دلسردی فرزندم به مدرسه شده و تصمیم گرفتم سال بعد او را در مدرسه غیرانتفاعی ثبت‌نام کنم. اینجا از کیفیت آموزش راضی هستم، ولی بار هزینه‌های اضافی مثل کلاس‌های فوق‌برنامه زیاد است.

 با این حال، تصمیم گرفتیم که فرزند دوممان را هم در مدرسه غیردولتی ثبت‌نام کنیم تا از پایه به درس بی‌علاقه نشود. از سوی دیگر، «محمد میربد» مهم‌ترین ملاک برای ثبت‌نام فرزندش را مدرسه‌ای می‌داند که دانش‌آموزان سالم و به دور از آسیب‌های اخلاقی به آن رفت و آمد می‌کنند و می‌افزاید: بعضی از والدین اهمیتی به رفتارها و عادت‌های فرزندانشان نمی‌دهند و این باعث می‌شود بچه‌ها به‌راحتی در معرض رفتارها و تفریح‌های غیراخلاقی و انحرافات دیگر باشند. در مدارس خوش‌نام کمتر از این مشکلات وجود دارد و به همین علت، تقاضا برای ثبت‌نام در آنها بیشتر است.


مدارس فرسوده؛ کمبود معلم

آموزش و پرورش استان اصفهان یکی از سه استان کشور است که با بحران کمبود نیروی انسانی دست و پنجه نرم می‌کند. مدیر کل آموزش و پرورش استان اصفهان با اعلام این مطلب می‌گوید: سال گذشته 14 هزار نفر کسری نیروی انسانی داشتیم و امسال نزدیک به 4 هزار نفر به این تعداد اضافه خواهد شد. بنابراین در کمترین تعداد، بیش از 15 هزار نفر در زمینه نیروی انسانی کمبود خواهیم داشت.

 از این گذشته، استفاده از معلمان بازنشسته، فرسودگی مدارس و نداشتن بودجه سرانه برای اداره هزینه‌های مدرسه از دیگر کم و کسری‌هایی است که اعتماد خانواده‌ها به مدارس عادی و دولتی را کمرنگ و خدشه‌دار کرده است. در این میان، مدارس پولی از فرصت استفاده می‌کنند و با ارائه همان خدمات عادی اما زیر نقاب کلاس‌های فوق‌برنامه و تقویتی، سود بیشتری به جیب می‌زنند، بدون آن‌که خدماتی متناسب با شهریه‌های میلیونی به دانش‌آموزان ارائه دهند.


تنوع مدارس

 معاون متوسطه آموزش و پرورش استان اصفهان در واکنش به گلایه‌های خانواده‌ها از تنوع گیج‌کننده و شهریه‌های بی‌حساب و کتاب مدارس به همشهری می‌گوید: اولیای دانش‌آموزان در انتخاب مدرسه مختارند و چون همه نگران آینده فرزندان خود هستند، با مراجعه به کارشناسان آموزش و پرورش یا فرهنگیانی که در اقوام و آشنایان سراغ دارند سعی می‌کنند بهترین گزینه را برای ثبت‌نام فرزندشان انتخاب کنند. تنوع مدارس به شکلی که اکنون وجود دارد مورد قبول ما هم نیست، اما قانون به همه این خدمات آموزشی اجازه فعالیت داده است.

«محمدرضا ناظم‌زاده» از برنامه‌‌ریزی و توصیه وزارت آموزش و پرورش برای کم کردن تنوع مدارس خبر می‌دهد و می‌افزاید: چند سال پیش بود که مدارس نمونه دولتی را در اصفهان افزایش دادند، اما اکنون رویکرد وزارتخانه و اداره کل استانی به سمت کاهش تعداد مدارس نمونه دولتی است. مدارس شاهد، استعدادهای درخشان و غیرانتفاعی نیز هر یک قانونی برای خودشان دارند و مخاطب خاصی را جذب می‌کنند.


مدرسه دولتی؛ انتخاب 80 درصد دانش‌آموزان

این   مسئول مزیت مدارس غیردولتی را برگزاری کلاس‌های خلوت‌تر و فراهم کردن زمان بیشتر برای مشارکت دانش‌آموز در سرفصل‌های آموزشی بیان می‌کند و می‌گوید: ما هم با این تنوع مدارس مشکل داریم و معتقدیم باید مدارس در شهرها و روستاهای استان به گونه‌ای باشند که هر کس بتواند بهترین مدرسه را برای تحصیل فرزندش در نزدیک خانه خود پیدا کند، نه این‌که ناگزیر باشد با هزینه‌های سنگین سرویس مدارس و ثبت‌نام، به محیط‌های آموزشی خارج از محدوده سکونتش مراجعه کند.

ناظم‌زاده با اشاره به تحصیل 20 درصد دانش‌آموزان اصفهانی در مدارس غیردولتی ادامه می‌دهد: تلاش ما این است که با اجرای عدالت آموزشی و توزیع معلمان نمونه در تمام مدارس، بتوانیم اعتماد مردم را به مدارس دولتی بیشتر کنیم. با این حال، به خانواده‌ها توصیه می‌کنم که بهترین مدرسه برای ثبت‌نام فرزندان همان مدرسه نزدیک خانه شما است، چراکه دانش‌آموزان را از آسیب‌های هدر رفتن وقت و انرژی در سرویس‌های مدارس یا دوری از محل سکونت در امان نگه می‌دارد.

او در پاسخ به این پرسش که دلیل اصرار بسیاری از والدین برای نام‌نویسی فرزندانشان در برخی مدارس غیردولتی اصفهان چیست توضیح می‌دهد: نه می‌توان گفت که دلیل اصلی این اصرار کمبودهای مدارس دولتی است و نه تبلیغات و ذهنیت منفی ضد این دسته از محیط‌های آموزشی، اما موضوعی که می‌توان با قاطعیت اعلام کرد این است که بسیاری از مدارس خوش‌نام و برند اصفهان با موجی از تقاضا برای ثبت‌نام روبه‌رو هستند و ناگزیر می‌شوند کلاس‌های درس را با 30 تا 40 دانش‌آموز برگزار کنند که نتیجه‌ای جز افت کیفیت آموزش کلاس در بر نخواهد داشت.


نیازهای آموزشی اصفهان

«محمد شریعتی‌نیا» رئیس شورای اسلامی شهرستان اصفهان، تامین سرانه مدارس، تخصیص ایاب و ذهاب مناسب برای دانش‌آموزان روستایی و رسیدگی به وضعیت مدارس شبانه را مهم‌ترین خواسته‌های شهرستان اصفهان در حیطه آموزش و پرورش اعلام می‌کند و می‌گوید: به ما ربطی ندارد که برای تامین هزینه مدارس پول نیست، زیرا آموزش و پرورش در قانون اساسی رایگان اعلام شده است. بنابراین هزینه‌هایی را که به خانواده‌ها تحمیل می‌شود از طریق استانداری و شورای عالی استان‌ها باید پیگیری کنیم.

او با اشاره به کسری 15 هزار معلم در استان اصفهان می‌افزاید: در این زمینه نباید سلیقه‌ای عمل شود، زیرا هیچ دلیلی نمی‌بینیم استان 20 درصد کمتر از نیاز خود معلم داشته باشد. 
رئیس شورای اسلامی شهرستان اصفهان تغییر کاربری و تجاری‌سازی قسمت‌هایی از محوطه‌های مدارس را از جمله راهکارهای قانونی برای جبران هزینه‌های مدارس می‌داند و می‌افزاید: شوراها باید همان گونه که از آموزش و پرورش توقع همکاری دارند، از هر راهی که می‌توانند در خصوص صدور پروانه‌ها به کمک این نهاد بیایند.