تسهیلات برای واردکننده موانع برای تولیدکننده

مریم سمائی

وضعیت کاغذ از پاییز 96 بحرانی شد اما بحران تولید آن از سال‌ها قبل وجود داشت. کارخانه‌های تولید کاغذ‌تحریر ظرفیت تولید سالانه 150هزار تن را دارند و حتی قادر به افزایش ظرفیت تا 200هزار تن هم هستند، اما درحال حاضر میزان تولید به صفر و ظرفیت به کمتر از 20هزار تن رسیده که در آستانه نابودی قرار گرفته است.
ارائه تسهیلاتی مانند ارز مبادله‌ای و هموار‌کردن مسیر برای واردکنندگان، واردات کاغذ تحریر و روزنامه را جذاب کرده و این در حالی است که هیچ حمایتی از تولید‌کننده داخلی نمی‌شود و کارخانه‌ها به‌دلیل نداشتن شرایط برابر امکان رقابت با محصولات خارجی را ندارند. در شرایطی که واردات کاغذ نابسامان است، تولید داخلی می‌تواند گره‌گشا باشد، اما تولید داخلی در چند سال اخیر دچار مشکلاتی ازجمله کمبود نقدینگی، نبود مواداولیه و عدم‌حمایت از این صنعت شده است. به‌طور حتم هیچ‌کس نمی‌خواهد واردات کاغذ به کشور ممنوع شود اما حمایت از تولید داخلی هم می‌تواند بخشی از نیاز بازار را تامین کند و در مواقع بحران به داد کشور برسد.
ابوالفضل روغنی گلپایگانی- رئیس سندیکای تولیدکنندگان کاغذ و مقوای ایران- که سال‌ها مدیریت کارخانه چوب و کاغذ مازندران را بر عهده داشت و تلاش‌های بسیاری برای ارتقای کیفیت کاغذ کرد دلایل بسیاری را برای پایین بودن ظرفیت فعال صنعت تولید کاغذ برمی‌شمارد.
او مهم‌ترین دلیل را عدم‌استقبال متقاضیان داخلی و عدم‌حمایت دولت می‌داند و می‌گوید: وضعیت تولید در بخش کاغذ روزنامه و کاغذ تحریر اصلا خوب نیست و هیچ حمایتی از این صنعت چه به لحاظ قوانین و چه برابری شرایط صورت نمی‌گیرد.
روغنی به همشهری درنگ می‌گوید: تسهیلات برای واردات کاغذ به قدری زیاد است که تولید‌کننده هیچ انگیزه‌ای برای تولید پیدا نمی‌کند و این، بلایی که الان می‌بینید بر سرش آمده است. الان 3 کارخانه تولید کاغذ سفید در کشور داریم که تنها یکی از آنها کجدار و مریز در حال تولید کاغذ تحریر است. این در حالی است که اگر از صنعت تولید کاغذ هم مانند واردات آن حمایت می‌شد کارخانه‌های ما این قابلیت را داشتند که در زمینه کاغذ تحریر 30تا 40درصد بازار و در زمینه کاغذ روزنامه تا 50درصد نیاز کشور را تامین کنند.
او با انتقاد از اینکه همیشه تمام امکانات برای هموارکردن مسیر واردات کاغذ بوده است، می‌گوید: دولت ارزش افزوده 9درصدی را از واردکنندگان کاغذ نمی‌گیرد، تعرفه واردات هم تقریبا صفر است اما تولید‌کننده با انواع شرایط سخت ازجمله مالیات، مبادلات بانکی، شرایط سخت تامین اجتماعی، مسائل کارگری و... مواجه است. در واقع در میدان مسابقه، شرایط مساوی برای 2 تیم وارد‌کننده و تولید‌کننده وجود ندارد و همه فرصت‌ها به سمت واردکنندگان می‌رود و تولید‌کننده هم رغبتی برای تولید پیدا نمی‌کند.
روغنی اشاره‌ای هم به واردات مواداولیه برای تولید می‌کند و می‌گوید: کارخانه‌های تولیدی باید مواداولیه ازجمله چوب، خمیر، مواد شیمیایی و... را وارد کنند، در همه جای دنیا هم همینطور است؛ به‌عنوان مثال کشور ترکیه جنگل ندارد اما جزو نخستین تولیدکنندگان‌ام دی اف و نئوپان در جهان است. در واقع اینکه گفته می‌شود منابع اصلی را نداریم  پس نباید تولید کنیم اشتباه است.
هم‌اکنون ما مشکلات مواداولیه داریم اما ارز به تولید‌کننده نمی‌دهند؛ چرا که بسته آماده‌ای به نام واردات داریم که تمام امکانات را به‌راحتی به‌دست گرفته است. تولید‌کننده هم مدام در پیچ و خم شدید بوروکراسی اداری کشور گیر کرده و نمی‌تواند مشکلاتش را حل کند.
او درباره آینده تولید کاغذ هم معتقد است که تا زمانی که از این صنعت حمایت نشود و شرایط برابر برای واردات و تولید درنظر نگیرند کشور همواره با مشکل کاغذ مواجه خواهد بود و آینده خوشی نخواهد داشت.