تکنولوژی و دنیای دیجیتال چطور توانسته به کاهش مصرف کاغذ کمک کند؟
# نه-به-مصرف-کاغذ
شبنم سیدمجیدی
شما جزو کدام افراد هستید؟ از آنهایی که وقتی دم دستگاه خودپرداز بانک ایستاده‌اید، هنگامی که از شما می‌پرسد رسید کاغذی می‌خواهید یا خیر، گزینه بله را انتخاب می‌کنید؟ یا آنکه شاید از آنهایی باشید که برای نوشتن یک نامه اداری 2خطی از یک برگه A4 بزرگ استفاده می‌کنند. در چرک‌نویس‌هایتان یادتان می‌رود پشت کاغذها را هم استفاده کنید. از آنهایی هستید که روی دیوار پشت میز تحریرتان انواع کاغذ زرد و سبز و نارنجی کوچک و بزرگ را چسبانده‌اید که رویشان همه‌‌چیز از، جملات انگیزشی گرفته تا یادآوری‌ها و فرمول‌های ریاضی و حتی افکارتان را پیاده کرده‌اید. مثلا در دانشگاه موقع ارائه درس به جای آنکه به همه دوستانتان یک فایل دیجیتال از روی پاورپوینت خود بدهید، ترجیح می‌دهید برای همه یک خلاصه از مطالب را روی کاغذ پرینت بگیرید. از آنهایی هستید که می‌گویند کتاب را باید در دست گرفت و روزنامه کاغذی یک چیز دیگری است.
اما واقعا چرا کاغذ؟ وقتی 60درصد آدم‌ها در محل کارشان از کامپیوتر استفاده می‌کنند و 80درصد آنها به‌طور روزانه از اینترنت استفاده می‌کنند و گوشی‌های هوشمند دست هر کوچک و بزرگی دیده می‌شود، واقعا چرا کاغذ؟ تکنولوژی کار را برای همه ما ساده کرده است. در ادامه پیشنهادهایی می‌شود تا شاید با استفاده از آنها مصرف کاغذ کمتر شود.
قبض‌های دیجیتال
تأسیس و راه‌اندازی دفاتر پیشخوان دولت در همه شهرهای کشور، تشکیل بانک ملی اطلاعات، راه‌اندازی دفاتر پلیس +10، ارائه اظهارنامه الکترونیکی و همچنین ارائه خدمات غیرحضوری بانک‌ها به مشتریان از موارد دیگری است که در کشور برای کاهش مصرف کاغذ و الکترونیکی‌شدن کارهای اداری انجام شده است. در خیلی از سازمان‌ها و ادارات نیز دستورالعمل‌های صرفه‌جویی در انرژی که شامل کاغذ هم می‌شود، کم‌کم در حال اجراست. اما جز ادارات و شرکت‌ها، هر کدام از ما هم راه‌هایی برای کاهش مصرف کاغذ داریم.
برای پرداخت هزینه موبایل، برق و تلفن لازم نیست حتما از قبض‌های کاغذی استفاده کنیم. یکی از نخستین و پیشگام‌ترین شرکت‌ها در این زمینه در ایران شرکت همراه اول بود. چند سال پیش آنها با مطرح کردن دغدغه حفظ درختان و محیط‌زیست، از مشترکان‌شان خواستند از دریافت قبض‌های کاغذی انصراف دهند و کم‌کم کار به جایی رسید که دیگر همه قبض‌ها روی موبایل قابل پرداخت است. با استفاده از اپلیکیشن‌های خود اپراتورهای تلفن همراه یا اپلیکیشن‌های دیگری مثل آپ می‌توان بدون داشتن قبض کاغذی، هزینه‌ها را پرداخت کرد و رسید آنها را هم به شکل الکترونیکی نگه داشت.
کپی ممنوع
شاید باورتان نشود اما افراد زیادی همه جزوه‌های درسی‌شان را داخل موبایل و از روی عکس یا فایل می‌خوانند، بدون آنکه از روی آن پرینت یا کپی بگیرند. البته این روزها گرانی کاغذ دلیل بعضی از این صرفه‌جویی‌ها در دانشگاه‌ها و مدارس است. اما هستند آدم‌هایی که دغدغه محیط‌زیست باعث شده تا همه فایل‌های خود را به شکل کامپیوتری نگهداری کنند و تا جایی که می‌شود از پرینت گرفتن نوشته‌ها خودداری کنند.
برای یادآوری‌ها لازم نیست حتما آنها را روی یک تکه کاغذ بنویسید. اپلیکیشن‌های متنوعی در این زمینه وجود دارد. اپلیکیشن اِوِر نوت (Evernote) یکی از بهترین‌هاست. هر نوع یادداشت و یادآوری از قبیل متن، عکس، صدا و فیلم را می‌توانید نگهداری و البته دسته‌بندی کنید. از روی کارت‌های ویزیت، اسناد و مدارک و هر چیز دیگری می‌توانید با دوربین گوشی اسکن و در این اپلیکیشن از آنها نگهداری کنید. از روی هر کامپیوتر یا تبلتی نیز می‌توانید به اطلاعات ذخیره‌شده دسترسی داشته باشید؛ مثلا حتی بدون استفاده از اینترنت می‌توانید از یادداشت‌ها یا پی‌دی‌اف‌های مختلف در هر زمانی استفاده کنید. برای هشدار یا یادآوری انجام کارها نیز این اپلیکیشن بسیار کاربردی است.
کتابخوان‌های دیجیتال
در زمینه کتاب‌های الکترونیکی نیز انتخاب‌های متنوعی وجود دارد. اپلیکیشن فیدیبو یکی از آنهاست که با استفاده از آن کتاب‌های بیش از 300ناشر معتبر را می‌توانید در موبایل یا تبلت خود داشته باشید. این کتابخانه الکترونیکی ایرانی، پلتفرم مخصوص ویندوز نیز دارد. همه کارهایی که در کتاب کاغذی می‌شود کرد مثل هایلایت و حاشیه‌نویسی، در کتاب‌های فیدیبو نیز می‌توان انجام داد. همچنین رنگ پس‌زمینه، حاشیه‌نویسی و تغییر اندازه حروف از امکاناتی است که کتاب‌های کاغذی ندارند. فراکتاب، کتاپ، کتابراه و طاقچه هم دیگر اپلیکیشن‌هایی هستند که می‌توانید مجله، روزنامه یا کتاب‌های مختلف را با امکانات متمایز به شکل الکترونیکی دریافت کنید.
پادکست‌ها دیگر ابزاری هستند که در چند سال اخیر بازارشان داغ شده و جایگزین‌های مناسبی برای کتاب‌های کاغذی به شمار می‌آیند. پادکست همان رادیوی اینترنتی است. دیگر لازم نیست کتاب‌ها را حتی از روی پی‌دی‌اف و فایل داخل موبایل بخوانید. کافی است اپلیکیشن‌های مخصوص مدیریت و شنیدن پادکست مثل podcast player یا
podcast addict را نصب کنید. آن وقت به صفحه پادکست‌هایی مثل کتابخوان یا هشتگ زندگی که از روی کتاب‌ها روخوانی می‌کنند، بروید و کتاب‌های مورد علاقه‌تان را بشنوید. پادکستی مثل بی‌پلاس هم خلاصه کتاب‌های غیرداستانی را تعریف می‌کند. پادکست‌های تحلیلی- خبری نیز می‌توانند جایگزین روزنامه‌ها و مجلات کاغذی باشند. البته خیلی از روزنامه‌ها و مجلات وب‌سایت دارند و به جای خرید روزنامه کاغذی می‌توان مطالب همان روزنامه را در وبسایتش خواند. برای استفاده از مطالب بعضی از آنها باید اشتراک خرید و از بعضی دیگر به شکل رایگان می‌توان استفاده کرد.
دنیای دیجیتال همه جا را تسخیر کرده است؛ آن قدر که دیگر حتی لازم نیست عکس‌های خانوادگی‌تان را هم چاپ کنید، به جای آن می‌توانید از آلبوم‌های دیجیتال یا حتی قاب عکس‌های دیجیتال که در ایران نیز وجود دارند، استفاده کنید.
در تهران کافه‌هایی داریم که اگر لیوان خودتان را برای گرفتن قهوه ببرید (تا در مصرف لیوان‌های کاغذی یا پلاستیکی صرفه‌جویی شود) به شما تخفیف می‌دهند. یا اینکه بعضی‌ها برای آنکه پاکت کاغذی مصرف نشود، غذای خود را به جای آنکه از رستوران ببرند و پاکت مصرف کنند، همانجا در بشقاب می‌خورند. پس می‌بینید که ایده‌ها برای صرفه‌جویی در مصرف کاغذ بسیارند و فقط باید حواسمان باشد که این بار دم دستگاه عابربانک وقتی از ما پرسید که آیا قبض می‌خواهیم، دکمه مربوط به گزینه خیر را فشار دهیم.
در همینه زمینه :