خانه‌به دوشی مستأجران با رشد اجاره‌بها

زهرا اشرف‌زاده | البرز- خبرنگار:


با نزدیک شدن به فصل جابه‌جایی، قیمت‌های پیشنهادی در بازار اجاره مسکن روند صعودی به خود گرفته است. با این‌که کارشناسان می‌گویند توان مالی مستأجران، مهم‌ترین عامل برای تعیین میانگین نرخ اجاره‌بها محسوب می‌شود اما گویا امسال شاهد این موضوع نیستیم و مستأجران که می‌خواستند چند متری به خانه اجاره‌ای خود اضافه و به خانه‌ای بزرگ‌تر در منطقه‌ای بهتر نقل مکان کنند، فعلا باید رویای صاحبخانه را تعبیر کنند که چند برابر مبلغ سال گذشته را طلب می‌کند و یا به دنبال خانه‌ای متناسب با درآمد خود بروند.


گلایه مردم از بالا رفتن نرخ اجاره

گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد به دلیل بالا رفتن نرخ اجاره، شاهد نوعی تغییر رفتار در این بازار هستیم و نقل مکان اجاره‌نشین‌ها به خانه‌های متناسب با استطاعت مالی کلید خورده است. یک خانم جوان که در منطقه عظیمیه اجاره‌نشین است می‌گوید: سال قبل ماهیانه 800 هزارتومان اجاره پرداخت می‌کردم، ولی امسال صاحبخانه گفته باید حداقل 700 تومان روی اجاره خانه و 5‌میلیون روی پول پیش بگذارم به همین دلیل قصد دارم به منطقه‌ای که توان پرداخت اجاره خانه‌هایش را داشته باشم نقل مکان کنم. 

«الهه امینیان» می‌افزاید: قیمت اجاره مسکن هیچ تناسبی با دستمزدها ندارد. چطور می‌شود در یک سال قیمت‌ها دو برابر شود و کسی روی آن نظارت نکند. زوج جوانی که به دنبال اجاره مسکن در نگارستان فردیس هستند با بیان این‌که علاوه بر افزایش قیمت با کمبود خانه هم مواجه شده‌اند می‌گویند: سال گذشته قیمت اجاره یک واحد آپارتمان 70 متری در این منطقه 30 میلیون رهن کامل بود اما امسال با 50 میلیون هم نمی‌توان خانه پیدا کرد.

«مهدی نجفی» ادامه می‌دهد: در شهرک نگارستان صدها واحد خالی وجود دارد اما یک ماه است که ما به دنبال اجاره خانه‌ایم و یکی 2 مورد بیشتر پیدا نکرده‌ایم، گویی همه منتظرند تا قیمت‌ها بالاتر برود حالا مجبوریم از یکی 2 مورد که پیشنهاد شده یکی را انتخاب کنیم، چراکه به گفته مشاور املاک اگر چند روز دیگر بیاییم قیمت‌ها افزایش پیدا می‌کند و با 50 میلیون هم نمی‌توانیم خانه پیدا کنیم.


دلال‌های مسکن، عامل گرانی

در این میان مشاوران املاک می‌گویند موضوعاتی از این دست را به طور روزانه شاهد هستند و حرکت به سمت خانه‌های کوچک‌تر، قدیمی‌تر و محله‌های ضعیف‌تر، مهم‌ترین ویژگی بازار اجاره در هفته‌های اخیر است. یکی از آنها با اشاره به افزایش نرخ رهن و اجاره از ابتدای اردیبهشت می‌گوید: به دنبال رشد صددرصدی قیمت مسکن، از عید به بعد صاحبخانه‌ها نیز اجاره‌ها را بالا برده‌اند. نرخ اجاره در هفته‌های اخیر افزایش یافته و این التهاب در واحدهای نوساز محسوس‌تر است.

«علی صالحی» می‌افزاید: افزایش قیمت مسکن به تغییرات متعدد در بازار واحدهای استیجاری منجر می‌شود. پس حالا که قیمت مسکن در یک سال گذشته رشد بی‌سابقه‌ای را شاهد بوده، رشد نرخ اجاره‌ نیز به میزان بی‌سابقه در سال ۹۸ بدل خواهد شد. صالحی اضافه می‌کند: کمبود واحد‌های استیجاری به این دلیل است که مستاجران سعی دارند به نوعی صاحبخانه را راضی کنند و در همانجا بمانند. از طرفی افرادی که ملک خالی داشته و نیازی به پول آن ندارند فعلا دست نگه داشته‌اند تا بعد از ماه رمضان ببینند وضعیت به چه صورت خواهد شد.

این مشاور املاک با بیان این‌که در روزهای اخیر تعداد مراجعه‌کنندگان برای اجاره خانه افزایش داشته است می‌گوید: نمی‌توان تمام گرانی‌ها را به گردن دولت انداخت، چراکه این روزها دلال‌های مسکن بیشتر به التهاب بازار دست می‌زنند و به دلیل سود خود سعی دارند قیمت اجاره‌بها و حتی خرید و فروش را بالا ببرند.


عوامل موثر در افزایش اجاره مسکن

یک کارشناس مسکن با اشاره به عوامل موثر در نرخ اجاره مسکن می‌گوید: در شرایط طبیعی، قیمت مسکن مهم‌ترین عامل تعیین نرخ اجاره‌بها عنوان می‌شود با این وجود بررسی‌ها نشان می‌دهد عواملی همچون کاهش یا افزایش نرخ سود بانکی، مقایسه بازده سرمایه‌گذاری در بخش اجاره نسبت به فروش آپارتمان، نرخ تورم، نرخ بیکاری و توان خرید اقشار اجاره‌نشین در نوسانات بازار اجاره تأثیرگذار است.

«رحیم واقفی» می‌افزاید: با این‌که اجاره‌بها نسبت به قیمت مسکن از رشد کمتری برخوردار بوده، اما رقم‌های کنونی هم با توان مالی بسیاری از مستأجران تناسب ندارد اما به دلیل کاهش نرخ سود بانکی، تمایل مالکان به دریافت رهن کاهش یافته و بیشتر ترجیح می‌دهند که اجاره ماهیانه بیشتری دریافت کنند. 

وی می‌افزاید: از سوی دیگر به دلیل ایجاد تورم در همه سطوح اقتصادی، توان مستاجران برای پرداخت اجاره‌بها پایین آمده است، از همین رو آشفتگی در بازار اجاره مسکن رخ داده است. وی اضافه می‌کند: در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته، تولید و عرضه مسکن استیجاری دولتی به عنوان یک راه‌حل برای کنترل بازار اجاره‌بها در دستور کار قرار دارد. در ایران نیز از سال 92 طرح مسکن استیجاری در قالب مسکن اجتماعی مطرح شده اما به دلیل نبود بودجه کافی، شکل عملیاتی به خود نگرفته است، از همین رو بازار اجاره مسکن کماکان در اختیار بخش خصوصی قرار دارد.


افزایش اجاره به دلیل رشد قیمت مسکن

«نرخ اجاره‌بها همواره تابع قیمت مسکن است» این جمله را رئیس اتحادیه مشاوران املاک کرج می‌گوید و ادامه می‌دهد: امسال با توجه به افزایش قیمت مسکن شاهد رشد اجرا هم بوده‌ایم، از طرفی میزان عرضه و تقاضا نیز در این قیمت‌ها موثر است. «محمد قمی» می‌افزاید: اکنون شاهد این هستیم در اغلب مناطق کرج قیمت‌ها متری یک میلیون تومان به بالاست و مستأجران سعی دارند به مناطقی بروند که توان پرداخت را داشته باشند. 

وی در پاسخ به این‌که امکان نظارت بر قیمت‌ها وجود دارد یا خیر، می‌گوید: قیمت‌گذاری مسکن هیچ مبنا، قاعده و قانونی ندارد و همه چیز به توافق مالک و مستاجر و عرضه و تقاضا در بازار بستگی دارد. وی عنوان می‌کند: در گذشته قرار بود قانونی گذاشته شود تا کارشناسان مسکن در هر منطقه ارزش واقعی برای خرید، فروش، رهن و اجاره مسکن را تعیین کنند و بنگاه‌های معامله املاک با همان قیمت‌ها واحدهای مسکونی را معامله کنند اما این موضوع به مرحله قانون نرسید. 

قمی می‌گوید: هر چند مبلغ رهن واحدها در برخی از فایل‌ها مبالغی غیرواقعی و خارج از توان مستاجران است، اما توصیه ما این است که مستأجران تا حد امکان ضمن توافق با موجر بر سر تعیین نرخ معقول اجاره‌بها برای سال جدید اقدام به تمدید قراردادهای سال گذشته خود کنند تا از این طریق علاوه بر متحمل نشدن هزینه‌های جابه‌جایی، از هیجان قیمتی بازار اجاره ۹۸ نیز در امان بمانند.