پشت پرده جنجال تعرفه خودروهای هیبریدی

فربد زاوه|کارشناس صنعت خودرو:

موج انتقادها نسبت به افزایش تعرفه واردات خودروهای هیبریدی با استناد به غفلت دولت از آلایندگی هوا و مصرف سوخت در حالی بالا گرفته که ذکر چند نکته در این زمینه ضروری است.  در هیچ کجای دنیا خودرو با حجم موتور بیش از 2000سی‌سی خودرویی اقتصادی و متعلق به قشر فقیر تلقی نمی‌شود. اینگونه نیست که بگوییم با افزایش تعرفه واردات اینگونه خودروها معیشت مردم به خطر افتاده است.

 تعرفه واردات همه خودروهای هیبریدی تا سال گذشته حداکثر 5درصد بوده اما ارزان‌ترین خودروی هیبریدی که وارد کشور شده قیمتی 7برابر پراید داشته است و خودروهای هیبریدی که اکنون تعرفه واردات آن 11برابر شده است نیز قیمتی معادل 10برابر پراید داشتند. با توجه به این نکته و حتی درنظر گرفتن درصد آلایندگی صفر برای اینگونه خودروها نیز پایین ماندن تعرفه واردات آن تأثیر آنچنانی در افزایش واردات و کاهش مصرف سوخت و آلایندگی نداشت.

 نکته‌ای که همه به سادگی از آن عبور می‌کنند این است که اگر ما در بحث واردات خودروهای هیبریدی نگران آلایندگی هوا هستیم باید به توسعه حمل‌ونقل عمومی بیشتر توجه کنیم تا اینکه به‌دنبال واردات اینگونه خودروهای گران قیمت باهدف رفع این معضل باشیم. در شرایطی که دولت برای توسعه حمل‌ونقل عمومی، اسقاط خودروهای فرسوده و رشد 10درصدی تعرفه را اعمال کرده و هیچ‌کس اعتراضی نداشته است. یعنی اینکه هزینه تمام‌شده اسقاط یک خودروی «ون» بدون هیچ نگرانی و واکنشی حدود 30 تا 40میلیون تومان افزایش یافته اما نگرانی از تعرفه واردات یک خودروی هیبریدی لوکسی که قبلا برخی مشتریان خاص با قیمت 400میلیون تومان می‌خریدند اما اکنون ناچارند با افزایش 10درصدی با قیمت 500میلیون تومان بخرند، هر روز تشدید می‌شود.

 نکته دیگر آنکه آیا خودروهای هیبریدی از نظر فنی در کاهش آلایندگی هوا مؤثر بوده است یا خیر؟ ذکر یک مثال به تبیین این موضوع کمک می‌کند، تویوتای پریوس هیبرید 1992 دارای استاندارد آلایندگی یورو یک یا یورو 2و مصرف سوخت 7.5 تا 8 لیتر در هر 100کیلومتر بود اما آیا این خودرو تمیزتر و کم مصرف‌تر از مثلا یک خودرو فیات 500مدل2017 دارای استاندارد سوخت یورو6 و با مصرف 3.5 لیتر سوخت است؟! با این شرایط صرف وجود برچسب هیبرید روی برخی خودروهای وارداتی به‌معنای تأثیر آن در کاهش آلایندگی هوا نخواهد بود و برای اظهارنظر در این زمینه باید برمبنای شاخص‌های آلایندگی هوا صحبت کنیم. در شرایطی هدف خودروی هیبرید کاهش CO2 است که اکنون این شاخص جزو آلایندهای هوا محسوب نمی‌شود بلکه شاخص‌های کنونی آلایندهای خودرو شامل منواکسید کربن(CO)، هیدروکربن‌ها (THC)، اکسید‌های نیتروژن (NOX)، ذرات معلق (PM)، هیدروکربن‌های بدون متان (NMHC )و جدیدا (PN) است اما در استاندارد آلایندگی یورو6 شاخص CO2 را نیز لحاظ کرده‌اند چرا که استاندارد مصرف سوخت را برداشته‌اند. یعنی اینکه معنی خودروی هیبریدی الزاما به‌معنای تمیزتر و کم مصرف‌تر بودن نیست. چرا که پورشه نیز با موتور 4هزار سی‌سی و مصرف سوخت 8 تا 9 لیتر در هر 100کیلومتر هیبرید دارد و نمی‌توان آن را خودرو کم‌مصرف و تمیز تلقی کرد. صرف هیبریدی بودن یک خودرو به‌معنای نداشتن آلایندگی و مصرف سوخت پایین نیست و این شیوه برخورد با تعرفه واردات خودروهای هیبریدی دروغ گفتن به مردم است.

 ریشه واکنش‌ها به افزایش تعرفه واردات خودروهای هیبریدی را می‌توان ناشی از دو عامل عدم‌آگاهی از عملکرد فنی، آلایندگی و مصرف سوخت این خودروها و دیگری منافع خاص برخی افراد در واردات برخی خودروها با برچسب هیبریدی است. اگر در واردات خودروهای هیبریدی میزان آلایندگی و مصرف سوخت اهمیت دارد براساس شاخص‌های آلایندگی مثلا درصدی از NOX، C0 یا مصرف سوخت در هر خودرو می‌توان برای واردات آن مالیات وضع کرد و برمبنای این شاخص‌ها جدول تعرفه واردات هر خودرویی استخراج شود تا مشتریان نیز به استفاده از خودروهای تمیزتر و با مصرف سوخت کمتر سوق پیدا کنند. اما تکیه صرف به مصرف سوخت یا هیبرید بودن در واردات یک خودرو نمی‌تواند راهگشا باشد و دستاوردی در کاهش مصرف سوخت و آلایندگی داشته باشد. این موضوع حتی در مورد خودروهای پلاگین نیز مصداق دارد. بهتر است به جای تعیین تعرفه واردات خودرو بر مبنای فناوری ساخت، مثلا تعرفه واردات خودروهای یورو6 زیر 4لیتر مصرف را صفر تعیین کرده و بسته به میزان افزایش آلایندگی و مصرف سوخت تعرفه واردات خودرو افزایش یابد. این اعداد که قابل اندازه‌گیری مهندسی بوده، نمی‌توان در مورد آن دروغ گفت و اطلاعات آن نیز در همه سایت‌های معتبر دنیا وجود دارد.

 اظهارنظر اخیر رئیس‌جمهور در مورد خودروهای هیبریدی واقعی و غیرواقعی نیز گرچه درست است اما ارائه مشاوره به ایشان به‌درستی صورت نگرفته است. برداشت من از مصوبه دولت و صحبت‌های اخیر رئیس‌جمهور در مورد خودروهای هیبریدی آن است که منظور رئیس دولت از خودروهای هیبریدی واقعی، خودروهای هیبریدی پایه برقی و از خودروهای هیبریدی غیرواقعی، خودروهای هیبریدی معمولی بوده است. کمااینکه قانون تعرفه واردات خودرو نیز اینگونه بوده و واردات خودروهای هیبریدی پایه برقی (پلاگین) مشمول تخفیف تعرفه‌ای سنگین‌تری نسبت به‌خودروهای هیبرید معمولی فاقد پایه برقی است. گرچه قول رئیس‌جمهور برای اصلاح تعرفه واردات خودروهای هیبریدی واقعی از هم‌اکنون نیز در قانون پیش‌بینی شده و قابل اجراست اما بهتر است که تا برای پایان دادن به اینگونه مناقشات برای همیشه، معیار تعیین تعرفه واردات خودرو را بر میزان مصرف سوخت و میزان آلایندگی خودروهای وارداتی متمرکز کنند.