گذشته در بستر شگفتی

نگار حسینخانی

برای تماشای هر دوره از تاریخ باید به جای بخصوصی رفت. برای سرک کشیدن به دوره‌های تاریخی چه جایی بهتر از موزه‌ای در دل بنایی کهن که تاریخ را احضار کند و شما را در بستر زمان بغلتاند به دیروزهای دور. در اینجا اما به این نکته می‌پردازیم که در کدام موزه‌ها می‌توانیم روح تاریخ را احضار کنیم.
مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد
مجموعه عمارت‌ها و کاخ‌های سعدآباد در زمینی به مساحت ۱۱۰هکتار بنا شده ‌است. مجموعه سعدآباد، 4 دوره تاریخی قاجاریه، پهلوی اول و پهلوی دوم و پس از انقلاب ایران را سپری کرده ‌است. سعدآباد در دوره قاجار بنا شد و سکونت‌گاه تابستانی (ییلاق) شاهان این سلسله بوده‌است.
مجموعه کاخ گلستان 
کاخ گلستان با قدمت ۴۴۰ سال از منحصر به‌فردترین مجموعه‌های تاریخی ایران است. این کاخ از دوران شاه عباس صفوی با ساخت دیوان‌خانه‌ای شکل می‌گیرد. بیشترین ویژگی‌های این مجموعه متعلق به دوران سلطنت قاجار است. هم‌اکنون قصر گلستان شامل 8کاخ است که به‌عنوان موزه و باغ‌های سیاحتی استفاده می‌شود. 
معماری کاخ گلستان نیز شامل سبک‌، نقش و نگارهای اروپایی و ادغام آن با هنر ایرانی است. این مجموعه ارائه‌کننده زبان معماری و هنر دکوراسیون بی‌همتا در دوران قاجار و خصوصا پادشاهی ناصرالدین‌شاه محسوب می‌شود.

موزه ایران باستان
اولین موزه ایران، در بخش غربی میدان مشق در خیابان سی تیر جای دارد. ساخت این موزه در اردیبهشت سال۱۳۱۳ خورشیدی به دستور رضاشاه توسط معمار فرانسوی، آندره گُدار، شروع شد. ساختمان موزه در سال۱۳۱۶ به اتمام رسید و موزه برای بازدید عموم افتتاح شد. سَردر ورودی موزه به سبک نمای ایوان کسری ساخته شد. رنگ آجرها هم به همین دلیل سرخ رنگ و به سبک معماری عصر ساسانی انتخاب شد. ساختمان این موزه به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
موزه آبگینه 
آبگینه از موزه‌های شهر تهران و خانه‌ای تاریخی مربوط به دوره قاجار است و در خیابان سی تیر تهران جای گرفته. در طراحی موزه آبگینه از آثار برجسته تاریخی ایران مانند کاخ تچر، ستون‌های تخت جمشید، قوس‌های صفوی و کعبه زرتشت الهام گرفته و با اینکه ویترین‌ها و فضای کلی موزه به شیوه مدرن طراحی شده‌اند، اما این طراحی مدرن به فضای کلی ساختمان آسیب نزده و در هماهنگی کامل با آن است.
موزه فرش
این موزه به دستور فرح پهلوی در بهمن ۱۳۵۶ افتتاح شد. این موزه در ضلع شمالی پارک لاله تهران در فضایی به وسعت 12هزار مترمربع واقع شده ‌است.
 ساختمان موزه ۳۴۰۰ مترمربع مساحت دارد و آذین‌های نمای بیرونی آن شبیه دار قالی است.
موزه هنرهای معاصر
موزه هنرهای معاصر در سال۱۳۵۶ در گوشه غربی بوستان لاله در امیرآباد تهران بنا شد. بنای موزه را کامران دیبا در سبک معماری مدرن و با الهام از بادگیرهای کویری ایران طراحی کرد. 
ساختمان موزه هنرهای معاصر از نمونه‌های معماری نوین در ایران به‌شمار می‌رود. در این سازه، از معماری سنتی ایران و مفاهیم فلسفی همراهِ عناصر مدرن بهره گرفته شده. عناصر معماری سنتی ایران، همچون هشتی، چهارسو، و گذرگاه در طراحی آن قرار دارد. فضاهای درونی موزه به‌گونه‌ای طراحی شده تا «ارتباط میان انسان‌ها و فعالیت‌های آنان با هم» تقویت شود. 

کاخ نیاوران
ساخت کاخ نیاوران با مساحتی حدود 11 هکتار در سال ۱۳۳۷ آغاز و در سال۱۳۴۶ به اتمام رسید. در زمان فتحعلی‌شاه قاجار کاخ کوچک‌تری در محل فعلی کاخ نیاوران قرار داشت که در زمان محمدرضا پهلوی تخریب و کاخ نیاوران به جای آن ساخته شد. 
کاخ نیاوران را مهندس محسن فروغی طراحی کرد. گچبری توسط استاد عبداللهی، آینه‌کاری توسط استاد علی‌اصغر و کاشی‌کاری نمای خارجی توسط استاد ابراهیم کاظم‌پور انجام شد. طبقه همکف این بنا شامل سرسرای بزرگی است که کلیه اتاق‌ها در اطراف آن شکل گرفته‌اند.