کاهش جمعیت زندانیان جرایم غیرعمد

سیدمرتضی احمدپور | تبریز - خبرنگار:


برخی مواقع برای رفتن به پشت میله‌های زندان کافی است پشت فرمان خودرو کمی سهل‌انگاری کنی و عامل به وقوع پیوستن تصادفی مرگبار باشی یا در کارگاهی مرتکب خطایی شوی که زیان مالی به همراه داشته باشد، چک بانکی هرچند با مبلغ کم را به موقع پاس نکنی و... این‌ها و عواملی از این دست می‌تواند در زندان را به روی هر شهروندی که حتی فکرش را هم نمی‌کند، باز کند. 

در آذربایجان شرقی به طور متوسط روزانه 2 نفر به خاطر جرایم غیرعمد مالی راهی زندان می‌شوند و شاید سال‌های زیادی از عمرشان را در حبس بگذرانند. هرچند حضور قوی خیران در این استان موجب شده از افزایش مستمر جمعیت زندانیان جرایم غیرعمد در استان جلوگیری شود و حتی روش‌های ابتکاری خیران استان الگویی برای استان‌های دیگر قرار گیرد، در عین حال نیاز به شناسایی روش‌هایی دیگر برای کاهش زندانیان غیرعمد احساس می‌شود. 


راهکار کاهش زندانیان جرایم مالی 

محقق جامعه‌شناسی و استاد دانشگاه پیام نور آذربایجان شرقی با بیان این‌که در سال‌های اخیر 3 مؤلفه مهریه‌، تصادف خودرو و چک‌های بلامحل بیشترین عامل وقوع جرایم غیر‌مالی در استان را شامل می‌شود، اظهار می‌کند: در استان بین 70 تا 75 درصد جرایم غیرعمد مربوط به محکومان مالی است که شامل چک، سفته و تعهدات مالی دیگر به غیر از دیه می‌شود. بنا به گفته مسئولان اغلب این 75 درصد نیز افرادی هستند که چک بلامحل کشیده‌اند. 

«ناصر حشمتی» ادامه می‌دهد: با وجود ابلاغ قانون جدید چک، اجرایی کردن آن در استان وضعیت چندان خوبی ندارد و هنوز هم بسیاری از شهروندان دسته‌چک‌های قدیمی دارند که معاملاتشان را با آن انجام می‌دهد. از سوی دیگر بسیاری از صنوف از کارگران خود سفته‌های سنگین دریافت می‌کنند که می‌تواند برای این کارگران تبعات مالی داشته باشد. وی بیان می‌کند: موضوع مهریه و عدم توان پرداخت مهریه هم موجب شده 20 درصد زندانیان جرایم غیرعمد مربوط به این افراد باشد. 

این در حالی است که عدم پرداخت مهریه نباید منجر به زندان شود و جوانانی که در زمان جاری شدن صیغه عقد به مهریه‌های سنگین تن می‌دهند مشکلاتی در این زمینه دارند.  به گفته این کارشناس جامعه‌شناسی بی‌اطلاعی و رودربایستی خانواده‌های آذری موجب سهل‌انگاری در تعیین مهریه و تبعات بعدی برای جوانان آن‌ها می‌شود، مهریه به عنوان یک سند مالی، کاملاً تضمین‌شده است و اجرایی شدن آن می‌تواند مشکلات بدی را به وجود آورد. 

حشمتی به افزایش هزینه بیمه‌های شخص ثالت و کوتاهی برخی شهروندان در بیمه خودرو در همان زمان انقضای بیمه قبلی اشاره می‌کند و می‌گوید برخی شهروندان به علت ناتوانی مالی، خودروی خود را به موقع بیمه نمی‌کنند و این مساله می‌تواند آن‌ها را در یک تصادف ناخواسته با فرد یا یک خودروی گران‌قیمت سالیان سال به پشت میله‌های زندان بکشد. 


3 ضلع تلاش برای آزادی زندانیان جرایم غیرعمد 

رئیس ستاد دیه استان هم با بیان این‌که آذربایجان شرقی در میان استان‌های کشور رتبه 30 از نظر تعداد زندانیان جرایم غیرعمد را دارد، می‌گوید: با این همه، این استان جزو رتبه‌های نخست در آزادی زندانیان جرایم غیرعمد به تناسب جمعیت زندانیان است. این مهم با همکاری مردم، خیران و تلاش‌های قانونی برای کاهش زندانیان جرایم غیرعمد انجام شده است و می‌تواند به الگویی برای سایر استان‌ها هم تبدیل شود. 

 «رسول تقی‌پور» ادامه می‌دهد: با بررسی‌هایی که کارشناسان اجتماعی انجام داده‌اند علل وقوع جرایم ناخواسته شناسایی شده و به همین دلیل در مواردی مانند تصادف خودرو، مهریه و چک بلامحل قوانین خوبی در نظر گرفته شده است. با این‌که در سال‌های گذشته با روند صعودی تعداد زندانیان جرایم غیرعمد مواجه بوده‌ایم از ابتدای سال جاری تاکنون این روند افزایشی متوقف شده است. امیدواریم با رعایت بیشتر قانون چک و اجرایی شدن قانون جدید مهریه، همچنین همکاری بیشتر شهروندان و خیران شاهد کاهش محسوس این زندانیان باشیم. 

وی تاکید می‌کند: آذربایجان شرقی با وجود این‌که استانی صنعتی است، میزان جرایم غیر‌عمد مالی در بخش صنعت و ساختمان این استان همراه با تصادفات فقط 50 درصد را شامل می‌شود. تقی‌پور با بیان این‌که سال گذشته در جشن گلریزان با کمک 36 میلیارد ریالی خیران زمینه آزادی 440 نفر فراهم شد، ادامه می‌دهد: امسال اگر مردم آذربایجان شرقی فقط 70 میلیارد ریال کمک کنند می‌توانیم 530 زندانی جرایم غیرعمد را به خانواده‌هایشان برگردانیم و این اتفاق پس از جشن گلریزان در 29 اردیبهشت و به صورت تدریجی و طی مراحل قانونی می‌تواند اتفاق بیفتد.
 
این مسئول از مشارکت 29 ارگان دولتی، عمومی و بخش خصوصی در برگزاری این جشن خبر می‌دهد و می‌گوید: خیران بخش خصوصی و مدیران واحدهای صنعتی غیردولتی مسئولیت مالی برگزاری این مراسم را عهده‌دار شده‌اند. 


ابتکار خیران استان 

تقی‌پور به ابتکار جدید خیران استان برای کمک به زندانیان جرایم غیرعمد اشاره و اظهار می‌کند: یکی از اتفاقات خوب طی ماه‌های اخیر اهدای هزینه‌های مراسم‌های ترحیم برای آزادی زندانیان است. تاکنون 162 خانواده به ستاد دیه مراجعه کرده و هزینه مراسم ترحیم بستگانشان را به این ستاد اهدا کرده‌اند. با این اقدام تاکنون 109 زندانی آزاد شده و این سنت تنها مختص استان آذربایجان شرقی است. در استان‌های دیگر به ندرت چنین اتفاقی می‌افتد و این امر می‌تواند الگویی برای استان‌های دیگر برای رهایی زندانیان جرایم غیرعمد باشد. 

این مسئول عنوان می‌کند: برای افزایش این میزان کمک هم بررسی‌هایی انجام داده‌ایم و با اطلاع‌رسانی بیشتر به شهروندان و این‌که آنان می‌توانند با هر هزینه‌ای در این امر خیر مشارکت کنند، می‌توان تعداد این کمک‌ها را افزایش داد و نیاز نیست هر خانواده یک یا چند زندانی را آزاد کند و این‌که مبلغی هرچند مختصر پرداخت کند، می‌تواند در مجموع به یک کار خیر و آزادی یک زندانی منجر شود. رئیس ستاد دیه استان به بانوان خانه‌دار هم هشدار می‌دهد و می‌گوید: این بخش از جمعیت جامعه هم باید متحمل تعهدات مالی همسر خود نشوند و ندانسته و بی‌اطلاع از قوانین چک به بازکردن حساب جاری و گرفتن دسته‌چک و در اختیار قرار دادن آن به همسر خود اقدام نکنند. 

به گفته این مسئول نزدیک به یک میلیارد تومان بدهی بانوان گرفتار در بند مربوط به چک‌های بلامحلی است که ندانسته و بر حسب اعتماد به همسر صادر شده است.  وی به وسواس در کمک به زندانیان مالی هم اشاره می‌کند و می‌‌گوید: زندانیانی که با سودجویی و کلاهبرداری زندانی شده‌اند، از اولویت کمک برخوردار نیستند و باید تعهدات خود را انجام دهند و این کمک‌ها شامل کسانی است که به صورت غیر‌عمدی یا اوضاع بد اقتصادی و حوادث ناخواسته دچار مشکل شده‌اند.