توسعه نامتوازن شهرها

لیلا درخشان/روزنامه‌نگار

زیاده‌روی در توسعه شهری یکی از علل اصلی رکود مسکن است. در تهران نیز رشد نامتوازن شهر سبب شد تا این کلانشهر ‌درگیر مشکلات ناشی از زیاده‌روی در توسعه شهری شود‌. براساس اعلام مرکز آمار ایران، در سال‌90 در شهرداری ‌فقط در یک سال نزدیک به 30هزار فقره پروانه ساختمانی در شهر تهران صادر شد و آمار روشنی از صدور مجوز واحدهای تجاری در دست نیست. برای اینکه به عمق فاجعه پی ببریم، کافی است بدانیم که سال‌97 در حدود 9هزار پروانه ساختمانی در تهران صادرشده است. بدون‌شک افزایش شدید و لجام‌گسیخته توسعه شهرها بدون توجه به رشد متوازن دارای عوارض بی‌شماری است که صرف‌نظر از رکود اقتصادی، با بحران‌های اجتماعی، زیست‌محیطی، انسانی و... همراه می‌شود. به تعبیر بسیاری از شهرسازان و معماران، توان اقلیمی تهران بسیار محدود است. ظرفیت‌های اقلیمی این شهر تنها می‌تواند جمعیتی در حدود 4میلیون نفر را در خود جای دهد. اما این شهر 740کیلومترمربعی هم‌اکنون دارای جمعیتی بالغ بر 9میلیون نفر بوده و خدمات‌رسانی به همه ساکنان آن مشکلی است که تمامی مدیران شهری با آن درگیر هستند. از دیگر مصادیق بارز توسعه بی‌رویه و افسار‌گسیخته تهران، ایجاد هزاران واحد خالی از سکنه است که آمار آنها 600هزار واحد مسکونی برآورد‌ شده است. این واحدهای چالش‌آفرین به‌دلیل نبود تقاضای مؤثر برای آنها، مصداق عینی توسعه بی‌رویه فیزیکی شهر هستند. در چنین شرایطی این واحدها که نگهداری تاسیسات زیربنایی توسعه آنها روی دست دولت مانده، سبب فرسایش منابع ملی می‌شوند. به هر روی، با توجه به این تجارب ناخوشایند، توسعه شهرها امری پسندیده و مطلوب است مشروط بر اینکه این توسعه با رعایت معیارهای علم شهرسازی باشد. در غیر این صورت نتیجه آن چیزی می‌شود که هم‌اکنون با آن مواجه هستیم؛ تهرانی با انبوه مشکلات گوناگون که درنتیجه آن عرصه بر همه شهروندان تنگ شده است.