بولتون در دوراهی جنگ و برکناری

جواد نصرتی/خبرنگار

افزایش تنش بین ایران و آمریکا، با توجه به روابط 2کشور در 40سال اخیر چندان غیرطبیعی نیست اما به‌راحتی می‌توان تصور کرد حضور جان بولتون در دولت دونالد ترامپ، تنش‌های بین 2کشور را بالا برده و چشم‌انداز جنگ را بیش از هر زمان دیگری جدی کرده است.
بولتون، که با تجربه‌ترین سیاست‌ورز تیم مشاوران امنیتی ترامپ به‌شمار می‌رود، عاشق جنگ است و تمام تلاش‌هایش، تنها درصورتی به سرانجام خواهند رسید و از نظر خودش موفقیت‌آمیز خواهند بود ‌که به جنگ منتهی شوند.
به‌گزارش واشنگتن‌پست، او مشخصا در چند روز اخیر، حرف‌هایی زده و بیانیه‌هایی درباره ایران و ونزوئلا صادر کرده که معمولا به‌عنوان پیش‌زمینه شروع کارزار نظامی به شمار می‌روند. اما این همه ماجرا نیست و امکان اینکه رئیس بولتون وارد این بازی نشود وجود دارد.
یکشنبه، آمریکا اعلام کرد که ناو هواپیمابر آبراهام لینکلن را به خلیج‌فارس اعزام می‌کند. بولتون در بیانیه‌ای بسیار تند، اعزام این ناو را «پیامی واضح» به ایران خواند و هشدار داد که هرگونه اقدام ایران، ‌با پاسخ بسیار تندی مواجه خواهد شد.
صدور چنین بیانیه‌ای، درحالی‌که هیچ اتفاق خاصی در منطقه نیفتاده بود و 2کشور هم موضع‌گیری جدید علیه همدیگر نداشتند، ‌کمی عجیب بود. تنها بعد از صدور این بیانیه بود که اعلام شد منابع اطلاعاتی، گزارش‌هایی را دریافت کرده‌اند که براساس آنها، ایران برای اقدام علیه منافع آمریکا تلاش می‌کند. 
به گزارش رسانه‌های آمریکایی، این اطلاعات خام، از سوی نیروهای امنیتی اسرائیلی و از طریق مشاور امنیت ملی رژیم صهیونیستی در اختیار بولتون قرار گرفته است. اما به‌گزارش دیلی‌بیست، بولتون و دیگر اعضای تیم امنیتی دولت آمریکا، این اطلاعات را بزرگ‌نمایی کرده‌اند تا آمریکا هم واکنش تندتری از خود نشان بدهد. در این صورت است که لحن تند بیانیه بولتون توجیه‌پذیر به‌نظر می‌رسد.
به‌گزارش واشنگتن‌پست، ادبیات این بیانیه کمی غیرمعمول بود اما وقتی که رویکرد بولتون در قبال ایران در دولت ترامپ را درنظر بگیریم، چندان تعجب‌آور نخواهد بود. بیانیه او در واقع دو هدف مشخص دارد. اول اینکه باعث می‌شود طرف مقابل، ‌درصورت داشتن برنامه‌های خاصی، کمی محتاط‌تر شود و رفتارش را نرم‌تر کند. هدف دوم، این است که ایران را تحریک کند تا واکنشی تندتر از خود نشان بدهد. با توجه به اینکه بولتون مدت‌هاست به فکر تغییر رژیم در ایران است، احتمالا هدف دوم را با جدیت بیشتری پیگیری می‌کند.
اما دلیل کمی وجود دارد که ایران واکنش تندتر را، آنطور که بولتون تمایل دارد، در پیش بگیرد. گزارش‌های بین‌المللی و داخلی آمریکا تأیید کرده‌اند که ایران همچنان به تعهدات خود در توافق هسته‌ای پایبند است.
این رفتار ایران، مشاور امنیت ملی رئیس‌جمهور آمریکا را در شرایط بدی قرار داده است. او نگران این است که توجه رئیسش را از دست دهد. و باید این مسئله را درنظر داشته باشیم که این رئیس مشخصا علاقه‌مند به برقرار کردن رابطه با کسانی است که بولتون زندگی‌اش را برای ضربه زدن به آنها وقف کرده است.
هرچند ترامپ همیشه رویکرد سختی علیه ایران داشته است اما تابستان سال گذشته، در توییتر حسن روحانی رئیس‌جمهور ایران را «مردی بسیار دوست‌داشتنی» خطاب کرد و رئیس‌جمهور ایران هم گفته است که در 8 مورد تقاضای ملاقات ترامپ را رد کرده است.
یکشنبه همین هفته، ترامپ 2توییت دیگر نوشت که احتمالا بولتون را حسابی عصبانی کرده است. او ابتدا در یک توییت، درباره کیم جونگ اون رهبر کره‌شمالی موضعی همدلانه گرفت و گفت که «توافق (با کره‌شمالی) به‌دست خواهد آمد.» بعد از آن نوبت به پرداختن به «مکالمه بسیار خوب» با ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه بود و ترامپ گفت که «برخلاف چیزهایی که در رسانه‌های جعلی نوشته می‌شود، 2کشور پتانسیل بسیار خوبی برای داشتن یک روابط فوق‌‌العاده دارند.»
برای یکی از بازماندگان جنگ سرد، چنین صحبت‌های علنی‌ای از سوی ترامپ دیوانه‌کننده به‌نظر می‌رسد و احتمالا به همین‌خاطر است که بولتون به علاقه‌مندی دیرینه‌اش که همانا جنگ با ایران است چسبیده است.
سیاست فشار حداکثری وزارت امورخارجه آمریکا همین حالا تنش‌ها را در تهران بالا برده است. حالا به آن یک ناو هواپیمابر اضافه کنید و در نتیجه احتمال اشتباه محاسباتی بالا می‌رود.
اما بولتون به‌خوبی می‌داند که ترامپ از جنگ‌های جدید بیزار است و علاقه زیادی دارد تا با رهبرانی که با آنها مشکل دارد ارتباط برقرار کند.
ترامپ این علاقه‌مندی را نشان داده است که مذاکراتش با کیم (بعد از 2نشست بی‌نتیجه و آزمایش موشکی کره‌شمالی) ادامه دهد، و حالا بولتون نگران این است که چنین رویکردی در قبال ایران هم در دستور کار قرار گیرد.