ریشه‌کنی 3000 درخت به بهانه سیل در کلاردشت

الهام مصدقی‌راد/خبرنگار

درحالی‌که کارشناسان بر ضرورت حفظ پوشش گیاهی و درختان برای کاهش مخاطرات سیلاب تأکید می‌کنند، در مازندران بیش از 3هزار درخت جنگلی از بستر و حریم رودخانه حفاظت‌شده سردآبرود واقع در رودبارک کلاردشت، قطع و یا جابه‌جا شدند. ستاد بحران استان مازندران و سپس ستاد بحران شهرستان کلاردشت اعلام کرده‌اند قطع و جا‌به‌جایی این درختان از بستر رودخانه، خسارت‌های ناشی از سیل احتمالی را در این منطقه کاهش خواهد داد. این اقدام که هفته گذشته به اجرا درآمده، با مخالفت و واکنش‌هایی از سوی فعالان محیط‌زیست مواجه شده اما مسئولان محلی منابع طبیعی معتقدند که این تصمیم با نظر فنی کارشناسان گرفته‌شده تا خانه‌های اطراف رودخانه، از سیلاب احتمالی آسیب نبینند! به همین دلیل با موافقت اداره منابع طبیعی کلاردشت، 3هزار اصله درخت کم‌قطر از بستر رودخانه به حاشیه آن منتقل شده و 21اصله درخت تنومند توسکا نیز قطع شده‌اند.
سردآبرود که در سال1346 با مصوبه شورای‌عالی حفاظت محیط‌زیست به‌عنوان رودخانه حفاظت‌شده به ثبت رسید، یکی از معدود زیستگاه‌های ماهی قزل‌آلای خال قرمز است که به عقیده کارشناسان، اگر فعالیت‌های مخرب همچون برداشت شن و ماسه از بستر آن، ساخت‌وساز‌های غیرمجاز در حریم رودخانه، ایجاد استخرهای پرورش ماهی، هدایت فاضلاب خانگی و صنعتی و... به آن رخ نمی‌داد، بدون‌شک، تنوع زیستی و اکوسیستم طبیعی خود را حفظ می‌کرد. اما نه‌تنها ساخت‌وسازهای غیرمجاز در حاشیه این رود و در بالادست آن ادامه دارد که هفته گذشته نیز قطع درختان جنگلی واقع در بستر رود، به شمار فعالیت‌های تخریبی آن افزوده شد.

بعد از موافقت منابع طبیعی گیلان با قطع درختان ممنوع‌القطع شمشاد برای احداث سد لاسک، این‌بار منابع طبیعی مازندران با قطع و جابه‌جایی 3هزار اصله درخت توسکا از بستر سردآبرود موافقت و آن را اجرا کرده است. روابط عمومی منابع طبیعی کلاردشت نیز در پی اعتراض فعالان محیط‌زیست و برخی اهالی منطقه، اعلام کرد: قطع درختان بستر رودخانه سردآبرود (رودبارک) بنا به درخواست اداره امور آب و مصوبه ستاد بحران با مدیریت دادستان و فرماندار محترم شهرستان کلاردشت جهت جلوگیری از آسیب‌های احتمالی ناشی از سیل و همچنین لایروبی بستر رودخانه با نظارت کامل کارشناسان بهره‌برداری سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور (معاونت امور جنگل) و کارشناسان علوم جنگل اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری نوشهر با هماهنگی کارشناسان اداره منابع طبیعی شهرستان کلاردشت انجام شد. 

حمیدرضا سنگاری، مدیرکل منابع طبیعی غرب مازندران در گفت‌وگو با همشهری این موضوع را تأیید کرده و با تأکید بر قانونی‌بودن آن و انجام بررسی‌های فنی گفت:‌ «‌بستر رودخانه باید آزاد باشد تا آب جریان یابد و مانعی برای آن نباشد.» اما این اظهارات و دلایلی که برای قطع این درختان عنوان شده، کاملا مغایر با نظرات کارشناسان است. آنها معتقدند درختان تأثیر بسیار زیادی در کاهش شدت و مخاطرات ناشی از سیل دارند و همواره بر کاشت درختان و انجام فعالیت‌های آبخیزداری در نقاط سیل‌خیز تأکید می‌کنند.
پیمان یوسفی‌آذر، مشاور رئیس سازمان جنگل‌ها و مراتع کشور به همشهری می‌گوید: «قطع این تعداد درخت، چه درحاشیه رودخانه و چه خارج از محدوده حریم رودخانه به بهانه کاهش خطرات سیلاب احتمالی، هیچ توجیهی ندارد و قطعا بدون مشورت کارشناسی انجام‌شده است. یوسفی آذر که خود پیش از این سال‌ها مدیرکل دفتر منابع جنگلی این سازمان بوده، می‌افزاید: درخت زنده و هرگونه پوشش گیاهی اساسا مانع از فرسایش خاک و کنترل رواناب می‌شود و این صد‌درصد اشتباه است و توجیه علمی ندارد، مگر اینکه این درختان خشک بوده باشند و مسئولان با تصور اینکه شاید درختان خشک از ریشه درآیند، آنها را قطع کرده‌اند. اما اگر درختان زنده بوده باشند این اقدام درست نبوده و نباید دیگر تکرار شود.»
کیوان صائب، عضو هیأت علمی دانشگاه تنکابن به همشهری می‌گوید: «‌درختی که دارای ریشه و تنه است، ‌سیل‌بند محسوب شده و می‌تواند در جلوگیری از تخریب مفید باشد، این الفبای منابع طبیعی است. سردآبرود رودخانه‌ای وحشی است و قطع این درختان، اقدام خطرناکی محسوب شده و می‌تواند با جان و مال مردم بازی کند.»

تنها 5درخت خشک شده بودند 
طبق گفته مسئولان محلی، ستاد بحران شهرستان در ابتدا اعلام کرده که 40درخت باید از بستر رودخانه قطع شوند اما سپس این تعداد به 21 اصله کاهش پیدا کرده است. آنگونه که جواد فلاح، سرپرست اداره منابع طبیعی شهرستان کلاردشت به همشهری می‌گوید، از مجموع 21اصله درخت قطع‌شده، تنها 5اصله خشکیده بوده‌اند! او با بیان اینکه در سال97 ستاد بحران استان و شهرستان برای کاهش مخاطرات سیل، چنین تصمیمی را گرفته‌اند، در پاسخ به این سؤال که چرا منابع طبیعی با قطع درختان در بستر رودخانه موافقت کرده است، می‌گوید:‌ «سال90 در پی سیلابی‌شدن همین رودخانه، تعدادی از درختان کنده شده و زیر پل‌های ساخته‌شده روی رودخانه گیر کردند. این اتفاق موجب بالا زدن آب و خسارت به خانه‌های اطراف شد.» ساخت‌وساز در حریم سردآبرود که یکی از 5رودخانه حفاظت‌شده کشور است، بسیار زیاد رخ داده و حتی تعداد قابل توجهی از ویلاها، ‌کاملا بخشی از بستر رود را اشغال کرده‌اند. ساکنان این ویلاها برای گذر از عرض رودخانه، پل‌های متعددی روی رود ساخته‌اند که به گفته سرپرست منابع طبیعی کلاردشت، حدود 21مورد آنها غیرمجاز است و ستاد بحران نیز ظاهرا دستور تخریب آنها را ‌صادر کرده است. اما موضوع قابل توجه اینجاست که پیش از هرگونه اقدام و رفع ساخت‌وسازهای غیرمجاز، درختان جنگلی بستر رودخانه قطع شده‌اند که خودشان به‌جز همان تعداد معدود خشک‌شده، نه‌تنها عامل افزایش خسارت ناشی از سیل نبوده و نیستند، بلکه قرارگرفتن آنها زیر پل‌های غیرمجاز، موجب خسارت سیل 8سال قبل شده‌است! به جز قطع‌کردن 21اصله درخت توسکا، 3هزار درخت دیگر نیز به حاشیه منتقل شده‌اند که این اقدام هم با مخالفت فعالان محیط‌زیست مواجه شده و آنگونه که فلاح می‌گوید، با نشان‌دادن برگ‌های سبزی که همچنان روی درختان قرار داشته‌اند، تلاش کرده‌اند نگرانی آنها را کاهش دهند.

پیگیری قضایی فعالان محیط‌زیست از قطع درختان
فعالان محیط‌زیست نیز از همان ابتدا با قطع و جا‌به‌جایی درختان مخالفت کردند. کیوان بیگلریان ازجمله فعالان محیط‌زیست این منطقه در گفت‌وگو با همشهری ضمن اینکه تعداد درختان قطع‌شده را حدود 70اصله می‌داند، از پیگیری قضایی فعالان محیط‌زیست، ‌از این اتفاق خبر می‌دهد. صائب، ‌استاد دانشگاه تنکابن نیز تأکید می‌کند که چنین موضوعاتی نیازمند ورود دادستانی است. 
هرچند که به گفته سنگاری و فلاح، این اقدام با موافقت و اطلاع دادستان و فرماندار منطقه که از اعضای ستاد بحران نیز هستند، انجام شده است. عباس محمدی، ‌فعال محیط‌زیست و رئیس گروه دیده‌بان کوهستان نیز با اشاره به وضعیت بکر سردآبرود و انبوه درختان آن با انتقاد از قطع درختان بستر این رودخانه به همشهری می‌گوید: «انبوه ویلاسازی در حریم و بستر رود این منطقه را به محیطی شهری تبدیل کرده و حالا نیز مسئولان با قطع درختان، در حال تبدیل‌کردن رود به کانال آب هستند، ‌درحالی‌که وجود این درختان، از شتاب آب می‌کاهد.» به‌گفته محمدی، با این روند بعید نیست تا چند سال آینده، همان اتفاقی که برای روددره‌های تهران رخ داد، برای سردآبرود نیز تکرار شود؛ احداث دیواره‌های بتنی که امثال فرحزاد را محصور کرده است.