بلاتکلیفی مدارس طبیعت

«مدرسه طبیعت»، فضایی است که کودکان ساعاتی از اوقات خود را در آنجا به تجربه محیط‌زیست می‌پردازند. این مدارس در زمان ریاست پیشین سازمان حفاظت محیط‌زیست تأسیس شدند. به گزارش همشهری، اواخر سال1396 ریاست فعلی سازمان حفاظت محیط‌زیست طی بخشنامه‌ای از صدور مجوز این مدارس جلوگیری به‌عمل آورد و وزارت آموزش و پرورش را مرجع صدور مجوز این مدارس معرفی کرد. اما حالا مرکز پ‍‍ژوهش‌های مجلس در گزارشی به بررسی مفهوم مدرسه در قوانین و مقررات وزارت آموزش و پرورش، نسبت مدارس طبیعت با وزارت آموزش و پرورش و مرجع صدور مدارس طبعیت پرداخته و نوشته است: «نمی‌توان عنوان «مدرسه» را بر «مدارس طبیعت» اطلاق کرد و این مدارس هیچ‌گونه ارتباطی با وزارت آموزش و پرورش ندارند. «مدارس طبیعت» می‌توانند با تصویب شورای‌عالی محیط‌زیست و تحت نظارت سازمان حفاظت محیط‌زیست تأسیس شوند و فعالیت کنند، یا آنکه براساس قانون تأسیس و اداره مدارس و مراکز آموزشی و پرورشی غیردولتی به‌عنوان مدرسه ضمن اجرای برنامه درسی رسمی وزارت آموزش و پرورش یا به‌عنوان مرکز پرورشی، تأسیس شوند و فعالیت کنند.
مدرسه طبیعت مکانی است که کودکان تا 12سال می‌توانند اوقات خود را از یک روز تا هر روز هفته در آنجا به مشاهده طبیعت بگذرانند. طبق اظهارنظر برخی از مدیران این مدارس، مدرسه طبیعت برنامه آموزشی مصوب و مدونی ندارد و در آنجا هیچ سرفصل درسی ارائه نمی‌شود. در این مدارس افرادی به‌عنوان تسهیلگر حضور دارند که تجربه‌های محیط‌زیستی کودکان را زیرنظر دارند و به آنها در تجربه طبیعت کمک می‌کنند.
مدارس طبیعت در زمان ریاست پیشین سازمان حفاظت محیط‌زیست طی دستورالعملی با عنوان «دستورالعمل تأسیس و صدور مجوز مدارس طبیعت» به شکل غیردولتی تأسیس شدند. مؤسسان این مدارس، مجوز فعالیت خود را به‌صورت یکساله پس از تأیید دفتر مشارکت‌های مردمی سازمان حفاظت محیط‌زیست از ادارات کل حفاظت محیط‌زیست استانی دریافت می‌کردند. این مدارس تا اواخر سال1396 به فعالیت خود ادامه دادند تا اینکه در بهمن‌ماه1396 بخشنامه‌ای از ریاست سازمان حفاظت محیط‌زیست به ادارات کل استان‌ها ارسال شد که طی آنها استان‌ها موظف شدند از صدور هرگونه مجوز جدید برای تأسیس مدارس طبیعت پرهیز کنند. در این بخشنامه چنین استدلال شده است که با وجود اثرگذاری مطلوب مدارس طبیعت و رویکرد تربیت و آموزش کودکان و نوجوانان، صدور مجوز و تأیید فعالیت چنین مدارسی در حیطه اختیارات و وظایف سازمان حفاظت محیط‌زیست نیست و وزارت آموزش و پرورش مرجع صدور مجوز تأسیس این مدارس در کشور است. در گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس درباره ارتباط این مدارس با آموزش و پرورش نوشته شده: «مدرسه مکانی است که آموزش‌های رسمی مصوب وزارت آموزش و پرورش را ارائه می‌کند، دوره‌های تحصیلی رسمی وزارت آموزش و پرورش در آنجا برگزار می‌شود، برابر ضوابط دستورالعمل‌های وزارت آموزش و پرورش تأسیس و اداره می‌شود، مسئولیت اجرای برنامه‌ها و اهداف مصوب دوره‌های تحصیلی را برعهده دارد و پس از پایان دوره به افراد آموزش‌دیده در آن مکان، مدرک رسمی اعطا می‌شود. درحالی‌که در مدارس طبیعت آموزش‌های رسمی و مصوب وزارت آموزش و پرورش ارائه نمی‌شود، بلکه بنا بر اظهارنظر مؤسسان، کودکان در این محیط، فقط طبیعت را تجربه می‌کنند. دوم آنکه دوره‌های تحصیلی رسمی وزارت آموزش و پرورش در مدارس طبیعت برگزار نمی‌شود، بلکه فرزندان خانواده‌ها در سنین تا 12سالگی با نقش کودک و نه نقش دانش‌آموز در روزهای تعطیل یا ساعات غیرمدرسه در مدارس طبیعت حضور می‌یابند. همچنین کودکانی که در مدارس طبیعت حضور پیدا می‌کنند پس از پایان دوره خود در این مدارس، مدرک یا گواهینامه‌ای دریافت نمی‌کنند. نتیجه آنکه، مدارس طبیعت نسبتی با وزارت آموزش و پرورش ندارند.»
همچنین در جمع‌بندی و نتیجه‌گیری این گزارش مرکز پژوهش‌ها پیشنهادهایی را ارائه داده است؛« مدارس طبیعت در قالب آموزشگاه یا مؤسسه با تصویب شورای‌عالی حفاظت محیط‌زیست تحت نظارت سازمان حفاظت محیط‌زیست تأسیس و اداره شوند. «مدارس طبیعت» در قالب مدرسه غیردولتی و براساس قانون تأسیس و اداره مدارس و مراکز آموزشی و پرورشی غیردولتی مصوب1395 تأسیس و اداره شوند تا ضمن اجرای برنامه‌های مصوب وزارت آموزش و پرورش، آموزش‌های زیست‌محیطی را به‌عنوان فوق برنامه ارائه دهند.»