کمربند سبزِ طبیعی شهر احیا شود

در سال‌های اخیر به توسعه طرح کمربند سبز در مناطق شمالی نسبت به مناطق جنوبی توجه بیشتری شده، در حالی که این طرح در مناطق جنوبی به گره‌های کور رسیده و خارج شدن نقاطی از محدوده کمربند سبز و به بن‌بست ‌رسیدن بخش‌هایی از طرح، لزوم توجهی دوچندان به شرایط ریه‌های تنفسی مناطق جنوبی را یادآوری می‌کند. «حسین آخانی» فعال محیط‌زیست، گیاه‌شناس و عضو هیئت علمی دانشکده علوم دانشگاه تهران برای احیای فضای سبز جنوب شهر توصیه‌هایی دارد که در گفت‌وگو با ما بازگو کرده است. 


حسین آخانی|عضو هیئت علمی دانشکده علوم دانشگاه تهران

 با گذشت 34 سال از آغاز طرح کمربند سبز در پهنه جنوبی تهران، این طرح را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ 

طرح کمربند سبز با هدف گسترش فضای سبز به اجرا درآمده، اما به نظر من این طرح از یک دیدگاه سنتی نشئت می‌گیرد و با توصیه‌های سازمان بهداشت جهانی و کنوانسیون‌های بین‌المللی که با اضافه کردن فضای سبز مصنوعی موافق نیستند، مطابقت ندارد. در این طرح اغلب از‌گونه‌های غیربومی و غیرمقاوم استفاده می‌شود که نه تنها بعد از مدت کوتاهی نابود می‌شوند، بلکه کاشت و آبرسانی به این گیاهان مشکلاتی را برای زیست‌بوم ایجاد می‌کند. این درحالی است که در دیدگاه جدید به حفظ گیاهان بومی و حفاظت از آنها تأکید می‌شود و کاشت گیاهان جدید و جنگلکاری مورد تأیید نیست. چه بسا این طرح در نقاط جنوبی شهر به دلیل آب و هوای گرم و پوشش استپ بیابانی با مشکلات بیشتری روبه‌رو می‌شود، مانند طرح حرم تا حرم که در امتداد بزرگراه قم و تهران‌گونه‌های درختی و درختچه کاشته شد که مقدار زیادی از بین رفتند. 

با این تفاسیر برای گسترش فضای سبز در جنوب تهران به‌ویژه نقاط باقیمانده از طرح کمربند سبز چه راهکاری پیشنهاد می‌کنید؟ 

در اقلیمی مثل جنوب تهران نباید توقع شکل‌گیری جنگل را داشته باشیم، اما این دلیل نمی‌شود که در جنوب تهران گیاهی نداشته باشیم. باید با شناسایی درست زیستگاه‌ها و تنوع آنها اول زیستگاه‌های بومی را حفظ و منابع طبیعی را احیا و بعد فضاهای مناسب رشدشان را ایجاد کنیم. طبق ماده 60 قانون سوم توسعه باید در وهله اول زیستگاه‌های بومی این پهنه شناسایی شوند و به‌عنوان میراث طبیعی تحت حفاظت قرار بگیرند. در قدم دوم با مطالعات گسترده، مناطق آماده برای ایجاد کمربند سبز را شناسایی کنند و گیاهان مناسب برای آن محدوده را بکارند. احیای منابع طبیعی و رودخانه‌های منتهی به نقاط جنوبی مثل رود کن، دره فرحزاد، رود شور و... هم در گسترش فضای سبز نقش مؤثری دارند.