شناخت و کنترل احساسات و هیجان‌ها

عاطفه کمالو/ روانپزشک
شناسایی احساسات و هیجانات خود و دیگران و توانایی در کنترل آنها یکی از مهارت‌هایی است که تاب‌آوری را در بحران‌ها و اوضاع سخت افزایش می‌دهد.

گاهی ترس‌هایی در ناخودآگاه ما وجود دارد که احساسات ناخوشایندی را مثل اضطراب یا عصبانیت و اندوه برای مدتی نامعلوم ایجاد می‌کنند؛ مثلا در محل کار مشکلی ایجاد می‌شود که از عملکردمان درباره آن نگرانیم. ناتوانی در تحمل این نگرانی منجر به استعفای ناگهانی ما می‌شود. از دوست خود عصبانی می‌شویم و رابطه دوستانه را با او قطع می‌‌کنیم،  با وجود این و با اینکه می‌دانیم حق با ماست،  به سرعت عذرخواهی می‌کنیم تا اوضاع به حالت عادی بازگردد. اغلب اوقات،  این تصمیمات شتابزده،  منطقی نیستند و اوضاع را پیچیده‌تر می‌کنند،  چرا که بعد از زمانی کوتاه‌ احساس اولیه ناپدید می‌شود و از تصمیم خود پشیمان می‌شویم. برای اینکه فرزندتان یاد بگیرد از نوسانات هیجانی‌اش نترسد و بحران‌ها و مشکلات را منطقی مدیریت کند،  شما هم از هیجانات خود نترسید. گاهی اوقات والدین از دیدن واکنش‌های هیجانی کودک مثل گریه یا عصبانیت،  می‌ترسند و سعی می‌کنند هرچه سریع‌تر این واکنش را تمام کنند.

بنابراین درخواست او را حتی برخلاف مصلحت،  برآورده یا او را سرزنش می‌کنند. این واکنش‌ها یک پیام به کودک می‌دهد: «هیجانات خطرناک و بد‌ند و باید هرچه زودتر به آنها پایان داد.» به این ترتیب او در زندگی آینده قادر نخواهد بود احساساتش را تحمل کند و به جای پیدا کردن راه‌حل مشکلات یا در روابط خود با دیگران باج خواهد داد و از حق خود چشم‌پوشی خواهد کرد،  یا هرچیزی را که در او احساس بدی ایجاد کند،  بدون تفکر کنار خواهد گذاشت. وقتی کودکتان هیجانی بروز می‌دهد،  به او کمک کنید بیان کند چه احساسی دارد،  همدردی کنید و بگویید که احساس او را می‌فهمید،  اما این احساس به‌زودی برطرف می‌شود و او دوباره آرام و خوشحال خواهد بود.