توجه به اجتماع، پیش‌نیاز حل مشکلات اقتصادی

محمد حسنی‌سعدی/دانش‌آموخته جامعه‌شناسی

مسائل اجتماعی و اقتصادی ارتباطی دوسویه دارند. همانگونه که مشکلات اقتصادی باعث بروز مشکلاتی همچون بیکاری، اعتیاد، طلاق و بی‌اخلاقی در جامعه می‌شود از سوی دیگر وقتی جامعه از برخی مشکلات اجتماعی رنج می‌برد بستر مناسبی برای فعالیت‌های اقتصادی ایجاد نمی‌شود.
معتقدم گسترش نگرانی و ناامیدی در جامعه بزرگ‌ترین مشکل این روزهای اقتصاد ماست. هجوم مردم به سمت بازارهای مختلف و تشدید برخی گرانی‌ها و تمایل مردم به سرمایه‌گذاری در بازارهای زودبازده و مخل امنیت اقتصادی کشور نمونه‌هایی از عواقب همین ناامیدی و نگرانی است که مردم از آینده دارند. متأسفانه رسانه‌های اجتماعی هم به محملی برای تشدید این فضای یأس و گاهی حتی متوهمانه تبدیل شده‌اند که افزایش خشونت‌های اخیر در جامعه را هم سبب شده است. 
دشمن نیز به خوبی از این سلاح استفاده می‌کند و با اعلام مرتب اخبار ناامید‌کننده و پروپاگاندای رسانه‌ای علیه ایران به این فضای ناامیدی و نگرانی دامن می‌زند. در این میان آنچه جای آن بسیار خالی است تحقیقات جامعه‌شناختی دقیقی است که ضمن شناخت وضعیت موجود راه‌حل‌هایی برای برون‌رفت از آن ارائه کند. اهمیت جایگاه علوم انسانی و بی‌مهری‌هایی که در دهه‌های اخیر به آن شده است در اینجا عیان‌تر می‌شود که می‌بینیم هیچ برنامه‌ای برای برون‌رفت از این وضعیت در ساختار حاکمیت و نخبگان ارائه نمی‌شود. به‌رغم همه مشکلات اقتصادی و فشارهای خارجی که این روزها درگیر آن هستیم اگر فضای روحی و فکری جامعه و سرمایه اجتماعی حاکمیت ترمیم شود، قطعا حل مشکلات به‌راحتی قابل حصول است. 
مثال روشن آن نیز همین مشکل یارانه هنگفتی است که به حامل‌های انرژی به‌صورت کاملا غیرهدفمند پرداخت می‌شود و اگر فضای جامعه فضای همدلی و معطوف به منافع ملی بود به راحتی قابل حل بود اما اکنون هیچ‌یک از مدیران کشور نمی‌توانند راهکار خروج از این بن‌بست را به‌دلیل نگرانی از عواقب اجتماعی آن به اجرا دربیاورند. شک نداشته باشید که حل مسائل اقتصادی امروز ما، تنها از طریق راهکارهای فرهنگی و اجتماعی و تلاش نخبگان جامعه برای احیای روحیه امید و نشاط جامعه مقدور است و توجه به مسائل اجتماعی، پیش‌نیاز حل مشکلات اقتصادی کشور است.