مهمترین اولویت‌های شهر تهران از زبان رئیس کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر
رنگین کمانی از تخصص‌ها
مرتضی الویری، رئیس شورای عالی استان‌ها در گفت‌وگو با همشهری از موفقیت و مشکلات شوراها صحبت کرد
مرتضی الویری، رئیس شورای‌عالی استان‌ها و عضو شورای شهر تهران در مدیریت شهری تجربه بسیاری دارد. رئیس کمیسیون برنامه و بودجه شورای شهر زمانی شهردار تهران بود و همچنان روی جایگاه شوراها در کشور حساسیت نشان می‌دهد. الویری در گفت‌وگو با همشهری در جایی از صحبت‌هایش برای نشان دادن اهمیت جایگاه شوراها نقل قولی از شهید بهشتی آورد و گفت: «جایگاه شوراها بر مبنای تعبیری که شهید بهشتی به‌عنوان مغز متفکر انقلاب اسلامی و نایب‌رئیس خبرگان تدوین قانون اساسی داشتند، به مثابه یکی از ستون‌ها یا پایه‌های سخت یا اریکه جمهوری اسلامی است. به‌عبارت دیگر، شهید بهشتی شوراها را همسان با قوه مجریه، مقننه و قضاییه به‌عنوان یک ستون چهارم می‌دید. فی‌الواقع این چهار پایه اریکه جمهوری اسلامی به‌حساب می‌آید که اگر نباشد، این اریکه نمی‌تواند استحکام لازم را داشته باشد. این مهم تا الان مورد توجه قرار نگرفته و امیدوار هستیم با ممارست و پیگیری‌های شوراها جایگاه خاص خود را به‌دست بیاورد.»
محمود مولایی
دوره پنجم شورای شهر تهران به پایان سال دوم خود نزدیک می‌شود. در این مدت اعضای شورا فعالیت‌هایی داشتند که شما این فعالیت‌ها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
با توجه به محدودیت‌هایی که برای شوراها وجود داشته، در مجموع عملکرد شوراها قابل دفاع است. برای اینکه در سراسر کشور شوراها شهردارها را انتخاب کردند و گرچه مواردی داشتیم در مدت کمی تغییر کردند، اما در اغلب شهرها تقریبا وضعیت ثابت و پایداری را داشته است. این نشانگر این است که انتخاب‌های درستی صورت گرفته است. اگر به‌طور کلی وضعیت عملکرد شوراها را در مقایسه با سایر کشورها درنظر بگیریم، ما وضعیت خوبی نداریم. به‌دلیل اینکه شوراها با یک تأخیر زمانی 20ساله متولد شدند. به‌عبارتی، در سال 75قانون شوراها تصویب شده است. این تأخیر زمانی موجب شده جایگاه شوراها آن‌طور که باید و شاید دیده نشود. به‌عبارت دیگر، ارکان دیگر نظام اختیار و وظایفی برای خودشان تعریف کنند که با مراجعه به قانون اساسی متوجه می‌شویم برخی از این قانون‌ها مربوط به شوراها بوده ولی در عمل دولت و مجلس این کارها را به‌عهده گرفته‌اند. به‌عنوان مثال عمدتا فعالیت مدیریت شهری تعریف شده، مقررات‌گذاری آن در دنیا به شورا محول می‌شود، اما در کشور ما بسیاری از این کارها را وزارتخانه‌ها انجام می‌دهند. درحالی‌که جایگاه شوراها که مقررات‌گذاری و همچنین بررسی و تأیید برنامه‌های عمرانی، نظارت بر برنامه عمرانی و از همه مهم‌تر جلب مشارکت مردمی است، در مقایسه با سایر کشورها ما نتوانستیم به هدف لازم دست پیدا کنیم.
شما زمانی شهردار تهران بودید و حالا یکی از اعضای شورای شهر تهران. بفرمایید که روابط و تعامل شهردار با شورا در آن موقع چگونه بود و حالا چگونه است و به‌طور کلی سازوکار این همکاری‌ها چگونه باید باشد؟
من موقعی که شهردار شدم، شورای شهر نخستین تجربه‌خود را سپری می‌کرد. این شورا نخستین شورایی بود که با قانون مصوب 1375کار خود را آغاز کرد. بسیاری از نارسایی‌هایی هم که در این قانون وجود داشت، فی‌الواقع به شورای شهر اول و شهرداران سرریز شد. مثلا برای ما آن موقع معلوم نبود که اگر شهردار تهران بخواهد به مرخصی برود، این مرخصی را از وزیر کشور بگیرد یا از شورای شهر. مثلا در شورای شهر هم فکر نمی‌کردند که در برخی از کارهای اجرایی شهرداری دخالت کنند و در عزل و نصب‌ها حضور داشته باشند. همه این موارد موجب تشنج و اختلاف‌هایی در میان شورای شهر و شهرداری شد. اما بعدها خیلی از این ابهام‌ها برطرف شد. گرچه هنوز هم نارسایی در قانون شوراها وجود دارد، بنا به دلایل مختلف مجلس برای رفع این ایرادها ورود نکرده است.
در شورای پنجم فهرست 21نفره امید به تمامی کرسی شورا دست پیدا کرد. حضور اصلاح‌طلب‌ها در این دوره و یکدست شدن اعضا چه کمکی به فعالیت‌های شما کرده است؟
من گرایش سیاسی را برای اعضای شورای شهر ملاک توفیق یا عدم‌توفیق نمی‌بینم. بر این باور هستم که اعضای شورای شهر فارغ از گرایش سیاسی به‌صورت تخصصی درباره موضوعات مدیریت شهری ورود کنند. به‌عنوان مثال در مورد مقابله با آلودگی هوا شما چه اصلاح‌طلب باشید یا اصولگرا فقط راه‌حل‌های منطقی و کارشناسی وجود دارد و نه راه‌حل سیاسی. در زمینه توسعه حمل‌ونقل عمومی یا بحث معماری و هویت شهری یا فضای سبز و مسائلی از این دست هیچ فرقی نمی‌کند که شما چه گرایش سیاسی داشته باشید. البته از آنجایی که احزاب به رقابت می‌پردازند، این رقابت یکدفعه موجب می‌شود که از یک گرایش خاص با اقبال مردم پیروز شود. خوشبختانه فهرست امید وارد شورا شدند و ترکیبی که شورای‌عالی اصلاحات مدنظر قرار داد، بیشتر سعی کرد رشته‌های مختلف مورد نیاز شورای شهر تهران را در لیست خودشان داشته باشند. برای همین، الان در شورای شهر افراد متخصص محیط‌زیست، صاحب‌نظران فضای سبز، معماری، حقوقدان و به‌طور کلی در جمع 21نفره ما رنگین‌کمانی از تخصص‌های مختلف وجود دارد. اگرچه از نظر سیاسی همه به جریان اصلاح‌طلب تعلق دارند.
محسن هاشمی یک‌بار گفته بود که مردم از روند شهر و کشور راضی نیستند. شما نارضایتی مردم از روند مدیریت شهری را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
من جمله ایشان را با این تعبیر ندیدم. اما واقعیت این است که انتظارات مردم چه در مدیریت شهری و چه در مدیریت ملی(دولت) متأسفانه با انتقادهای زیادی روبه‌رو است. به‌عبارت دیگر، رضایت کامل وجود ندارد. بخشی از این عدم‌رضایت برمی‌گردد به محدودیت‌ها و تنگناهایی که در کشور به‌دنبال بحران‌های سیاسی و تحریم به‌وجود آمده است. مثلا وقتی قیمت تجهیزات مترو چند برابر می‌شود، مدیریت شهری که می‌خواست خط 7و6را تکمیل کند، به‌دلیل محدودیت منابع درآمدی با مشکل مواجه شده است این تقصیر آقای حناچی نیست و عامل دیگری خارج از اختیارات مدیریت شهری مقصر است. همچنین مشکلی که در زمینه قرارداد با سایر کشورها برای تبادل تجربیات وجود دارد و محدودیت‌هایی از این دست قدرت مانور ما را می‌گیرد. همچنین بدهی‌های شهرداری چه به پیمان‌کاران یا سیستم بانکی که از قبل بوده، به دوره پنجم شورا و شهرداری تحمیل شده است. بنابراین، من قبول دارم که انتظار و توقعات مردم بالاتر از آن سرویس و خدماتی است که به آنها داده می‌شود. آیا اعضای شورای پنجم و شهرداری در انجام وظایف خودشان قصور و کوتاهی داشتند یا آنها تلاش خودشان را کامل انجام داده‌اند، ولی شرایط حاکم بر آنها وضعیتی را به‌وجود آورده که مطلوب هیچ‌کس نیست.
به‌عنوان رئیس شورای‌عالی استان‌ها، مهمترین اولویت‌های این شورا تا پایان این دوره چیست؟
من به‌دلیل وظیفه‌ای که در شورای‌عالی استان‌ها دارم، در این‌باره صحبت می‌کنم. با توجه به قانون مصوب سال 75وظیفه دارد بودجه سالیان کشور و برنامه 5ساله که در مجلس مورد بررسی قرار می‌گیرد، قبلا دریافت کرده و نظر خود را ابراز کند. اتفاقی که تا حالا رخ نداده است. امیدوار هستیم با توجه به قول آقای نوبخت این وظیفه قانونی را سازمان برنامه و بودجه انجام دهد و اعضای شورای‌عالی استان‌ها بتوانند نظر خود را درباره بودجه سالانه و برنامه 5ساله بدهند. همچنین ما دو سه طرح مهم هم در مجلس پیگیری می‌کنیم که تصور می‌کنم به نتیجه رسیدن این طرح‌ها و تبدیل آن به قانون می‌تواند بسیار تعیین‌کننده باشد. یکی طرحی به نام اصلاح قانون شوراهاست که انشاءالله در ماه‌های آینده آن را به مجلس می‌فرستیم، زیرا نقدهای زیادی در مورد این قانون وجود دارد که باید برطرف شود. طرح مدیریت یکپارچه شهری هم مدنظر ماست که الان مدیریت شهر چندگانه است. برای همین، هزینه انجام کارها که در نهایت به مردم تحمیل می‌شود، بالا می‌رود. مثلا کندوکاوی که برای عبور لوله آب یا کابل فیبر نوری و... آن هماهنگی وجود ندارد و می‌بینیم که در یک معبر چندبار حفاری صورت می‌گیرد. از این بگیرید تا ناهماهنگی فرهنگی که در داخل شهر وجود دارد؛ فعالیت‌های ورزشی که هم وزارت ورزش خودش را مسئول می‌داند و هم شهرداری فعالیت‌هایی دارد. طرح مهم دیگر درآمد پایدار شهری است که الان در مجلس نظرات شورای‌عالی استان‌ها هم داده شده و یک لایحه هم دولت در این زمینه ارائه داد و در نهایت تبدیل به یک سندی شد که انشاءالله به صحن مجلس خواهد رفت و این می‌تواند تحولی در فعالیت شهرداری‌‌ها به‌وجود بیاورد.
