ببین دیازپام 10 خورانده‌اند خلق را...

آوین آزادی 

کلرودیازپوکساید و دیازپام احتمالا مشهورترین و محبوب‌ترین آرام‌بخش‌های ایرانی‌ها باشند که در خانه هر ایرانی پیدا می‌شوند. در میان خواب‌آورها، زولپیدم یکی از صدرنشین‌هاست که متصدی‌های داروخانه می‌گویند بدون نسخه آن را به کسی نمی‌دهند. برای درمان افسردگی و کاهش فشارهای روحی هم داروهای مختلفی در قفسه داروخانه‌ها چیده شده است. دزیپرامین، قرص دولوکستین و فلوکستین قرص‌های پرفروش درمان افسردگی و اضطراب ناشی از آن به شمار می‌روند. طبق آمار منتشرشده از وزارت بهداشت در مهرماه سال97، 23.6درصد از مردم دچار اختلالات مختلف روانی هستند؛ یعنی از هر 4نفر در ایران حداقل یک نفر مشکل اختلال روانی دارد. شایع‌ترین اختلال با 12.7درصد افسردگی است که در زنان 15.4درصد و در مردان 10.2درصد شیوع دارد.با همه اینها، با اینکه بارها و بارها گفته‌اند و شنیده‌ایم که قرص‌های آرام‌بخش، خواب‌آور و ضد‌افسردگی باید تحت نظر پزشک مصرف شود، اما مصرف خودسرانه آنها همچنان به نوعی تبدیل به یک خرده‌فرهنگ شده است.

آرام‌بخش‌های خواب‌آور

تقریبا تمام داروهای خواب‌آور در بازار ایران، در رده بنزودیازپین‌ها قرار می‌گیرند. بنزودیازپین‌ها آرام‌بخش، خواب‌آور، ضد‌اضطراب، ضد‌تشنج و فراموشی‌آور هستند و عضلات را شل می‌کنند. دیازپام، لورازپام، کلرودیازپوکساید و آلپرازولام از معروف‌ترین خواب‌آورترهای آرام‌بخش‌ هستند.

این دسته از قرص‌های خواب‌آور به رفع اختلالات خواب، مانند راه رفتن در خواب یا کابوس‌ دیدن کمک می‌کنند و به نوعی اعتیاد‌آور محسوب می‌شوند.

راملتئون، قرص خواب و آرام‌بخش دیگری است که به کرات در ایران مورد استفاده قرار می‌گیرد. عملکرد این قرص خواب با موارد دیگر متفاوت است. راملتئون به‌جای تأثیر روی اعصاب مرکزی، روی چرخه بیداری اثر می‌گذارد. این قرص برای افرادی که برای به خواب رفتن دچار مشکل می‌شوند، بسیار مناسب است. راملتئون را می‌توان در بلندمدت مصرف کرد چرا که با خود وابستگی و اعتیاد به‌همراه ندارد.

زالپلون (سوناتا) هم قرص خوابی است که به‌تازگی بازار خود را در ایران پیدا کرده است. در میان انواع قرص خواب جدید، مدت ماندگاری زالپلون در بدن از همه کمتر است؛ یعنی به خوابیدن بدون قرص کمک می‌کند و به‌عنوان محرکی برای به خواب رفتن استفاده می‌شود. مثلا اگر ساعت ۲‌نیمه‌شب شده است و هنوز بیدار هستید، بهتر است از این قرص استفاده کنید. درصورت مصرف این قرص، صبح روز بعد هم دچار خواب‌آلودگی نخواهید شد.

اما زولپیدم یکی دیگر از قرص‌های خواب آور محبوب است. مصرف‌کنندگان زولپیدم می‌گویند یک خواب راحت هشت‌ساعته را با این قرص تجربه می‌کنند بدون اینکه فکر و خیال و تنش‌ها بر آنها مستولی شود.

تأثیر زولپیدم مدتی طولانی در بدن باقی می‌ماند و سازمان غذا و دارو اعلام کرده فروش آن بدون نسخه ممنوع است، چرا که این دارو، در زمره اعتیادآورها قرار می‌گیرد.

برومازپام، کلوبازام، کلونازپام، کلرازپام، استازولام، فلونیترازپام، فلورازپام، هالازپام، کتازولام، مدازپام، میدازولام، نیترازپام، نوردازپام، پرازپام، کوآزپام، تمازپام، تترازپام و تریازولام از انواع دیگر داروهایی هستند که برای تسهیل در به خواب رفتن و افزایش آرامش تجویز می‌شوند؛ قرص‌هایی که موجب کاهش استرس و اضطراب، درمان بی‌خوابی، تسکین و کاهش گرفتگی و تنش عضلات، کاهش علائم محرومیت از الکل و مواد‌مخدر، درمان حملات وحشت‌زدگی و... می‌شوند.

علیه افسردگی و روان‌پریشی

داروهای ضد‌افسردگی معمول می‌توانند باعث کاهش علائم ناراحتی و رنج در بیمار شوند. این داروها باعث ایجاد تعادل میان ماده شیمیایی مغز و انتقال دهنده‌های عصبی ‌شوند. داروهای ضد‌افسردگی به روش‌های مختلفی برای کاهش نشانه‌های افسردگی مفید هستند و از آنجا که افسردگی‌ها انواع مختلفی دارد داروهای تجویز شده برای درمان هم متفاوتند.

داروهای ضد‌افسردگی شایع در ایران، 8نوع دارند که به 6نوع آن خواهیم پرداخت. نوع اول داروهای ضد‌افسردگی، مهار‌کننده‌های بازجذب سروتونین هستند که این گروه از داروهای ضد‌افسردگی برای درمان ترس، استرس و اضطراب و اختلالات شخصیتی تجویز می‌شوند. این داروها سروتونین بیشتری را در اختیار گیرنده‌های عصبی قرار می‌دهند. مشهورترین آنها، فلوکستین، سیتالوپرام و داپوکستین هستند. نوع دوم داروهای ضد‌افسردگی، مهارکننده‌های بازجذب سروتونین و نوراپینفرین هستند که ونلافاکسین و دلوکستین در این رده قرار دارند.

آموکسیپین و آمی‌تریپتیلین نوع سوم داروهای ضد‌افسردگی هستند که ضد‌افسردگی سه‌حلقه‌ای به شمار می‌روند. نوع چهارم داروهای ضد‌افسردگی، داروهای ضد‌افسردگی تتراسیوکلئیک هستند که مشهورترین آنها ماپروتیلین است که برای درمان افسردگی و اضطراب استفاده می‌شود. همچنین با هماهنگ‌سازی انتقال‌دهنده‌های عصبی برای کاهش نشانه‌های افسردگی به‌کار می‌رود.

نوع پنجم داروهای ضد‌افسردگی با مسدود‌کردن، از بازگشت دوباره دوپامین جلوگیری می‌کنند. داروی بوپروپیو یک مسدودکننده دوپامین خفیف است که برای افسردگی و اختلال عاطفی فصلی مورد استفاده قرار می‌گیرد، همچنین برای ترک سیگار تجویز می‌شود.

در بازار، داروهایی هم برای درمان روان‌پریشی تجویز می‌شود؛ داروهایی که در درمان اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی، اختلالات هذیانی، جنون‌ها و دیگر اختلالات روان پریشی تجویز می‌شوند. فلوفنازین در درمان اسکیزوفرنی و حالات روانی دیگر، مانیا و نیز درمان کمکی کوتاه‌مدت هیجان شدید، تحریکات روانی- حرکتی، اضطراب و رفتارهای ناگهانی شدید به‌کار می‌رود. پرفنازین و کلرپرومازین هم از دیگر قرص‌های مشهور درمان اختلالاتی از این قسم هستند.