حرف زدن بلد نیستیم حرف نزدن را یاد بگیریم

رسول بهروش

همه ماجراهای بازی پرسپولیس و سپاهان یک طرف، اظهارفضل استثنایی سیاوش یزدانی هم یک طرف دیگر. مدافع سپاهان پس از پایان مسابقه در تونل ورزشگاه آزادی رو به خبرنگاران گفت: «پرسپولیسی‌ها برای بازی حذفی به اصفهان نیایند، چون خون به‌پا می‌شود». اگرچه صبح شنبه یزدانی بلافاصله ناچار به عقب‌نشینی شد و اظهاراتش را اصلاح کرد، اما جمله شگفت‌انگیز او همچنان در شبکه‌های اجتماعی دست به‌دست می‌شود؛ کلماتی که قطعا بار حقوقی دارند و اگر از منظر جرم‌شناسی مورد بررسی قرار گیرد، تبعات بدی برای این فوتبالیست ناشی خواهد داشت. در فضای پر از تنش، خشم و نفرتی که فوتبال ایران را احاطه کرده، چنین جملاتی می‌تواند حکم هیزم در آتش را داشته باشد. اما مسئله اساسی اینجاست که خیلی از ما «حرف زدن» را سرسری می‌گیریم، از قدرت کلمات بی‌خبریم و نمی‌دانیم اظهارات نسنجیده و خام، چه تبعات اجتماعی چشمگیری می‌تواند داشته باشد؛ حالا هر کس در مقیاس خودش؛ استفاده پدر خانواده از یک لفظ نادرست می‌تواند فضای خانه را متشنج و بحرانی کند و تکرار همین اشتباه از سوی یک مقام مسئول یا چهره سرشناسی که تریبون عمومی در اختیار دارد، می‌تواند کل جامعه را تحت‌تأثیر قرار بدهد.
در فوتبال حرفه‌ای دنیا، بازیکنان علاوه بر پرورش فنی، از نظر رفتاری هم تحت آموزش قرار دارند و مخصوصا آداب تعامل با رسانه‌ها را فرا می‌گیرند. هم مسی و هم رونالدو تنها از تحصیلات ابتدایی برخوردارند، اما به ندرت اظهارنظر ناجور و جنجالی از آنها دیده می‌شود؛ ولو اگر تحت شدیدترین فشارهای روانی باشند. در ایران اما برخی مدیران پا به‌سن گذاشته ما هم قواعد درست حرف زدن را نمی‌دانند، چه برسد به فوتبالیست‌های جوان و ناپخته. به‌عنوان مثال، تنها کافی است نیم‌نگاهی به جملات آتش‌افروز و دشمن‌ساز مالک باشگاه تراکتورسازی طی چند‌ماه گذشته بیندازید تا بدانید دقیقا در مورد چه چیزی سخن می‌گوییم. لحن حرف زدن جناب زنوزی طوری بوده که انگار زمین و زمان کمر به نابودی تراکتورسازی بسته‌اند. بنابراین طبیعی است که ترکش‌های ایجاد این ذهنیت فاسد و مسموم، خودش را در شبکه‌های اجتماعی و سکوهای سیمانی نشان دهد و بار نفرت‌مان از هم را بیشتر و بیشتر کند. اصلا حوادث همین بازی پرسپولیس و سپاهان را مرور کنید. ببینید چه نفرتی از واژگان مدیرعامل تیم اصفهانی می‌بارد؛ او با این طبع صفراوی و لحن خشمگینانه‌اش، چرا نباید بازیکنی داشته باشد که وعده خون به پا‌شدن بدهد؟ دقیقا همین انتقاد به جلال حسینی هم وارد است؛ کاپیتان پرسپولیس که همه را کلافه کرده از بس بعد از هر بازی گفته: «می‌خواهند ما را زمین بزنند، می‌خواهند ما را نابود کنند.» کی؟ کجا؟ چطور؟ چرا؟ واقعا این همه نک و نال و مظلوم‌نمایی بس نیست؟ فوتبال‌تان را بازی کنید و کمتر غر بزنید. آن هم از مدیرعامل باشگاه که گفته مشکل بشار معیشتی است. لابد آقای عرب نمی‌داند «معیشت» در درک عامه، یعنی برخورداری از ابزار ساده زندگی و بعید است بازیکنی که هر یک دلار از حقوقش به پول ما 14هزار تومان می‌ارزد، مشکل خورد و خوراک و پوشاک داشته باشد!
حرف زدن ظاهرا کار ساده‌ای است و تقریبا همه قادر به انجام آن هستند، اما درست حرف زدن مهارت است. واژه‌ها قدرت حیرت‌انگیزی دارند. یک کلمه می‌تواند جنگ به پا کند و یک کلمه می‌تواند بین 2ملت صلح و سازش به‌وجود بیاورد. این درست که رسانه‌های جمعی و فردی زیادشده‌اند و امروز مفت‌‎ترین حرف‌ها هم طالب دارد، اما کاش اگر در این دنیا «کاره‌ای» هستیم، درست حرف زدن را یاد بگیریم. اگر نه، حرف نزدن همیشه درمانی قطعی و راه‌حلی معجزه‌آساست.