بازی جام و خون

درگیری و جنجال در یک مسابقه حساس فوتبال در ایران دیگر غافلگیر‌کننده نیست. پیش از این گاهی فقط داربی‌های پایتخت به آشوب و تنش منتهی می‌شد اما چند فصلی است که جنجال به بیشتر سکوهای‌های ورزشگاه‌ها تسری یافته. اهواز... تبریز... رشت... اصفهان... دیگر تفاوتی ندارد کدام استادیوم و کدام بازی! کافی است فقط یک طرف بازی تیم‌های مدعی قهرمانی باشند یا مسابقه‌ای حساسیت صعود و سقوط داشته باشد. این روزها در ورزشگاه‌ها هیچ تخلفی عجیب و مخفی نیست. فحاشی رکیک، استعمال علنی مواد‌مخدر و توهم زا، پرتاب سنگ و چوب و مواد منفجره، شکستن صندلی و چاقو کشی و ضرب و جرح. همین مسابقه روز گذشته بیش از 290زخمی روی دست اورژانس گذاشته و به بخشی از صندلی‌ها و تجهیزات صوتی ورزشگاه آزادی خسارت وارد شده. مسابقه‌ای که جریان فنی آرام و کم‌تنشی داشت. 2تیم بیشتر تلاش کردند نبازند و در نتیجه کل فرایند مسابقه جز یک شوت در چهارچوب چیز زیادی برای تزریق هیجان و التهاب به تماشاگران نداشت اما مدیریت غلط و عجیب چینش تماشاگران میهمان و فروش بیش از ظرفیت بلیت باعث راهیابی نزدیک به 100هزار تماشاگر به ورزشگاه شد و دعوا پیش از سوت داور بالا گرفت. پلیس ضدشورش غیبتی عجیب در زمان برگزاری بازی داشت و در دخالتی عجیب محل استقرار تماشاگران میهمان را تغییر داد تا جنجال جمعه شب شعله‌ور شود. در چند سال اخیر بارها و بارها درباره خشونت افراطی و اتمسفر ملتهب و ناآرام ورزشگاه‌های ایران هشدار داده شده است. اینکه این ماجرا روزی سبب بروز یک فاجعه جبران ناپذیر خواهد شد. فکر می‌کنید بعد از این همه هشدار دقیقا چه چیزی در روند برگزاری مسابقه‌ها تغییر کرده است؟ به شهادت خبرنگاران و تماشاگران و ناظران تقریبا هیچ! شماره‌گذاری صندلی‌ها، فروش بلیت به اندازه ظرفیت و جلوگیری از ورود قاچاقی و بدون بلیت. حتی با وجود لایه‌های بازرسی و کنترل هنوز هم تماشاگران همه جور ابزار جنگی همراه دارند. فرهنگسازی هم که دقیقا و به‌معنای واقعی کلمه یک واژه
نخ‌نما و مستعمل است. می‌گویند تا گفته باشند و تکلیف از سرشان برداشته شود. بازیکنان و مربیان داخل زمین هم اساسا غیر از کسب نتیجه و شکست دادن حریف چیزی برایشان مهم نیست. حاضر نیستند به فحاشی‌های دست جمعی هواداران واکنش اثر‌گذاری داشته باشند. حاضر نیستند به هوادار حالی کنند اعتراض به داور تخلف است چه رسد به فحاشی و توهین. خیلی اگر منت بگذارند خودشان به سمت داور و بازیکن حریف حمله ور نشوند. پس چرا منتظر هستید که در مسابقه‌های حساس لیگ درگیری و جنجال را نبینیم؟

   چه شد که سکوها شعله‌ور شدند؟
جنجال جمعه شب در آزادی با چینش غلط هواداران کلید خورد و رفته رفته شعله‌ور شد. در همه ورزشگاه‌های دنیا سکوهای طبقه دوم ورزشگاه‌های بزرگ در نقطه‌ای که قابل کنترل و حفظ امنیت باشد به هواداران تیم میهمان اختصاص می‌یابد. در ورزشگاه آزادی معمولا اضلاعی از دو طبقه بالا و پایین که جایگاه‌های سنتی تیفوسی‌های آبی و قرمز است در بازی‌های پرتماشاگر میان تیم‌های پایتخت و سپاهان و تراکتور به هواداران میهمان اختصاص می‌یابد. روز گذشته اما در اقدامی عجیب سکوهای طبقه پایین ضلع جنوبی ورزشگاه (پشت دروازه) به‌طور کامل به سپاهانی‌ها اختصاص یافت. درحالی‌که مشخص بود همه این سکوها و بخش بالای آن در طبقه دوم به‌وسیله زردها پر نخواهد شد و با توجه به استقبال گسترده هواداران پرسپولیس از این بازی به‌تدریج سکوهای بالای سر سپاهانی‌ها هم با تماشاگران پرسپولیس پر می‌شود. اتفاقی که بر اثر هجوم و ازدحام هواداران رخ داد و پرتاب اشیا از بالا به پایین باعث خشمگین شدن هواداران سپاهان و شکستن صندلی‌ها و درگیری‌های گسترده آنها با نیروی انتظامی شد.

   قرار نبود هواداران سپاهان آنجا بنشینند؟
مسئولان سازمان لیگ اعتقاد دارند که اصلا قرار نبوده هواداران سپاهان در کل سکوهای قسمت جنوبی ورزشگاه بنشینند. یکی از مسئولان سازمان لیگ در این‌باره به همشهری گفت: «در جلسه هماهنگی پیش از آغاز بازی قرار شد تا هواداران سپاهان در جایگاه 8ورزشگاه که متعلق به هواداران استقلال است مستقر شوند تا فاصله آنها به خوبی با هواداران پرسپولیس رعایت شود اما زمانی که ما به استادیوم آمدیم متوجه شدیم که هواداران سپاهان توسط یگان ویژه به کل قسمت جنوبی ورزشگاه در طبقه پایین رفته‌اند و زمانی که اعتراض کردیم آنها به ما گفتند که شما دخالت نکنید.»
این مسئول سازمان لیگ همچنین گفت:‌ «ما به مسئولان یگان ویژه تذکر دادیم که این اتفاقات رخ خواهد داد اما آنها گفتند ما کارمان را به خوبی بلد هستیم و زمانی که این اتفاقات رخ داد به آنها گفتیم که این موضوع را پیش‌بینی می‌کردیم.»

   ضد‌شورش کجا بود؟
یکی از اتفاقات عجیب بازی سپاهان و پرسپولیس عدم‌حضور نیروهای ضد‌شورش توسط یگان ویژه بود. در شرایطی که تقریبا در بیشتر مسابقات معمولی لیگ از این یگان در ورزشگاه استفاده می‌کنند در این بازی حساس ظاهرا خبری از پلیس ضد‌شورش نبود و جالب اینکه در زمان آغاز درگیری تنها چند سرباز در صحنه حاضر بودند که بدون هیچ سلاحی برای دفاع از خود با هواداران سپاهان طرف شدند و درنهایت چند نفر از آنها از روی سکو به پایین پرتاب شدند و یکی دو نفر از آنها با آمبولانس به بیمارستان منتقل شدند. بعد از شدت درگیری‌ها بود که نیروهای بیشتری به صحنه آمدند و با مهار تماشاگران دو طرف اتمسفر را آرام کردند.

   این‌همه تماشاچی از کجا آمد؟
اما هنوز مشخص نیست که چرا باید در چنین دیدار حساسی این همه تماشاگر به ورزشگاه آزادی راه پیدا می‌کردند و اصلا چرا باید خارج از ظرفیت بلیت‌فروخته می‌شد. باشگاه‌های کشورمان در سال‌های اخیر به‌خاطر ورود بیش از ظرفیت تماشاگران به ورزشگاه در آسیا جریمه شده‌اند اما مشکل قدیمی هنوز پا برجاست. صندلی‌ها شماره ندارند و بلیت‌فروشی هم مدیریت متمرکزی ندارد و هر بار یک ارگان مسئول فروش است. قرار است بلیت تنها اینترنتی فروخته شود اما در ورزشگاه هم بلیت کاغذی تا زدن سوت داور ادامه دارد. پس مثل جمعه شب از در و دیوار ورزشگاه آدم بالا می‌رود و بیش از 20هزار نفر راهروها و پله‌ها و دیواره‌های بالای ورزشگاه و حتی سکوی مشعل را هم اشغال می‌کنند. مدیر روابط عمومی باشگاه پرسپولیس دراین‌باره به همشهری گفت: «بلیت‌فروشی دست باشگاه پرسپولیس نبوده است و با پیگیری ما مسئولان فروش بلیت اعلام کردند که اصلا بلیت اضافه‌ای فروخته نشده است.» گفته می‌شود در جریان برگزاری مسابقه‌های حساس برخی از کسانی که مسئول حفظ نظم و کنترل تماشاگران هستند دوستان و رفقای خود را بدون بلیت به ورزشگاه راه می‌دهند. این یک روال و رسم در مسابقه‌ها تبدیل شده و کنترلی بر این ماجرا نیست. هنوز فاجعه مسابقه ایران و ژاپن در ذهن ما وجود دارد و حیف که از آن اتفاق تلخ درس نگرفته‌ایم.
   تخلف شرکت مجری فروش بلیت
سعید فتاحی مدیر مسابقات سازمان لیگ خود فرمانده میدان برای مهار درگیری‌های داخل زمین بود درحالی‌که به‌نظر می‌رسد شرح وظایف دیگری دارد. او معتقداست: «بلیت‌فروشی این بازی در اختیار باشگاه پرسپولیس بود. پیش از این مقرر شده بود تمام بلیت‌ها به‌صورت الکترونیکی فروخته شود، اما متأسفانه شرکتی که مسئولیت فروش بلیت را برعهده داشت در ورزشگاه اقدام به فروش بلیت کاغذی کرد و مرتکب تخلف شد که این موضوع را بررسی کرده و قطعا با آن برخورد می‌کنیم. بلیت‌فروشی در سایت انجام شده و دیگر شرکت مجری فروش بلیت حق بلیت‌فروشی در ورزشگاه را نداشت. این موضوع در مصوبه شورای تامین هم قید شده بود.» او ادامه داد: «تا وقتی هواداران روی صندلی‌های خودشان ننشینند اینگونه مشکلات حل نمی‌شود. در تمام دنیا چنین مشکلاتی وجود داشته و روش حل آن هم این است که هوادار بلیت را الکترونیکی خریده و روی صندلی خودش بنشیند که اگر تخلفی انجام داد قابل شناسایی باشد و سریع با او برخورد بشود. اگر این موضوع حل بشود کل مشکلات حل می‌شود.» خب چه‌کسی باید این مشکل را حل کند؟ نکند انتظار دارید برای این کار هم تماشاگران با همت عالی آستین بالا بزنند؟

   لیدرهای متخلف هم مصون هستند؟
سرپرست سپاهان روز گذشته و در اوج تنش‌ها و رگبار شناسایی مقصران، به یک اسم تکراری اشاره کرد. رضا فتاحی معتقد بود که لیدر معروف پرسپولیس و مدیر کانون هواداران این تیم مسبب اصلی جنجال است. به ادعای او عباس اسماعیل بیگی در هفته پیش از بازی در صفحه اینستاگرامش هواداران سپاهان را تهدید کرده که قید حضور در ورزشگاه را بزنند. آنطور که فتاحی می‌گوید پیش از شروع بازی هم این تهدیدها با بلندگو روی سکو‌ها انجام شده. این نخستین بار نیست که نام اسماعیل بیگی در جریان یک تنش فوتبالی وسط می‌آید. در درگیری‌های فصل گذشته مسابقه پرسپولیس با فولاد و مسابقه این فصل پرسپولیس با تراکتور هم از اسماعیل بیگی به‌عنوان یکی از عوامل اصلی درگیری‌ها نام برده شد. در همه جای دنیا تماشاگران متخلف شناسایی و از ورود‌شان به ورزشگا‌ها جلوگیری می‌شود اما اینجا عموما لیدرها سردسته متخلفان و قانون شکنان ورزشگاه هستند و همیشه هم مصون از برخورد و عقوبت کارهایشان. فرقی نمی‌کند لیدر کدام تیم هم باشند. آنها در مواقع حساس به جای کنترل تماشاگران خودشان آتش بیار معرکه می‌شوند و بنزین روی آتش می‌ریزند. زمان برخورد قاطع و پیشگیرانه با این عوامل آشوب کی فرا می‌رسد؟