آیین
بیا که نوبت صلح است
به مناسبت روز سعدی که با آغاز نگارش گلستان مصادف است به راز ماندگاری استاد سخن پرداخته‌ایم
امیر عفاف| شیراز- خبرنگار:
یکی از بزرگان عرصه فرهنگ و ادب که ایرانیان برایش جایگاه والایی قائل شده و نامش را به صفات ارزشمندی آراسته‌اند، سعدی شیرازی است. او را منادی صلح و دوستی می‌دانیم که در کسوت الگویی متشخص با ادبیات برجسته و انحصاری، مرزهای جهان را کنار می‌زند.
عمر پربار شیخ اجل با وقایع مهم سیاسی و اجتماعی ایران پیوند خورده و نام او را در زمره مهم‌ترین نمادهای شیراز قرار داده است. به منظور تجلیل از وی، نخستین روز اردیبهشت مصادف با آغاز نگارش گلستان، روز سعدی نامگذاری شده است. به مناسبت این روز خجسته که سرآغاز هفته شیراز نیز هست به راز ماندگاری استاد سخن پرداخته‌ایم و پرسیده‌ایم که چرا سعدی به عنوان یکی از مهم‌ترین نمادهای شیراز شناخته می‌شود؟
سعدی و اجتماع دیروز و امروز
مولف کتاب «بررسی عنصر شادی در غزلیات سعدی» به توصیف شباهت‌های روحیات این شاعر گرانمایه و اهالی شیراز می‌پردازد و می‌گوید: شادی زیستی و خرمی به عنوان مهم‌ترین خصوصیت اخلاقی اهالی شیراز مشهود بوده و شیخ اجل بازگو‌کننده این عواطف انسانی به زیباترین، ساده‌ترین و روان‌ترین شکل ممکن است.
دکتر «کتایون زارع» سعدی را مظهر صلح و آرامش معرفی می‌کند و می‌افزاید: در غزلیات وی، جنبه همه‌فهمی آشکار است و مخاطب نیازی به کندوکاو ایهام‌ها، تشبیهات و کنایات پیچیده ندارد.
وی که اعتقاد دارد همه افراد با سطوح تحصیلی گوناگون از آثار سعدی فیض می‌برند، اضافه می‌کند: آثار ایشان سرشار از پند و اندرز و رهنمود است و می‌تواند الهام‌بخش و راه‌گشای یکایک افراد جامعه باشد.
زارع با یاد‌آوری این‌که دوران زندگی سعدی با چند واقعه مهم سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مقارن بوده است، ادامه می‌دهد: هجوم مغول‌ها، انقراض دولت خوارزمشاهیان و حکومت جبارانه حکومت های ظالم در ایران موجب شده است که وی در 90 سال عمر پربار خویش به مباحث اجتماعی بپردازد.
وی به وضعیت امن و آرام فارس در آن دوران اشاره می‌کند و می‌گوید: «ابوبکر بن‌زنگی» والی وقت فارس بر خلاف سایر نقاط کشور که وضعیت نابسامانی داشت، امنیت و آرامش را در این منطقه برقرار کرد و به همین دلیل عده‌ای از شاعران و بزرگان عرصه فرهنگ و هنر ایران در فارس سکونت داشتند.
زارع طرح مسائل اجتماعی از سوی سعدی را مرهون نوع حکومت والی فارس می‌داند و اضافه می‌کند: زبان فصیح و گفتار سهل و ممتنع شیخ اجل در بین همه اقشار جامعه طرفدار دارد و وی نیز با گشاده‌دستی در سروده‌ها تجارب گسترده خود را برای آنها بازگو کرده است.
دلایل شهرت شیخ اجل
مولف «نگاهی تازه به تاریخ ادبیات ایران و جهان» شهرت سعدی در بین ایرانیان به‌خصوص اهالی شیراز را وابسته به علل متعددی عنوان می‌کند و می‌گوید: سخن وی گرم و شیرین است و با نثر اخلاقی خود همگان را شگفت‌زده می‌کند.
زارع از سعدی شیرازی به عنوان شاعری شوخ، بذله‌گو و خوش‌مشرب یاد می‌کند و می‌افزاید: نبوغ در تشریح مسائل اجتماعی و پند و اندرزهای اخلاقی با زبان گرم و شیوای سعدی زبانزد خاص و عام بوده و موجب شهرت فراگیر وی حتی در خارج از مرزهای ایران شده است. وی که اعتقاد دارد سروده‌های سعدی قابل تقلید نیست، ادامه می‌دهد: روانکاوی اجتماع از خصوصیات بارز این شاعران گرانقدر است و خوش‌رویی و مردم‌داری از صفات قابل ملاحظه وی به شمار می‌رود.
زارع، نهی از تندخویی و القای شادی را از دیگر ویژگی‌های سروده‌های سعدی برمی شمارد و تاکید می‌کند: همگان باید اشارات وی را در زندگی خود مدنظر قرار دهند تا جهان امروز سرشار از صلح و آرامش شود.
مسافر شهر عشق
نویسنده نمایشنامه «مسافر شهر عشق» که هر سال قطعاتی از این اثر را به مناسبت زادروز سعدی روی صحنه می‌برد درخصوص لزوم بیشتر شناخته شدن این شاعر پرآوازه می‌گوید: نمایش مسافر شهر عشق که به ابعاد شخصیتی شیخ اجل می‌پردازد با هدف معرفی بیشتر این شاعر بزرگ به توده مردم بارها در شیراز و تهران اجرا شده است، اما امسال به دلیل بارندگی‌های پراکنده و شدید امکان اجرای قطعاتی از آن میسر نشد.
«علی‌نقی رزاقی» با اشاره به این‌که معرفی و بررسی آثار و شخصیت سعدی نباید فقط به دانشگاه ادبیات محدود شود، می‌افزاید: ضرورت دارد که ظرایف روحی و اخلاقی، همچنین تجربیات وی که در دوران پر فراز و نشیبی زیسته است برای عموم مردم در قالب‌های گوناگون مطرح شود.
وی به جایگاه سعدی به عنوان یکی از نمادهای مهم شیراز اشاره و اضافه می‌کند: هر نوع هنر و اندیشه‌ای یک نقطه شروع و یک نقطه اوج دارد، اما سعدی به نقطه‌ای دست یافته که کمتر بزرگ دیگری به آن رسیده است، بنابراین در بین مردم به‌خصوص همشهریان خود جایگاه ارزشمندی دارد.
رزاقی که اعتقاد دارد سعدی معنای وجودی و اخلاق را به بهترین شکل ممکن در سروده‌هایش ارائه کرده است، می‌افزاید: مکتب انسان‌سازی و نصایح وی سرآمد دیگر بزرگان ادبیات ایران است و همگان را به صلح و دوستی دعوت می‌کند.
برنامه‌های یادروز سعدی
«کوروش کمالی سروستانی» مدیر مرکز سعدی‌شناسی گفت: با راه‌اندازی «کمپین سعدی» افزون بر ستاد برگزاری یادروز سعدی، بسیاری از نهادها، سازمان‌ها و علاقه‌مندان به دوستی و همدلی به این کمپین پیوستند که با هماهنگی نهادهای مردمی، بخشی از مایحتاج ضروری زندگی هم‌زمان با یادروز سعدی به ساکنان کوی سعدی اهدا خواهد شد.
مدیر مرکز سعدی‌شناسی افزود: در ساعت ۲۰ اول اردیبهشت‌ماه، مقارن با میلاد مبارک حضرت ولی‌عصر(عج)، در آرامگاه سعدی گرد هم آمدیم و دیگرباره بر خوان الوانش نشستیم. وی در زمینه برنامه‌های علمی همایش نیز گفت: نشست‌های علمی یادروز سعدی، در ساعت ۹ صبح روز دوشنبه با حضور سعدی‌پژوهان و سعدی‌دوستان در تالار فرهنگ مرکز اسناد و کتابخانه ملی فارس برگزار خواهد شد و در ۳ نشست علمی که تا ساعت ۱۹ همان روز ادامه خواهد داشت، استادانی چون اصغر دادبه، نصرالله پورجوادی، جعفر موید شیرازی، ابراهیم انصاری لاری، حسن ذوالفقاری، زیبا اشراقی، حسین کرمی، محمدرضا خالصی و منصور پایمرد درباره زندگی و آثار سعدی سخنرانی خواهند کرد.
کمالی افزود: برگزاری نمایشگاه عکس و سند سعدیه، چاپ و انتشار کارت‌های غزل و حکایت و دو فصلنامه سعدی‌شناسی، گل‌باران آرامگاه سعدی، غزل‌خوانی و حکایت‌خوانی نقالان سعدی، خوشنویسی در آرامگاه سعدی، بازدید رایگان از سعدیه در دوم اردیبهشت‌ماه، اجرای سرود ویژه سعدی و مسابقه گلستان‌خوانی دانش‌آموزان از دیگر برنامه‌های جنبی یادروز سعدی است.
وی افزود: سه‌شنبه هفته گذشته، همایش «سعدی و شیلر» در ادامه برنامه یک دهه «هم‌نشینی سعدی با شاعران بزرگ جهان» مرکز سعدی‌شناسی و بخش فرهنگی شهر کتاب در تهران برگزار شد که اجرای این برنامه در شهرهای شیراز، برلین، و وایمار ادامه خواهد داشت. کمالی سروستانی، اضافه کرد: با همکاری رایزنی‌های فرهنگی جمهوری اسلامی در برخی از کشورهای جهان، روز سعدی گرامی داشته خواهد شد. سال‌ها و دهه‌هاست سعدی در آثار هنرمندان ایرانی از جایگاه والایی برخوردار است و بهره‌مندی مستقیم یا غیرمستقیم از مضامین کلام سعدی در انواع هنرها همچون نقاشی، خوشنویسی، آواز و موسیقی و… همچنان ادامه دارد.
