خسارت 728میلیاردی سیل به میراث و گردشگری

سیلاب محوطه‌های باستانی و تاسیسات گردشگری و کارگاه‌های صنایع‌دستی لرستان، خوزستان و گلستان را شست و آثار تاریخی موجود در این محوطه‌ها را با خود برد.
روزنامه همشهری پیش‌تر در گزارشی از خسارت سیلاب به آثار تاریخی کشور از احتمال شسته‌شدن تپه‌ها و محوطه‌های تاریخی و بیرون زدن آثار و نهشته‌های فرهنگی و جابه‌جایی آنها توسط سیلاب خبر داده بود و حالا سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور با تأیید شسته شدن محوطه‌های تاریخی به‌دلیل سیلاب اعلام کرده است که تاکنون براساس بررسی‌های انجام شده رقمی حدود 728میلیارد تومان به 3حوزه میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور خسارت وارد شده که برآوردهای دقیق‌تر همچنان ادامه دارد.

خسارت میلیاردی 
براساس این اعلام 800اثر تاریخی ایران در سیلاب اخیر آسیب دیدند که حجم برآورد ریالی خسارت ناشی از آن به 385میلیارد تومان رسید.
بارندگی‌های گسترده، طغیان رودخانه‌ها، جاری‌شدن سیل، رانش زمین و تخریب راه‌های ارتباطی و مواصلاتی در بخش‌های وسیعی از کشور به‌ویژه در مناطق شمالی، غربی، جنوبی و در استان‌هایی همچون گلستان، مازندران، لرستان، کرمانشاه، ایلام، خراسان شمالی، خوزستان، سیستان و بلوچستان، طی 4 هفته گذشته براساس اعلام سازمان میراث‌فرهنگی مشکلات و خسارت‌هایی را در 3حوزه میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری به‌بار آورد. براساس بررسی‌های اولیه سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری آثار تاریخی در ۲۴استان کشور، کارگاه‌ها و ابزار تولید صنایع‌دستی در ۱۱استان کشور و زیرساخت‌های گردشگری و راه‌های مواصلاتی در ۱۳استان ایران در اثر بارش باران و سیلاب دچار آسیب شدند. سیلاب در حوزه صنایع‌دستی و کارگاه‌های تولید هنرهای سنتی نیز تاکنون بالغ بر ۱۶۶میلیارد تومان خسارت برجای گذاشته و در بخش گردشگری و خسارتی که سیلاب بر زیرساخت‌های گردشگری وارد کرد رقمی حدود ۱۷۷میلیارد تومان است. براساس آنچه معاون میراث‌فرهنگی کشور گزارش کرده است بیشترین خسارت‌ها در حوزه میراث فرهنگی با 50میلیارد تومان به آثار تاریخی استان لرستان وارد آمده و پس از آن خوزستان در جایگاه دوم خسارت‌ها با رقمی حدود ۴۵میلیارد تومان قرار دارد. گلستان نیز با حدود ۴۰میلیارد تومان خسارت ناشی از سیلاب جایگاه سوم را به‌خود اختصاص داده است.

تخت‌جمشید جان سالم به در برد
در استان فارس اما براساس اعلام سازمان میراث‌فرهنگی، به‌دلیل لایروبی و کاوش کانال‌های دفع سیلاب در تخت جمشید توسط بنیاد پارسه و پاسارگاد که در فاصله سال‌های 81 تا 93 در 1200متر انجام شد، خطر ویرانی تخت جمشید از این منحصربه‌فردترین میراث جهانی ایران برطرف شد و کانال‌های هخامنشی توانستند سیلاب تخت جمشید را به‌طور کامل تخلیه و به بیرون از این محوطه منتقل کنند. با این حال ترک‌ها به‌دلیل شدت بارش‌ها و سیلاب در آرامگاه‌های هخامنشی نقش رستم بیشتر شد. مدیرکل میراث فرهنگی استان گلستان هم اعلام کرده است به‌دلیل آماده‌باش پرسنل اداره کل، هماهنگی با فرمانداران، پیمانکاران پروژه‌های تاریخی و شهرداران در سیل و آبگرفتگی اخیر، تلاش می‌شود پل تاریخی آق‌قلا، میراث جهانی گنبد قابوس، بافت تاریخی و موزه گمیشان، بافت تاریخی استرآباد (گرگان) و موزه‌ها از گزند آسیب‌های مهیب ناشی از جریان سیلاب در امان بمانند.
قلعه فلک‌الافلاک در لرستان که رتبه نخست آسیب‌های ناشی از سیلاب به آثار تاریخی و تاسیسات گردشگری را به‌خود اختصاص داده است، ازجمله آثار تاریخی استان لرستان است که در جریان بارندگی‌های شدید اخیر دچار خسارت شد و بخشی از ضلع غربی تپه‌ای که قلعه بر آن بنا شده است تخریب شد. با این حال نجات‌بخشی فلک‌الافلاک از هجوم سیلاب و بارندگی در دستور کار قرار گرفت و آنطور که سازمان میراث فرهنگی اعلام کرد، برای جلوگیری از آسیب بیشتر به قلعه پوشش‌هایی در نقاط مختلف فلک‌الافلاک برای مهار تأثیر بارش‌ها بر این اثر تاریخی تعبیه و آواربرداری از بخش‌های فروریخته به‌دلیل شدت سیلاب آغاز شد.
یگان حفاظت میراث فرهنگی نیز در 25استان کشور به حالت آماده باش کامل درآمد و توانست با ایجاد سیل‌بند و جلوگیری از نفوذ سیلاب به موزه‌ها، هدایت رواناب‌های منتهی به آثار تاریخی با ایجاد کانال، پاکسازی و آواربرداری بناهای موجود در روستاهای تاریخی همچون یوش، خسارت ناشی از سیلاب به این مراکز را به حداقل برساند. هماهنگی با راهداری برای ساخت پل‌های موقت در جوار پل‌های تاریخی مانند پل گاومیشان ایلام نیز که دچار آسیب شده است، از دیگر اقدامات یگان حفاظت میراث فرهنگی برای در امان ماندن آثار تاریخی از نفوذ و شدت سیلاب بود. ایجاد حصار با کیسه‌های شن در اطراف بناهای تاریخی و لایروبی بناهای تاریخی نیز از دیگر اقداماتی بود که یگان حفاظت میراث فرهنگی برای صیانت از آثار و بناهای تاریخی از شدت سیلاب انجام داد.
پاکسازی رودخانه فصلی روستای کارشک خراسان جنوبی از درختان گز و درختچه به‌منظور جلوگیری از خسارت به پل و حمام تاریخی روستا، آماده‌سازی کیسه‌های شن و خاک در ورودی موزه‌ها، نصب روکش پلاستیک در پشت‌بام خانه‌های خشتی، کنترل دریچه‌های دفع رطوبت مسجد جامع روستای کارشک خراسان جنوبی نیز از دیگر اقدامات یگان حفاظت میراث فرهنگی برای مقابله با خسارات سیل بر آثار تاریخی است.

تپه‌های  باستانی دچار آب‌شستگی شدند
به رغم انتشار گزارش اولیه خسارات ناشی از سیلاب به 3 حوزه میراث‌فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری کشور اما، روح‌الله شیرازی، رئیس پژوهشکده باستان‌شناسی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری به ایسنا گفته است که از زمان وقوع سیل در کشور در مکاتبه با ۱۰ استان، درخواست اعلام وضعیت و پایش بناها، تپه‌ها و محوطه‌های تاریخی و برآورد خسارت شده است که به‌دلیل مشکلات موجود، هنوز اطلاعات مورد نیاز برای نهایی شدن گزارش تکمیل نشده است. روح‌الله شیرازی تأکید کرده است که متأسفانه هنوز امکان دسترسی به برخی از نقاط و محوطه‌های تاریخی در استان‌هایی مانند خوزستان و لرستان و راه‌های دسترسی و تخمین آسیب‌های وارد شده از سیل به این مناطق وجود ندارد. 
به ‌گفته او، در استان لرستان از وضعیت بافت‌ها و خانه‌های تاریخی این استان و چند پل تاریخی‌ اطلاع‌رسانی شده است، اما هنوز اطلاعات کامل از وضعیت محوطه‌های باستانی و کارگاه‌های کاوش باستان‌شناسی به‌دست نیامده است. شیرازی با اعلام آنکه اغلب تپه‌های باستانی در مناطق سیل‌زده دچار آب‌شستگی شده‌اند، گفت: متأسفانه این اتفاق در خوزستان شدت داشته و تاکنون براثر شسته‌شدن تپه‌ها و محوطه‌های تاریخی از برخی از آنها آثار تاریخی به‌دست آمده‌ است.



20محوطه باستانی سد سیمره نابود شدند

بنا بر گزارش‌های دریافتی از لرستان با بالا آمدن آب سد سیمره، ۲۰محوطه تاریخی لرستان در حاشیه رودخانه سیمره به زیر آب رفته‌اند. محمدرضا محمدیان، مسئول باستان‌شناسی اداره کل میراث‌فرهنگی استان لرستان با اشاره به اینکه بیشترین آسیب به محوطه‌های باستانی در حاشیه رودخانه سیمره وارد شده است، گفت: با بالا آمدن ارتفاع آب در سد سیمره، بسیاری از آثاری که در شهرستان کوهدشت قرار دارند، زیر آب رفته‌اند. به‌گزارش مهر، محمدیان گفته است که هم‌اکنون ۲۰محوطه تاریخی لرستان در سیمره زیر آب رفته که ۱۷محوطه ثبت ملی هستند و ۳محوطه نیز هنوز به ثبت ملی نرسیده‌اند. مسئول باستان‌شناسی اداره میراث فرهنگی لرستان نیز با تأیید این مطلب گفت که با وقوع سیل، تپه‌های تاریخی دچار آب‌شستگی می‌شوند و لایه‌های باستانی آنها از بین می‌رود. محمدیان، نفوذ آب به تپه‌های باستانی سیمره را سبب آشفتگی لایه‌های باستانی اعلام کرد و افزود: از آنجا که بسیاری از محوطه‌ها کاوش نشده‌اند، دیگر امکان کاوش در آنها وجود ندارد.