سند بودجه نیاز به گام‌های بعدی دارد

پریسا امیرقاسم خانی/خبرنگار

سی‌وهفتمین گفت‌وگوی اجتماعی «تهران امید دارد» این‌بار به نشست «بررسی و تحلیل سند بودجه، راهنمایی شهروندان» اختصاص داشت. سندی به‌صورت کتابچه در آخرین روزهای سال گذشته از طرف شهرداری تهران منتشر شد، ولی توزیع و اطلاع‌رسانی گسترده‌ای درباره این سند برای شهروندان صورت نگرفت. قرار است این سند، تصویر ساده و غیرفنی از بودجه سال98 تهران به شهروندان ارائه بدهد. در نشست سند بودجه، الهام فخاری عضو فرهنگی - اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران، محمد قاسمی معاون پژوهش‌های اقتصادی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی و سعید مدنی جامعه‌شناس حضور داشتند.



محمد قاسمی، معاون مرکز پژوهش‌های اقتصادی مجلس شورای اسلامی

دسترسی شفاف به اطلاعات و عملکرد شهرداری‌ها در ایران و جهان حق شهروندان است. نگاه معمولی به بودجه می‌گوید بودجه یک سند تکنیکی است. در آن یک سری مسائل فنی در حوزه دولت مطرح می‌شود و کمتر ارتباطی با زندگی شهروندان دارد. اما واقعیت این است که بودجه در عالی‌ترین سطح گفت‌وگو میان دولت و مردم است. بسیاری از کشورهای جهان عملکرد شفافی در قبال بودجه دارند.
 بسیاری از کشورها ازجمله هند و افغانستان سالانه گزارش‌هایی را درباره عملکرد مربوط بودجه منتشر می‌کنند. اتفاقی که در کشورهایی مثل آمریکا در حال رخ دادن است این است که ابتدا این سؤال مطرح می‌شود که دولت با مالیات شما چه می‌کند؟ این حق شهروندان است که بدانند مالیاتی که پرداخت می‌کنند در چه راهی هزینه می‌شود. در ایران نزدیک به 5دهه است که این ارتباط برای پاسخگویی قطع شده ‌است. 
ما باید بدانیم شهروندان چه پرسش‌های اساسی دارند و به این سؤالات پاسخ دهیم. هدف اول ما باید این باشد که به مردم توضیح بدهیم اداره شهر هزینه دارد و همه باید این هزینه را بپردازند.  هدف بعدی باید این باشد که به مردم اطمینان دهیم پولی که از جیب آنها برداشته می‌شود در راه اولویت‌های خود مردم خرج خواهد شد. متأسفانه رابطه بین شهرداری و مردم آسیب‌دیده و بازسازی این رابطه شاید 20سال طول بکشد.





سعید مدنی، جامعه‌شناس 

انتشار بودجه به زبان ساده می‌تواند توانایی و قدرت شهروندان را افزایش بدهد و آنها را مقتدر سازد. 
مقتدر‌سازی‌ می‌تواند رابطه هرمی بین شهروندان و دولت و نهادهای رسمی و غیررسمی را که از بالا به پایین است، به یک رابطه افقی و تعاملی تبدیل کند، به شرطی که 4عمل با هم صورت پذیرد. اول شفاف‌سازی و دسترسی شهروندان به اطلاعات است. دوم مشارکت و فراگیری است. سوم پاسخگو بودن نهادهاست و چهارم ظرفیت‌سازی‌ نهادهای محلی است. تهیه کتابچه بررسی و تحلیل سند بودجه، راهنمایی شهروندان، جزء اول مقتدر‌سازی‌ است.
 انتظاری که از شهرداری و شورای شهر فعال داریم این است هر 4 مورد را مدنظر داشته باشد. اگر هر 4 مورد در مقتدر‌سازی‌ رعایت شود، نهایتا عملکرد ساختار شهرداری و شورای شهر تغییر خواهد کرد. ولی اگر نداند چطور باید از طریق مقتدر‌سازی‌ و رعایت هر 4پازل رابطه تعاملی و افقی با شهروندان ایجاد کند، سند، غیرکارا خواهد شد.
 همچنین بودجه دو نوع است یک بودجه مصوب، دوم بودجه عملکرد که مهم‌تر از بودجه مصوب است. شهرداری و شورای شهر باید هر دو را منتشر کند. در بودجه مصوب وظیفه شهروندان مطالبه و در بودجه عملکرد دیده‌بانی است.





الهام فخاری عضو فرهنگی- اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران
در ارائه سند بودجه نمی‌توان گفت کار کامل بوده، مسلما کاستی‌هایی هم داشته، ولی در همین جا می‌توان گفت بهترین کار بوده است. ما سعی می‌کنیم گام‌های دیگر را هم دنبال کنیم و ارائه سند بودجه، مقدمه مقتدر‌سازی‌ شهروندان است. اکنون مشکلی که در ارائه سند بودجه وجود دارد، لحظه آخری شدن کارهاست. اغلب اسناد مهم سند بودجه در اسفند‌ماه آورده می‌شود که این کار بسیار هم فسادخیز است. 
از شهرداری انتظار می‌رود کار را به لحظه آخر نیندازد. به علاوه ما برای ارائه سند بودجه، برنامه سوم نداریم تا براساس آن تصمیم بگیریم. در این مورد شهرداری عقب است. ما فقط یک سری احکام کلی داریم و همچنین برخی از اولویت‌ها که براساس محورهای لیست درخواست‌های مردم که در شورا رأی آورده است. تلاش می‌کنیم براساس این دو منبع سند بودجه را تدوین کنیم. امسال توزیع سند بودجه در بخش مدنی رسانه چشمگیر بود. ولی انتظار داریم سامانه‌های رسمی شهرداری به ساده‌ترین و سریع‌ترین روش این سند را که توسط داوطلبان متخصص مدنی شهر تهیه شده است، در اختیار شهروندان قرار بدهد. در این مورد از مجموعه اطلاع‌رسانی شهرداری گلایه دارم. اینکه گفته شده سند دو بخش تحلیل و نتیجه‌گیری دارد، باید بگویم آنطور که ما از این سند استدلال می‌کنیم، تلاش شده این گونه نباشد و در حال مجاب کردن شهرداری هستیم تا بسته‌بندی و ساده‌سازی اطلاعات صورت گیرد.